شرح خطبه حضرت زهرا(س)

اگر خلافت غصب نمی‌شد و اسلام در مسیر صحیح خود که خدا تعیین کرده بود پیش می‌رفت بشریت در رسیدن به هدف خلقت موفّق می‌گردید. امّا با این انحرافات، راه بشر به سوی خدا گرفته شد...

حضرت می‌فرماید: شما مردم کار بدی کردید که به نام اسلام، اسلام را کوبیدید و آن را از مسیر اصلی‌اش منحرف ساختید. آنچه شما انجام دادید و آنچه به آن اشاره کردید بد است؛ یعنی عاقبت کار شما به بد جایی منتهی شده؛ این کار شما به نام اسلام، اسلام را از مسیر خود منحرف کردن و دین را از بین بردن است.

حضرت می‌فرماید: من از قرآن شاهد می‌آورم. قرآن هم که صریحاً احکام را بیان کرده و شبهات کسانی مثل شما را که در آینده بخواهند در ذهن‌ها ایجاد کنند زائل کرده است. بنابراین چرا با خیانت و جعل دروغ منکر قرآن شده‌اید؟

ابوبکر با زیرکی در میانه‌ی دعوا نرخ هم تعیین می‌کند و می‌گوید: من ولی امر مسلمین هستم و می‌گوید: «وَ ما کانَ لَنا مِنْ طُعْمَةٍ فَلِوَلِی الْأمْرِ...» و این‌چنین می‌خواهد پایه‌ی خلافت خود را هم ضمناً محکم کند.

امروز هم با این شیوه روبرو هستیم. گاه کسی حق دیگری را ضایع و به او تعدّی و تجاوز می‌کند و بعد عدّه‌ای می‌آیند و به مظلومی که می‌خواهد حقّش را طلب کند می‌گویند: «آقا از شما بعید است! این برخوردها شایسته‌ی شما نیست! حالا این نفهمی کرده شما چرا این‌طور تند برخورد می‌کنید!» با همین دو کلمه، حقّ مظلوم را پایمال می‌کنند و تمام!

در «توحید در اطاعت» اگر انسان خود را در سلطه‌ی غیرخدا و سلطه‌ی غیر آن کسی که خدا به اطاعت او امر کرده قرار دهد، «مشرک» است، به این معنا که «شرک در اطاعت» دارد. این شرک در ذات و صفات نیست، بلکه معنای خاصّی از شرک است که به آن «شرک در اطاعت» می‌گویند.

پس همه‌ی شما می‌دانستید که پیغمبر هم مانند بقیّه می‌میرد، چون هر روز آیه‌های قرآن در برابر شما بود. پس قطعاً در این فکر هم بوده‌اید که کسی باید پس از وی زمام امور را به دست گیرد.

حضرت(س) حساب انصار را از مهاجرین جدا می‌کند. البتّه انصار هم مقصّر بودند، امّا آن جرم بزرگ متوجّه مهاجران است، زیرا سردمداران غصب خلافت و فدک از مهاجرین بودند، نه از انصار.

فدک از غنائم جنگی نبود و خود یهودیان بدون درگیری و جنگ این زمین را به پیغمبر اکرم(ص) دادند، لذا فدک اصلاً جزو فتوحات اسلامی نیست، بلکه از اموال شخصی آن حضرت بوده و مربوط به مسلمانان نمی‌شد.

شاید هم منظور حضرت این است که این خلافت هم مثل مرکبی که ابتدا رام کسی نمی‌شود و چموشی دارد، دارای چموشی‌ای بود و آن چموشی همان مخالفت‌هایی است که در سقیفه روی داد؛ یعنی این مرکب به شما تن نمی‌داد، امّا شما صبر نکردید و بدون معطّلی و با عجله و با اینکه برخی از مهاجرین و انصار و اهل بیت مخالف بودند، بر سوار شدن به این مرکب مصمّم شدید.

هنوز زمان زیادی از سفارش‌هایی که نسبت به عترتش فرمود، نگذشته است. گویی حضرت می‌گوید: ای عهدشکنان و سست‌پیمانان! شما خود بعد از غدیرخم به علی(ع) تبریک گفتید و این نصب الهی را پذیرفتید!

هرگاه شاخ شیطان ظاهر می‌شد یا هرگاه دهان بازکننده‌ای از مشرکین دهان باز می‌کرد و هرگاه می‌خواستند علیه مسلمین فتنه به راه اندازند، برادرش را در دهان حوادث می‌انداخت.

در حالی که پیامبر به راه و روش مشرکین پشت‌پا زده بود؛ یعنی حضرت به جوّ شرکی که در آن جامعه غلبه داشت اصلاً توجه نکرد. او بدون توجّه به آن‌ها و برخلاف طریق آن‌ها راه خدا را پیمود، مردم را به توحید دعوت کرد و از بت‌پرستی و شرک انذار داد.

و «نماز»، شما را از کبر منزّه می‌کند، چرا؟ چون سراسر نماز کُرنش است. ابتدای نماز می‌گویی: «اللهُ اکبر»، یعنی او بزرگ است و همه کوچکند و خودت کوچکتر از همه. رکوع و سجده و همه‌ی اعمال و گفتار نماز حاکی از اقرار به نقص و کوچکی انسان در مقابل عظمت خداوند است.

در مسئله‌ی مرگ و قبض روح، عزرائیل یا مأمورین او برای قبض روح از کسی اجازه نمی‌گیرند، تنها در یک مورد آمده است که عزرائیل برای قبض روح اجازه گرفت آن هم در مورد شخص رسول اکرم(ص) بود.

او را قبل از آنکه مبعوث کند، برگزید. برخی گمان می‌کنند که پیغمبر به این عالم آمد و بعد به پیغمبری مبعوث شد. امّا این ظاهر امر است. حضرت می‌فرماید: این ظاهر، باطنی دارد، یعنی خداوند او را برای خود انتخاب کرد؛ یعنی در سراسر عالم خداوند موجودی برتر از پدر من ندارد.

آیا «طاعت» به معنای فرمان‌بَرداری یا فرمان‌بُرداری از خداوند امری تحمیلی است که ما به خودمان تحمیل می‌کنیم و دوم؛ اینکه آیا «عبادت» ما نیز امری تحمیلی است؟

توحید اگر درختی باشد میوه‌ای هم دارد؛ میوه و ثمره‌ی این درخت، «اخلاص در عمل» است. توحید ذاتی، توحید صفاتی و توحید افعالی همه نتیجه‌ای دارد و آن «توحید در عبادت» است...

یک وقت ما از خداوند نعمتی را تقاضا می‌کنیم و خدا آن را به ما عنایت می‌کند، این نعمت مسبوق به درخواست است؛ امّا نعمت‌هایی هم داریم که بدون درخواست عنایت می‌شود...

حضرت وقتی نشست ناله‌ای كرد و ناله‌اش آن چنان جان‌سوز بود كه تمام مهاجرین و انصار و هر زن و مردی كه در مسجد حضور داشت شروع به گریه كردن نمود. این گریه‌ی معمولی و عادی نبود...