یکی از بهانه‌هایی که همیشه مانع ازدواج‌ها بوده و مشکل ازدواج را پیچیده نموده، حتی پس از ازدواج، کانون گرم را به سردی و جدایی تبدیل کرده، فقر و ناداری است.

امام سجّاد(ع) کنیز پدرش را که تحت سرپرستی‌اش بود و او را مادر می‌خواند، همسر یکی از غلامان آزاد کرده‌اش نمود و خودش نیز با یکی از کنیزهای آزاد شده‌اش ازدواج کرد.

یکی از اموری که برای بسیاری، مسئله‌آفرین است و موجب ترک ازدواج و مشکلات زناشویی پس از ازدواج می‌شود، مشکل‌پسندی و وسوسه در انتخاب همسر، یا نگهداری همسر است. گاه، این مسئله از ناحیه زن است، گاه از ناحیه مرد است، گاه ناحیه هر دو و گاه به اقوام همسران (به‌خصوص مادر شوهر و خواهران شوهر) مربوط می‌شود.

آیین اسلام، حجاب یعنی پوشش و حریم عفّت و حیا را (نه پرده‌نشینی و دوری از اجتماع را) برای او قرار داده است و اگر او این حریم را آگاهانه به‌ خوبی حفظ کند، عامل مؤثری برای مبارزه با تجمّل‌گرایی و ایستادگی در برابر ورود و هجوم فرهنگ مبتذل غرب خواهد شد.

مهریّه سنگین و زیاد، نه‌ تنها بر اعتبار زن نمی‌افزاید، بلکه او را چون کالایی درمی‌آورد که با آن خرید و فروش می‌شود؛ وانگهی عوارض شوم دیگری نیز دارد که دود آن به چشم زن می‌رود، و اعتبار مصنوعی او را درهم می‌شکند.

مهم‌ترین چیزی که همه آن را به‌ عنوان یک مشکل پیچیده و دست و پاگیر ازدواج، مطرح می‌کنند، همین مسئله تشریفات و پیرایه‌ها و رسم‌های غلط و کمرشکن است که مانع ازدواج شده، آن را به‌ صورت جاده صعب‌العبور، یا غیر قابل ‌عبور برای جوانان درآورده است.

علی(ع) از زیادی مهمان و کمبود غذا، نگران بود. پیامبر(ص) به وی اطمینان داد که: مضطرب مباش. خداوند به این غذا برکت می‌دهد، به‌ طوری ‌که عموم مهمانان پذیرایی می‌شوند.

مراسم ساده و مهریّه اندک ازدواج حضرت زهرا(س) و علی(ع) - که یک برنامه اسلامی و انقلابی برخلاف رسوم باطل و تشریفات آن عصر بود - زمینه انتقاد را برای عده‌ای شکست‌خورده فراهم نمود.

ازدواج موقّت (که در زبان عوام به آن صیغه می‌گویند) آن است که زن و مردی با هم توافق کنند تا مدّت معیّنی، در مقابل مهریّه‌ای که تعیین می‌کنند، همسر هم باشند.

مهریّه یک عطیّه و هدیه‌ی الهی است که به‌ عنوان پشتوانه اقتصادی زن، قرار داده شده تا بهره‌برداری زن را از اقتصاد جامعه هم‌طراز و جبران کند.

از نظر اسلام، در عقد ازدواج لازم است، مهریّه‌ای قرار داده شود، خواه اندک و خواه بسیار که مقدار آن بستگی به توافق زن و شوهر دارد. طبق بعضی از روایات، کمتر از ده درهم نباشد که مکروه است.

طبق روایات متعدد، مهریه همسران پیامبر(ص) و مهریه دختران آن حضرت و مهریه زنان آل محمّد(ص) و آنان ‌که از سنّت پیامبر(ص) پیروی می‌کردند، مهریه مشخصی بوده که از آن با عنوان «مهرُالسّنه» یاد می‌شده و یاد می‌شود و سفارش اکید شده که مسلمانان، مهریه زنان خود را بیشتر از مهرالسّنه قرار ندهند.

از شیوه زندگی پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) و گفتار آن‌ها در مورد ازدواج، به‌ روشنی استفاده می‌شود که آن‌ها دستور اکید داده‌اند تا مسلمانان هزینه‌های ازدواج را - اعم از مهریه و سایر قسمت‌ها - سبک و آسان بگیرند و موانع سر راه مجردان را بردارند.

ازدواج و تشکیل کانون گرم خانواده، دارای آثار مثبت و مفید از جهات مختلف است تا آنجا که رسول اکرم(ص) فرمود: درهای رحمت الهی در آسمان، در چهار مورد بر روی بندگان گشوده می‌شود: ۱- هنگام آمدن باران؛ ۲- هنگام نگاه (مهرانگیز) فرزند به چهره پدر و مادر؛ ۳- هنگام باز شدن کعبه؛ ۴- هنگام ازدواج.

یکی از عوامل و اهرم‌های بازدارنده که نقش اساسی در پاک‌زیستی و بهزیستی و تکامل اخلاقی دارد، ازدواج است. به گفته دانشمندان اخلاق، انگیزه اصلی گناهان و انحرافات اخلاقی، سه قوّه است: ۱- قوّه شهویّه؛ ۲- قوّه غضبيّه؛ 3- قوّه وهميّه.

انسان از غرایز گوناگون ترکیب یافته که هر یک از آن غرایز باید به‌ طور طبیعی و صحیح، اشباع شوند و به نیاز خود برسند. قطعاً، عدم توجه به نیازهای فطری غرایز، موجب نارسایی یا طغیان و ناگواری‌های روانی و انحراف از جاده مستقیم است.

به‌ طور کلی، نه ‌تنها در جهان انسان‌ها، بلکه در میان‌ همه موجودات حتى جمادات، یک نوع ازدواج وجود دارد و به ‌عنوان یکی از نشانه‌های الهی و وسیله تکامل در سراسر هستی خودنمایی می‌کند.