از مدارک اسلامی چنین برمی‌آید که یک نوع از رهبانیت در مذهب مسیح بوده اما با رهبانیت کنونی و برنامه‌ی تارکان دنیا بسیار فرق داشته است، زیرا از ظاهر جمله‌ی ما کَتَبْناها عَلَیْهِمْ اِلَّا ابْتِغاءَ رِضْوانِ اللهِ؛ چنین استفاده می‌شود که خداوند یک نوع رهبانیت برای آنها مقرر داشته است که به منظور تحصیل خشنودی پروردگار بوده، ولی آنها حدود آن را رعایت ننموده و به جای آن نوع دیگری که قرآن آن را بدعت شمرده اختراع کردند.

در زمان گذشته که در قبیله‌ی ما دخترکشی معمول بود، من دوازده دختر را کشته‌ام و همه را به صورت نوزاد در زیر خاک دفن کردم تا اینکه برای سیزدهمین دخترم همسرم آبستن بود و من هنگام وضع حملش در مسافرت بودم او وقتی وضع حمل کرده و دیده بود دختر است او را به همسایه داده بود که بزرگش کنند، من وقتی از سفر بازگشتم به من گفتند آن بچّه مرده به دنیا آمد.

البته این برنامه به تدریج و در فرصت‌های مناسب به اجرا گذارده می‌شود تا برای کودک خسته‌کننده نباشد. در سنین پایین‌تر کارهای ساده‌تر را بر عهده‌اش می‌گذارند؛ مثلاً به یک کودک سه ساله می‌توان گفت: با قاشق غذا بخور، جوراب و کفشت را بپوش یا بیرون بیاور، شلوارت را بپوش، نمکدان و قاشق و چنگال را از آشپزخانه بیاور، اسباب‌بازی‌هایت را مرتب کن و در جای خودشان بگذار، آن‌ها را تمیز کن و متکای خودت را بیاور.

هر کسی از دریچه‌ای به جمیل‌های عالم می‌نگرد و از راهی به بهره‌گیری از آنها می‌پردازد. پایه‌ی دلباختگی عرفان است و شناسایی، تا معرفت و شناخت کامل به حقیقت چیزی حاصل نشود دلباختگی و عشق به آن نیز معنای حقیقی خود را نخواهد داشت. هر کس به قدر معرفت خود جمیلی را می‌شناسد و به آن عشق می‌ورزد و از او بهره‌برداری می‌کند، تا ببینیم جمیل کیست و راه نیل به آن کدام است و نحوه‌ی استفاده‌ی از آن چگونه است...

مقدمه‌ی فریضه‌ی نماز که «اذان و اقامه» است چیزی جز یک دعوت و اعلان عمومی برای اجتماع و انجام این فریضه بصورت دسته جمعی نیست، و در صورت انفراد مفهومی جز حفظ یک سنت و ایجاد یک نوع آمادگی روحی برای دخول این فریضه ندارد.

برخی از آن‌ها ساده و بی‌خطر هستند ـ مانند سرماخوردگی، تب خفیف و زکام ـ که پزشکان می‌گویند: این بیماری‌ها نیاز به پزشک و دارو ندارند و با چند روز استراحت و پرهیز بهبود می‌یابند. در این قبیل موارد پدر و مادر نباید با عجله و اضطراب کودک را نزد پزشک ببرند و از قرص و آمپول استفاده نمایند، چون دارو نُقل و نبات نیست. هر دارویی غالباً بی‌ضرر نخواهد بود؛ مخصوصاً نسبت به بدن ظریف و طلیف کودک.

البته زندگی اجتماعی منحصر به انسان نیست، زیرا در میان حشرات یک دسته را بعنوان «حشرات اجتماعی» مانند زنبوران عسل و موریانه می‌شناسیم که از زندگی اجتماعی آبرومندانه‌ی قابل ملاحظه‌ای برخوردارند، و در میان پرندگان نیز یک دسته بعنوان «پرندگان اجتماعی» مانند پرستوها و لک‌لک‌ها، و در میان جانوران وحشی نیز یک دسته بعنوان «جانوران اجتماعی» مانند بسیاری از میمون‌ها وجود دارند.

«الله» ربّ من است! یعنی آن که مرا به خود مشغول کرده و از همه چیز و همه کس بازم داشته است خدای من است. اوست که مرا سرپرستی می‌کند و انواع و اقسام نِعَم به من ارزانی فرموده است. تازه! اگر شوهر تو مرا آورده و در این کاخ جا داده است باز بر اساس لطف و عنایت او بوده است. مقلّب‌القلوب و الابصار اوست. خدای من است که دل او را به من مهربان کرده و قلب تو را هم مجذوب من ساخته است. این جمال و صورت زیبا که من دارم، او به من داده است.

این فرصت و فضای خیلی خوبی بود، زیرا در این فضا آنهایی که سابقاً آزادی غیرمنطقی داشتند نسبتاً خوش‌حال بودند از این جهت که از آزادی فعالیت و حضور در جامعه برخوردارند. آنهایی هم که به سبب تعصب مردها محدودیت داشتند و گاهی به حساب اسلام هم گذاشته می‌شد، به اجتماع آمدند و تقریباً زمینه‌ی خوبی برای بانوان به وجود آمد که به حقوق واقعی خود برسند و از آن مشکلات نجات پیدا کنند.

چنان‌که مردم بعضی کشورها مانند: پاکستان، هندوستان، بنگلادش، کشورهای آفریقایی، ژاپن و چین به کم‌خوری عادت کرده‌اند. خوب است کودک طوری عادت کند که قبل از گرسنگی و اشتهای کامل، غذا نخورد. وقتی هم به غذا خوردن مشغول شد، قبل از سیر شدن کامل که هنوز به چند لقمه غذا اشتها دارد دست از غذا خوردن بکشد.

اگر محیط تربیتی ما در کودکی از این نظر محیط ناسالمی بوده، برای جبران آن تلقیناتی که سرچشمه‌ی بدبینی امروز ما شده، از طریق تلقین و مطالعه‌ی حالات نیکان و معاشرت با افراد پاک وارد شده و آثار دوران کودکی را از محیط مغز خود بشوییم، مخصوصاً شرح حال مردان نیک و برجسته‌ی تاریخ را باید زیاد مطالعه کنیم.

اولین کتابی که نوشتم دادگستر جهان بود که در سال 1346 انجام شد. در آن زمان موضوع بهایی‌ها و مبارزه علیه آنها مطرح بود. مسائل مربوط به امام زمان ـ سلام‌الله علیه ـ مورد سؤال بود و برای جوان‌ها مسئله مهمی بود. من در آن زمان متوجه این نیاز شدم، لذا کتاب‌هایی که در این زمینه بود جمع‌آوری و مطالعه کردم و دیدم گرچه کتاب‌های خوبی در این زمینه هست ولی اثر کاملی که جواب‌گوی نیاز جوانان و اهل تحقیق باشد نیست. از این‌رو به فکر نوشتن این کتاب افتادم.

سوده که دادخواهی‌ها و انسان دوستی‌ها و عدالت پروری‌های علی(ع) را دیده بود، از مشاهده‌ی آن همه مظالم و بیدادگری‌های فرماندار معاویه به ستوه آمد. از طرفی هم می‌دید مردان و جوانان قبیله چنان مرعوب بیدادگری‌های او شده‌اند که انتظار هیچگونه اقدامی از آنها نمی‌رود! ناچار به فکر افتاد که شخصاً چاره‌ای بیندیشد.

اصولاً تمام انحراف‌های اخلاقی تا زمانی که از حدود عادی تجاوز ننموده، مربوط به علم اخلاق است و تنها مربیان اخلاقی باید به درمان آن برخیزند؛ ولی هنگامی که از صورت معمولی ـ که در غالب مردم ممکن است یافت شود ـ خارج شد، در این حالت صورت «بیماری» به خود می‌گیرد و از موضوع علم اخلاق بیرون می‌رود. حسدهای افراطی، تکبرهای افراطی، کینه‌توزی‌های افراطی، خودنمایی‌های افراطی و مانند اینها همه داخل در این قسمت می‌باشند.

بنیان خانواده بر این دو اساس پایه‌ریزی می‌شود و اگر زوجین به خواسته‌ی درونی خود رسیده باشند، کانون خانواده گرم و باصفا و زیبا است. مرد به خانواده‌ی خود دل‌گرم و امیدوار است و در تأمین آسایش و رفاه آنان جدیت و فداکاری می‌کند، زن نیز خودش را موفق و خوش‌بخت می‌داند و در شوهرداری، خانه‌داری و بچه‌داری تا سرحد فداکاری می‌کوشد.

وقتى‌ بزرگ‏تر شد و قدرت حركت پيدا كرد با حرص به اين طرف و آن طرف مى‌‏رود و ميل دارد دست به هر چيزى‌ بزند و همه را به هم بريزد، در اين عمل كنجكاوى‌ و شناخت بيش‏تر اشيا مى‌‏باشد، در اين مورد هم در صورت امكان بايد به او آزادى‌ داد تا تجربه كند و بر معلومات خود بيفزايد و عقل و هوش خود را پرورش داده و تكميل نمايد. البته اشياى‌ خطرناك و شكستنى‌‏هاى‌ ارزشمند را بايد از دسترس او خارج ساخت.

آن مرد وقتی به نیشابور برگشت، دید آنهایی که پول به او داده بودند، همه از دینشان برگشته‌اند و فَطَحی مذهب[1] شده‌اند و تنها شطیطه در مذهب حق باقی مانده است. شطیطه همان‌گونه که امام(ع) فرموده بود، نوزده روز بعد از بازگشت آن مرد از دنیا رفت و امام(ع) طبق وعمده برای نماز بر جنازه‌اش تشریف‌فرما شد.

امنیت از نظر قضاوت‌های دیگران: یعنی افراد دیگر در محیط فکر خود، او را مورد هجوم افکار و قضاوت‌های بد و ناروا قرار ندهند و احترام و شخصیت او حتی در محیط افکار دیگران محفوظ بماند. البته بحث درباره‌ی هریک از امنیت‌ها نیازمند به گفتگوهای طولانی است که اینجا جای آن نیست؛ منظور در اینجا تنها بحث درباره‌ی قسم اخیر یعنی امنیت از نظر قضاوت‌های دیگران است.

اسلام برای پیش‌گیری از وقوع این امر، از یک طرف به بانوان توصیه می‌کند حجاب را رعایت کنند و زینت‌های خود را در معرض دید مردان بیگانه قرار ندهند و برای غیرشوهر خود آرایش و دلبری نکنند. از سوی دیگر، به مردان توصیه می‌کند که به زنان نامحرم ننگرند و از شوخی و شیرین‌زبانی با آنان بپرهیزند. اگر چشمشان به زنی نامحرم افتاد، تعقیب نکنند و بی‌درنگ دیدگان خود را فروبندند.

مادر وقتى‌ بچه را در دامن گذاشت و شير داد، او را نوازش مى‌‏كند و مى‌‏بوسد و در بستر مى‌‏گذارد و به كارهاى‌ ديگر خود مشغول مى‌‏شود. البته سعى‌ مى‌‏كند تا حد امكان در اطراف بچه باشد تا مادر را ببيند و صدايش را بشنود و چنان چه گريه‏ را سر داد اگر از جهت گرسنگى‌ و درد نيست، بگذاريد گريه كند، به تدريج آرام مى‌‏شود. كودك از هم اكنون بايد بداند كه او تنها نيست و ديگران نيز حق زندگى‌ و آسايش دارند.