معاویه خود را می‌بیند با آنچه او را احاطه کرده از زخارف و زیورها و حکومت و پادشاهی دنیا، و حسین را می‌بیند با آنچه او را احاطه کرده ازحقیقت عظمی، پس نسبتی مثل عدم و وجود می‌بیند؛ نگاه می‌کند طرف عظمت حسین را مطلع انوار و مشرق خورشید هدایت می‌بیند و ناحیه خودش را تاریکی‌های روی هم انباشته شده مشاهده می‌کند.

حقیقت هم همین است ظهور آن استقامت و شجاعت و پایداری و مناعت از هیچ کس قابل تحقّق نیست مگر آنکه در نواحی دیگر اخلاق نیز عظیم و برجسته و ممتاز باشد. ایمان و معرفت، یقین، بصیرت، توکل و اعتماد بر خدا، زهد و صبر باید به حدِّ اعلا و وفور در شخص وجود داشته باشد تا بتواند مظهر آن آیات عظیمه و عجیبه و خویشتن‌داری و صبر و استقامت گردد.

در تمام قرون و اعصار، عدالت، طهارت نفس، امانت، صداقت، استقامت، ثبات قدم، شجاعت، صراحت لهجه، صبر و حلم، وفای به عهد، تواضع، رحم، احسان، اغماض و گذشت، فداکاری و ایثار، آزادی‌خواهی و خدمت به همنوع، و سایر صفات حمیده محبوب بشر بوده، و هرچه هم شکل دنیا عوض شود، و ظواهر زندگی تغییر کند در این احساس بشر و احترام او از نیکوکاران و نیکوخویان، تغییری حاصل نمی‌شود.

وقتی آنها در کوچه‌های مدینه در مسجد پیغمبر(ص) در هر مجمع و مجلس دیگر می‌آمدند مثل آن بود که پیغمبر آمده و شوق و شوری مخصوص در مردم پدید می‌آمد، خاطرات زمان پیغمبر(ص) برایشان تجدید می‌شد. تماشای جمال آنها همه را سرزنده و خرسند می‌ساخت و روحانیت و معنویتشان، عموم را تحت نفوذ قرار داده بود.

پنجاه سال از درگذشت پیامبر عطوف و مهربان و سرمایه عزّت و برکت نگذشته بود که جمعی از اشرار و منافقین امت او از کسانی که به زبان شهادت به رسالت و پیامبری او می‌دادند، از کسانی که دعوت پیغمبر و برنامه‌های آسمانی او همه‌چیزشان: عزّتشان، مجدشان، قدرتشان و افتخارشان شده بود، جمع شدند و مرتکب بزرگ‌ترین جنایات تاریخ و حق‌نشناسی شدند.

ما می‌بینیم مخالفان انبیا و مکتب‌های حق‌پرستی و حریت و عدالت، در هنگا‌مه‌ای که گرم مبارزه با مردان خدا بودند در یک مواقعی مثل آنکه بی‌اختیار یا ناآگاه باشند زبان به مدح و ثنای آنها می‌گشودند، و تحت‌تأثیر پاک دامنی، حقیقت، معنویت، قدس، تقوا و طهارت آنها واقع می‌شدند، گریه می‌کردند و اندوه می‌خوردند.

جوانی را از کسانی که با حسین بودند کشتم که اثر سجده در میان چشم‌هایش ظاهر بود از آن زمان که او را کشتم تا حال شبی نمی‌خوابم مگر آنکه می‌آید و گریبان مرا می‌گیرد و به سوی جهنم می‌برد و مرا در آن می‌افکند پس من صیحه می‌زنم به نوعی که کسی در قبیله باقی نمی‌ماند مگر آنکه صدای صیحه مرا می‌شنود.

طبری از ابی مخنف روایت کرده که آن ناکسان که برای قتل سیدالشهدا(ع) آمده بودند از تعرض و آسیب رساندن به آن حضرت تا مدتی طولانی از روز خودداری می‌کردند. هرکس نزدیک آن حضرت می‌آمد باز می‌گردید و ناخوش می‌داشت که مرتکب قتل آن حضرت شود و به این گناه بزرگ خود را آلوده کند.

این کسان که برای باورکردن معجزات قدم پیش نمی‌گذارند و آن را با موازین علم موافق نمی‌دانند، اگر مقصودشان از این موازین همین موازینی است که تاکنون بشر در ناحیه علوم مادّی به آن دست یافته و برای او راه یک شناسایی‌هایی در محیط عالم مادّه شده است، به آنها پاسخ می‌دهیم که: ما در صحّت دعوای وقوع معجزه به این موازین احتیاج نداریم؛ زیرا آن موازین وسیله درک تمام حقایق نیستند و راه درک و کشف حقایق منحصر به این موازین نیست.

اوّل کسی که بانگ ناله‌اش در مصیبت حسین(ع) در مدینه بلند شد، امّ‌سلمه همسر پیغمبر(ص) بود؛ زیرا پیغمبر(ص) شیشه‌ای که در آن تربتی بود به او داده و به او فرموده بود: جبرئیل به من اعلام کرده که امّت من حسین را می‌کشند، و این تربت را به من داده، و به امّ‌سلمه فرمود: وقتی این خاک خون تازه گردید، بدان حسین کشته شده است. آن خاک نزد امّ‌سلمه بود (تا وقتی حسین به عراق حرکت کرد) امّ‌سلمه همواره در آن نظر می‌کرد وقتی دید آن خاک، خون شده...

یکی از خبرهای غیبی پیغمبر اکرم(ص) خبرهایی است که از شهادت سیدالشهدا(ع) داده‌اند که علاوه بر آن همه احادیثی که از طرق متعدّد شیعه روایت شده در تواریخ و کتب حدیث و تراجم اهل سنّت نیز روایات بسیاری نقل شده که هم قرائنی یقینی بودن و صحّت آن اخبار را تأیید و ثابت می‌سازد، و هم به حسب معنا و مضمون در حدّ تواتر بلکه مافوق تواترند.

برحسب احادیث شریفه ثقلین، و احادیث امامان، و احادیث سفینه، و احادیث بسیار دیگر که ما در تألیفی که در اثبات حجیّت فقه شیعه، و وجوب رجوع به احادیث امامیّه در احکام نوشته‌ایم آنها را ذکر کرده و صحّت اسناد و دلالت آنها را واضح و آشکار ساخته‌ایم؛ حسن و حسین(ع) وارث علوم پیغمبر(ص) و هریک، در عصر خود رهبر حقیقی امّت اسلام و حافظ آفتاب جهان تاب شرع بودند.

حسین(ع) فرمود: «پس رأی تو چیست در حقّ مردمی که پسر دختر پیغمبر را از وطن و خانه و جایگاه و زادگاهش، و حرم رسول و جوار قبر پیغمبر و مسجد و محلّ هجرت آن حضرت خارج نمودند، و او را بیمناک و سرگردان گذاردند که قرارگاه و منزل و مأوایی نداشته باشد و قصدشان از این سخت‌گیری‌ها کشتن او و ریختن خونش باشد درحالی که او شرکی به خدا نیاورده، و غیر از خدا را ولیّ امر خود قرار نداده، و از روش پیغمبر و جانشینان او تخلّف نکرده باشد؟».

«هرکس حسن ‌و‌ حسین را دوست دارد من او را دوست می‌دارم، و هرکس را من دوست دارم خدا او را دوست می‌دارد، و هرکس که خدا او را دوست دارد او را داخل بهشت می‌کند، و هرکس آنها را دشمن بدارد یا بر آنها ستم کند من او را دشمن می‌دارم، و هرکس را من دشمن می‌دارم خدا او را دشمن می‌دارد و او را داخل جهنّم سازد و از برای او عذاب جاودان است».

یکی از مظاهر محبّت و عاطفه پدر و مادر نسبت به فرزند، بوسیدن اوست. در جاهلیت، و پیش از ظهور آفتاب درخشان هدایت اسلام ارزش عاطفه و احساسات پاک انسانی مخصوصاً در بین عرب‌ها از میان رفته بود. رَحم، مهر، رأفت، رحمت و رقَّت قلب را یک نوع ضعف نفس شمرده، و سخت‌دلی را افتخار می‌دانستند، و وحشتناک‌ترین مظهر قساوت قلب و سقوط عواطف همان زنده به گورکردن دخترها بود که پدرها با دست خود دختران خود را زنده در گور می‌کردند.

ما وقتی این اخبار را مطالعه می‌کنیم، و از شدّت علاقه و دوستی پیامبر(ص) به امام حسین(ع) آگاه می‌شویم، نباید فراموش کنیم که گوینده این کلمات و الفاظ، پیغمبر خداست، و او کسی است که در دوره زندگانی با گزاف‌گویی و سخنان دور از حقیقت و مدح بیجا مبارزه داشت؛ سخنان و کارهایش برای بشر حجّت و قانون و شریعت بوده و آنچه فرموده ترجمان حقیقت است.

بدیهی است که هنگامی می‌توان به‌طور تحقیق در اطراف ارزش و هدف و علل قیام و نهضتی اظهار نظر کرد که شخصیّت رهبر آن قیام را شناخته و از اخلاق و فضایل و علم و معارف و محیط و سوابق زندگی او آگاه باشیم، و اگر پیرامون یک نهضت، پیش از شناختن شخصیّت صاحب آن، نظری بدهیم قابل اعتماد نخواهد بود.

در میان حوادث و پیشامدهای بزرگ و دلخراش تاریخ، هیچ واقعه‌ای نیست که مانند حادثه جانسوز کربلا همه ساله مراسم سالگرد آن با شکوه و عظمت فراوان و شرکت تمام طبقات از زن و مرد، پیر و جوان برگزار و مجالس یادبود و تذکار آن همواره در منازل، مساجد، مدارس، تکایا، و حسینیه‌ها، بازار، خیابان و بنگاه‌ها تشکیل گردد...