انسان‌های سعادتمند بسیاری به افتخار اخذ مدال «شهید» نایل شده‌اند؛ البته شهیدان درجات گوناگونی دارند که حضرت عباس(ع) از آن افرادی بود که به راستی حایز مفهوم عمیق شهید و شهادت به طور کامل بود، تمام امتیازات شهادت را به دست آورد و از برجستگان در میان شهیدان سرافراز شد.

در قرآن مجید خداوند هدف از فرستادن پیامبران را تزکیه و تعلی (دفع و جذب یا پاک‌سازی و به‌سازی) عنوان کرده، چنان که این معنا در آیات 2 سوره جمعه، 164 سوره آل عمران، 129 و 151 سوره بقره آمده است.

هیچ روزی بر رسول خدا(ص) سخت‌تر از روز جنگ احد نبود، در آن روز عمویش حضرت حمزه، شیر خدا و شیر رسول خدا(ص) کشته شد و بعد از آن روز، هیچ روز بر رسول خدا(ص) سخت‌تر از روز جنگ موته نبود که در آن روز پسرعمویش جعفر طیّار کشته شد.

علی(ع) فرزندانش را به خوبی تربیت کرد؛ از این رو، آنها از با ادب‌ترین افراد جامعه خود بودند. حضرت عباس(ع) از همین مکتب درخشان، درس ادب آموخته بود. بنابراین، از ویژگی‌های زندگی سراسر درخشان حضرت عباس(ع)، ادب او در همه سال‌های زندگیش از کودکی تا آخر عمر است.

عالی‌ترین ارزش‌ها را از پدر ارجمند و مادر پر فضیلتش به ارث برد (وراثت) عباس و در کنار پدر و مادری، مانند علی(ع) و ام‌ّالبنین(س) و فرزندان حضرت زهرا(س) (حسن، حسین، زینب و امّ کلثوم) تربیت شد (تربیت).

علی(ع) فرمود: من این کودک را به نام عمویم عباس نامیدم. واژه «عباس»، به اصطلاح ادبی صیغه مبالغه و به معنی با صلابت و ترش‌روی است. حضرت علی(ع) با بصیرت ملکوتی خود، عباس را نسبت به دشمنان، قاطع و خشن می‌دانست...

مقام هیچکدام از همسران حضرت علی(ع) پس از حضرت زهرا(س) به مقام ارجمند حضرت ام‌ّالبنین(س) نمی‌رسید. ام‌ّالبنین بانویی شجاع، فداکار و بسیار با فضیلت بود و لیاقت آن را یافت که مادر حضرت عباس(ع) شود.