نه اطاعت امر خدا و اجرای دستورات الهی از جانب بندگان، بر عزّت و عظمت و کبریایی حضرت حق می‌افزاید و نه طغیان بر خدا و عصیان و گردنکشی آدمیان، از جلالت و قهّاریّت و مالکیّت او چیزی می‌کاهد.

ارزش عبادت در اخلاص است و اخلاص یعنی انسان هیچ‌گونه محرّک و داعی در عمل، جز خدا و رضای خدا نداشته باشد و کار را برای رسیدن به هیچ فایده‌ای از فواید جسمی و بهداشتی و اجتماعی، انجام ندهد بلکه محضاً و صرفاً، باعث و انگیزه‌اش امر و فرمان خدا باشد و بس...

خداوند عزّوجلّ، بشر را آفریده است و می‌داند چه چیز مایه‌ی بقای ابدان انسان‌ها و سازگار با وجود آنهاست، آن را بر مردم حلال و مباح گردانیده و می‌داند چه چیز مضرّ به حال آدمیان است، آن را مورد نهی قرار داده و تحریم فرموده است.

می‌دانم که خداوند حکیم، تمام افعال و همه‌ی احکامش بر اساس حِکَم و مصالح عالیه است؛ لغو و عبث در ساحت قدس او راه ندارد و من هم بطور قطع، بر اثر امتثال فرمان خدا به مصالح آن احکام می‌رسم و از مفاسد در امان می‌مانم...

بدیهی است بحث در مطالب فرعی دین، با یک فرد غیر معتقد یا ناقص‌الاعتقاد نسبت به اصول دین، جز تضییع وقت و افزودن بر جهل و انکار خصم، نتیجه‌ای نخواهد داشت.

اينجا وادى ديگرى است كه در آن وادی، نه مركب نفس را ياراى تاخت و تاز می‌باشد و نه قاضىِ عقل را قدرت اظهار نظر مى‌ماند و آن وادى، وادى عشق به خالق است و میدان حبّ حضرت معبود كه تنها محبوب اصيل است و محبّت باقى محبوبات، طفيل محبّت او و مشروط به اذن و رضاى او می‌باشد.

از راه مزوّرانه‌ی مخصوصی که شیطان به فکرشان انداخت، دست به ماهیگیری در روز شنبه که از طرف خدا تحریم شده بود، زدند و فرمان خدا را زیر پا نهادند تا آنجا که مخالفت امر خدا در میانشان بصورت یک کار عادّی درآمد و طغیان از حدّ گذشت.

مسلمان معتقد به خدا، نظر به خودِ کار ندارد که دارای فایده و فلسفه‌ای هست یا نیست. آنچه در نظر او مهم و با ارزش است، موضوع رضای خداست که بنده را بنده‌ی مطیع و فرمانبردار خود ببیند و بس. حالا این هدف و غرض اعلی، از طریق انجام هرگونه کاری که بدست آمد، خوش آمد.

اگر خدا مى‌خواست، مى‌توانست خانه‌ی محترم و عبادتگاه با عظمت خود را در سرزمينى خرّم، در ميان باغ‌ها و جويبارهاى شاداب پر از اشجار سرسبز و ميوه‌هاى فراوان و كاخ‌هاى به هم پيوسته و آبادى‌هاى متّصل، قرار دهد؛ امّا در اين صورت مقدار پاداش بندگى، به نسبت آسانى و سبكى امتحان، ناچيز و اندك مى‌شد...

برای تمام افکار و عقاید و تمام جنبش‌ها و فعّالیّت‌های آدمی، یک منفعت مادّی می‌جویند که اگر آن فکر و آن عقیده، آن جنبش و آن فعّالیّت دارای منفعت مادّی بود آن را صحیح و منطقی می‌دانند و اگر فایده‌ی مادّی از آن به‌دست نیامد آن را لغو و موهوم و ارتجاعی می‌خوانند.

بدیهی است تنها اثر سجده در پیشانی یک مسلمان نشان بندگی و عبودیّت او نمی‌باشد بلکه باید در ناصیه و جبه‌ی زندگی همه‌جانبه‌ی ملّت مسلمان نشان بندگی و خضوع در پیشگاه خدا دیده شود.

از عجایب آن است که مردم در امور مربوط به زندگی دنیایی از صورت بی‌حقیقت توقّع اثربخشی ندارند بلکه چنین توقّعی را سفاهت می‌دانند و با جدّ و جهد تمام می‌کوشند تا آنجا که می‌توانند هر چیزی را حقیقت‌دار بسازند و با واقعیّت تحویل بگیرند...

خدا از بندگان خواسته است به تمام فرائض و احکامی که مقرّر فرموده [با حدود و شرائط خاصّه‌اش] عمل نمایند منتها بعد از معرفت و شناخت حجّت و ولیّ خدا که آورنده‌ی آن احکام از جانب خدا و دعوت‌کننده‌ی مردم به سوی خداست.

صورت اعمال حجّ و تمام عبادات در واقع تشريح مقامات روحى و معنوى انبيا و اولياى خداست و تجزيه و تحليلى است از سير روحانى سالكين الى‌الله و سفركنندگان به سوى خدا كه چگونه مراحل و منازل بندگى و عبوديّت را پيموده‌اند و سرانجام به مقام قرب ربوبى رسیده‌اند.

پس سلطان، خود بزرگ‌تر و منزّه‌تر از آن است که در دهکده‌ی ویران بگنجد و آنجا خانه برای خود بگیرد و ساکن آن خانه شود. او عظمت و شکوه و جلالش، شهرهای بزرگ لازم دارد و قصرهای رفیع و وسیع می‌خواهد. یک ده کوچک کجا و خانه‌ی سلطان کجا؟!

ما مردمی هستیم که مِن غیر حق، اسلام را به خود بسته و نام مسلمان، بر خود نهاده‌ایم، بدون اینکه افکار و اخلاق و اعمال و زندگی فردی و اجتماعی خود را، به رنگ واقعی اسلام که صبغة‌الله است، رنگ‌آمیزی کرده باشیم.

هر کس بمیرد در حالی که بدون هیچ‌گونه عذر از مرض و فقر و منع حکومت، حجّ واجب اسلام را بجا نیاورده است، این چنین آدمی، مرگش یا مرگ یهودی خواهد بود و یا نصرانی.

ای علی! ترك‌كننده‌ی حجّ با وجود استطاعت، كافر است.... ای علی! هر که حجّ را تأخیر اندازد تا بمیرد، خدا در روز قیامت، او را یهودی یا نصرانی برمی‌انگیزد [با یهود و نصاری محشورش می‌گرداند].

حیوان اگر از راه انسان گمراه است و به کمال انسانی نمی‌رسد، در عالم خود گناهی نکرده و برخلاف توقّع، کاری انجام نداده است. بلکه در تحصیل کمال حیوانی خود، به راه صحیح می‌رود و از غریزه‌ی خود که صراط مستقیم اوست، تبعیّت می‌کند.

جامعه‌ی انسان‌ها، يك خانه‌ی امن و «امان‌خانه‌ی جهانى» لازم دارد تا وقتى انسان ترسيده و يا قوم وحشت‌زده‌اى، خود را به آستان آن مأمن رسانيد و فرياد استمداد كشيد، از همه جا به فرياد او جواب لبّيك بگويند و از نظر بزرگداشت آن مأمن، به او امان داده و موجبات ترس و وحشتش را برطرف سازند.