وضعیت حجاب و عفاف در جامعه‌ کنونی

 

اگر بخواهیم وضعیّت حجاب و عفاف را در جامعه کنونی موردبررسی قرار دهیم، بهتر است این کار را به تفکیک جوامع، مورد لحاظ قرار دهیم. برای این منظور جوامع امروز را به دو دسته تقسیم می‌کنیم: 1-جوامع غیر اسلامی 2-جوامع اسلامی.
در جوامع غیر اسلامی مخصوصاً مغرب زمین، هر آنچه از روایاتی که درباره‌ی پیش‌بینی وضعیّت حجاب و عفاف مطرح گردید، قابل رؤیت است و شاید به جرأت بتوان گفت، که تمام موارد بی‌حجابی و بی‌عفتی مذکور در روایات، در آن‌ها کاملاً قابل تطبیق است. سال‌هاست که جوامع غربی از معضلات بی‌حجابی و بی‌عفتی رنج می‌برد و در آتش شهوت و بی‌بندوباری و مفاسد بی‌شمار آن می‌سوزد.

امّا امروزه متأسّفانه در جوامع اسلامی شاهد اتّفاق نامیمونی هستیم که امّت اسلام را به سمت‌وسوی جهان غرب نزدیک می‌کند. تقلید کورکورانه از غرب و غفلت از دانش و فرهنگ غنی و متعالی اسلام، باعث گردیده تا بسیاری از کشورهای اسلامی، رنگ و بوی شیطانی به خود گرفته و آثار بندگی و کمال از میانشان رخت بربندد.
در بعضی از ممالک اسلامی بی‌بندوباری به جایی رسیده است که از کشورهای غیر اسلامی و جوامع غربی، برای عیش و نوش و تفریح به آنجا می‌روند. متأسّفانه در کشور ما نیز چند سالی است که مظاهر بی‌حجابی و بی‌عفتی با رشد سریعی شهرهای ما را درنوردیده و چهره‌ی نامطلوبی را به‌جای گذارده است. بسیاری از علائمی که در روایات بررسی کردیم، حالا در شهرهای ما دیده می‌شود. بهتر است برخی از این نشانه‌ها را با هم مرور کنیم تا این واقعیت بیشتر به چشم آید، به امید این‌که از خواب غفلت بیدار شویم و جلوی این حرکت شوم را بگیریم، که جلوی ضرر را هر وقت گرفتیم، منفعت است.

زنانی پوشیده و در عین حال برهنه
خوب است از خودمان شروع کنیم و راه دوری نرویم، امروزه در کشور ما بانوانی در خیابان‌ها و مجامع عمومی در تردّد هستند که پوشش آن‌ها با تعریف حجاب و عفاف تعارض دارد. برای پوشاندن موی سر خود از روسری و شال‌هایی استفاده می‌کنند که یا به کلّی موی سر را نپوشانده و یا قسمتی کوچکی از آن را در بردارد. یعنی در عین پوشش حجاب ندارند. در پوشاندن بدن خود، نه تنها از حجاب مناسبی چون چادر استفاده نمی‌کنند، بلکه لباس‌هایی به تن دارند که هم کوتاه است، هم تنگ و هم باز، به‌طوری‌که بیش از عریان بودن جاذبه داشته و جلب توجّه می‌کند.
بنابراین اکنون چند سالی است که شاهد زنانی هستیم که در عین پوشش، عریان هستند. دقیقاً شبیه به مدل‌هایی که در شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ها از سوی شیاطین، برای نوامیس این مرزوبوم املا می‌شود. این در حالی است که امام صادق علیه السّلام می‌فرمایند: «لَا يَنْبَغِي لِلْمَرْأَةِ أَنْ‏ تُجَمِّرَ ثَوْبَهَا إِذَا خَرَجَتْ مِنْ بَيْتِهَا». برای زن سزاوار نیست هنگامی‌که از خانه خارج می‌شود لباس خود را زینت کند».[1] و همچنین آن بزرگوار فرمودند: «فِيمَا أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنَ الْبَيْعَةِ عَلَى النِّسَاءِ أَنْ لَا يَحْتَبِينَ‏ وَ لَا يَقْعُدْنَ مَعَ الرِّجَالِ فِي الْخَلَاءِ». یکی از مواردی که رسول خدا صلّی الله علیه و آله از زنان پیمان گرفتند این بود که پوشش و لباس خود را بین ساق پا و پشت خود جمع نکنند (تا به بدنشان نچسبد و حجم اندام ایشان را نمایان نسازد) و با مردان (نامحرم) در محلّ خلوت ننشینند.[2]

 

کشف حجاب
یکی از معضلاتی که امروزه گریبان گیر جامعه‌ی ما شده، این است که باسیاست‌های خصمانه‌ی دشمن و غفلت مسئولین و مردم، گروهی عامدانه و برخی از روی سهل‌انگاری، در صدد کشف حجاب هستند. این حرکت مرموز و حساب شده، ابتدا از اجتماعات کوچک‌تری چون محافل مهمانی و جلسات آغاز گردید و پس از آن به‌آرامی وارد فضای عمومی جامعه شد. به‌طوری‌که در روزهای معیّن و از پیش برنامه‌ریزی‌شده، گروهی دست به کشف حجاب می‌زنند، و یا به‌راحتی پوشش نه‌چندان مطلوب خود را در اماکن عمومی همچون پارک‌ها، وسایل نقلیه و ... کنار می‌گذارند.
متأسّفانه یکی دیگر از مشکلاتی که برخی از خانواده‌ها به آن مبتلا هستند، عدم تفکیک محرم از نامحرم می‌باشد. در دین اسلام و آیات شریفه‌ی قرآن کریم، محارم به‌طور کامل معرّفی شده‌اند. فرد مَحرم کسی است که امکان ازدواج با او هرگز میسّر نمی‌شود و به جهت قرابتی که خداوند در میان محارم به وجود آورده است، بسیاری از حجاب‌هایی که رعایت آن بین نامحرمان لازم و ضروری است، در میان افراد مَحرم ضروری نیست. ولی در میان بعضی از خانواده‌ها این حریم‌ها رعایت نمی‌شود. نامحرم، نامحرم است و فامیل و همسایه و یا به‌طور کلّی آشنا بودن (به‌جز مواردی که اسلام معیّن فرموده است) در این قانون هیچ تأثیری ندارد، به‌عنوان مثال پسردائی و یا پسرخاله‌ی یک خانم، به حکمِ فامیل بودن با او محرم نیستند و بالعکس دختردائی و یا دخترخاله‌ی یک آقا، نیز با او محرم نمی‌شوند. مع‌الأسف در خانواده‌هایی این ضوابط مراعات نشده و شاهد کشف حجاب‌هایی در این زمینه هستیم.

علاوه بر این بعضی‌ها از تماس‌های بدنی نیز حذر نمی‌کنند مثل این‌که به‌راحتی با هم دست می‌دهند. از امام صادق علیه السّلام در این باره سؤال کردند، حضرت در پاسخ فرمودند: «لَا يَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَنْ يُصَافِحَ‏ الْمَرْأَةَ إِلَّا امْرَأَةً يَحْرُمُ عَلَيْهِ أَنْ يَتَزَوَّجَهَا أُخْتٌ أَوْ بِنْتٌ أَوْ عَمَّةٌ أَوْ خَالَةٌ أَوِ ابْنَةُ أُخْتٍ أَوْ نَحْوُهَا ...». برای مرد حلال نیست که با زن مصافحه کند (دست بدهد) مگر زنی که ازدواج با او برایش حرام باشد، (مانند:) خواهر، دختر، عمّه، خاله، خواهرزاده و مثل این‌ها.[3]
این‌ها نمونه‌های معمولیِ کشف حجاب در کشور ماست، و با خجالت باید بگوییم که موارد بدتر و ناشایسته‌تری از کشف حجاب آن هم به شکل زننده و گسترده‌تری -که از آن به برهنگی نیز تعبیر می‌شود- در جامعه‌ی ما به وقوع می‌پیوندد که انسان از بیان آن شرم دارد. بنابراین ملاحظه می‌کنیم که نه تنها در جوامع غیردینی و یا کشورهای غیر اسلامی بحث کشف حجاب به شکل فاجعه باری در حال رخ دادن است، بلکه در کشورهای اسلامی و متأسّفانه کشور خودمان نیز این امر به وقوع پیوسته است.

خودنمائی و آرایش حرام
وضعیّت آرایش و خودنمائی در بعضی از شهرهای ما به حدّی شدّت گرفته که مهمان‌ها و توریست‌های خارجی غیرمسلمان را به تعجّب وا‌می‌دارد. امروزه زنانی در خیابان‌ها، فروشگاه‌ها (هم به‌عنوان فروشنده و هم خریدار) مراکز اداری و آموزشی و ... در حال کار و تردّد هستند که شاید بسیاری از آن‌ها، یک سوّم وقتی را که برای زینت خود در خارج از منزل صرف می‌کنند، صرف آرایش خود برای همسر خویش نمی‌نمایند. آرایش‌هایی که روزگاری فقط در مجالس زنانه و عروسی آن هم تنها توسّط زنان دیده می‌شد، حالا قدم در محافل عمومی و انظار هر مرد و زن نامحرمی نهاده است.
یکی دیگر از جلوه‌های خودنمائی و جلب توجّه، استفاده از عطر و ادکلن‌هایی است که خواسته و یا ناخواسته توجّه مردان نامحرم را به سمت زنان جلب می‌کند. از آن جایی که زنان از لطافت و زیبایی‌های بیشتری نسبت به مردان برخوردارند و از سوی دیگر ازلحاظ هیجان جنسی، مردها زودتر از زنان تحریک‌شده و به اوج هیجان می‌رسند، لذا استعمال بوی خوش از سوی بانوان نیز عامل تحریک مردان نامحرم می‌باشد. رسول خدا صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: «أَيُّ امْرَأَةٍ تَطَيَّبَتْ ثُمَّ خَرَجَتْ مِنْ بَيْتِهَا فَهِيَ تُلْعَنُ حَتَّى تَرْجِعَ‏ إِلَى بَيْتِهَا مَتَى مَا رَجَعَتْ». هر زنی که خود را خوش بو نموده و از خانه خارج شود، مورد لعن قرار می‌گیرد تا زمانی که به خانه‌ی خویش بازگردد.[4]

شکل دیگری از خودنمائی‌های زنانه، با ناز و کرشمه سخن گفتن است به‌گونه‌ای که بذر شهوت را در قلب بیماردلان برویاند. خداوند متعال در قرآن کریم نسبت به این‌گونه سخن گفتن هشدار داده و فرموده است: «يا نِساءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً». اى همسران پيامبر! شما همچون يكى از آنان معمولى نيستيد اگر تقواپیشه كنيد، پس به‌گونه‌ای هوس‌انگیز سخن نگوييد كه بيماردلان در شما طمع كنند، و سخن شايسته بگوييد.[5] پیش از این نیز بیان گردید که گرچه خطاب آیه به همسران پیامبر است، ولی پرواضح است که هیچ زنی از این دستور مستثنی نیست و از آن جهت که از همسران پیامبر به جهت جایگاهی که دارند انتظار بیشتری می‌رود، مورد خطاب مستقیم آیه‌ی شریفه قرارگرفته‌اند.

با این اوصاف مشاهده می‌کنیم که استعمال بوی خوش توسّط بسیاری از بانوان امری عادی بلکه ضروری جلوه داده‌شده و به‌عکس، مخالفان آن به باد انتقاد و توهین گرفته می‌شوند. این همان جریانی است که رسول خدا صلّی الله علیه و آله هزار و چهارصد سال قبل از آن خبر داده و فرمودند: «وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ يَا سَلْمَانُ إِنَّ عِنْدَهَا يَكُونُ الْمُنْكَرُ مَعْرُوفاً وَ الْمَعْرُوفُ مُنْكَراً». ای سلمان! قسم به کسی که جانم به دست اوست، در آن زمان (آخر الزّمان) منکَر (کار ناشایست)، معروف (کار نیک و پسندیده) شناخته می‌شود و معروف منکر به حساب می‌آید.[6]

از سوی دیگر با ناز و کرشمه سخن گفتن امروز امتیاز محسوب شده و به همین جهت مشاهده می‌کنیم که در بسیاری از اماکن و اداره‌جات، برای اعلان خبر و یا صدا کردن اشخاص، از صدای زیبا و ملایم زنان خاصّی بهره گرفته می‌شود. این شیوه در تبلیغات رسانه‌هایی چون صداوسیما و ... نیز به‌وفور دیده می‌شود و به‌طور کلّی از زنان به خاطر جاذبه‌های سمعی و بصری زیادی که دارند، در مشاغل این چنینی مثل مُنشی دفاتر و مطب‌ها و یا مجری برنامه‌ها، استفاده‌ی فراوانی می‌شود. این سوءاستفاده‌ها در جوامع غربی به اوج خود رسیده و عملاً شخصیت زن آماج بمباران تحقیر و سوءاستفاده قرار می‌گیرد. جوامع غربی که مدّعی دفاع از حقوق بشر هستند، شأن و شخصیت زنان را لگدکوب هوس‌ها و منافع خود نموده‌اند. ای‌کاش عاقبت جوامع غربی برای ما مسلمانان مایه‌ی عبرت و بیداری می‌شد.

واقعاً منظور از این‌همه خودنمائی چیست؟ آیا هیچ رابطه‌ای میان این‌همه خودآرائی و زینت، و بالا رفتن آمار طلاق و خیانت وجود ندارد؟ اگر بگوییم نه، که وجدانمان نمی‌پذیرد و اگر پاسخ مثبت است، پس به کجا چنین شتابان می‌رویم؟! فَأینَ تَذهبونَ؟! آیا برای یک‌بار هم که شده نباید از عواقب سوء این ناهنجاری و ظلمی که در حق خود و جامعه مرتکب می‌شویم، بترسیم. این آتشی است که دامن‌گیر خودمان هم خواهد شد.
از سوی دیگر پدیده‌ی ناگوار دیگری که جامعه‌ی ما را تهدید می‌کند، آرایش و زینت نا به‌جای مردان است. دیدن صحنه‌هایی که مردان در آن خود را به زینت‌ها و آرایش‌های زنانه آراسته‌اند، قلب انسان را به درد می‌آورد. این مصیبت تا جایی پیشرفته که در برخی موارد، تشخیص زن از مرد مشکل می‌شود. پوشیدن لباس‌های خارج از طبیعت مردان، آرایش‌های صورتی که اختصاص به زنان دارد، ناز و کرشمه‌های زنانه، این‌ها واقعیت‌های تلخی است که جامعه‌ی امروز ما را تهدید می‌کند. 

[1] الكافي (ط - الإسلامية) ج ‏5 ص 519.

[2] همان.

[3] همان ص 525.

[4] همان ص 518.

[5] سوره احزاب/ آیه 32 (ترجمه مکارم).

[6] تفسير القمي ج ‏2 ص 304.