پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

سواد خواندن و نوشتن برای ما افراد بشر عادی، کمال بزرگ است و نداشتن آن، نقص خجلت‌بار است. امّا همین خواندن و نوشتن برای رسول‌الله اعظم(ص) نقص بزرگ و سبب ایجاد شبهه در صدق ادعای نزول وحی است...

آری، سعادت ابدی انسان در گرو افتادن وی به دامن «وحی» آسمانی قرآن است و «اثبات» وحی آسمانی بودن قرآن نیز در گرو «امّی بودن» آورنده‌ی قرآن است از این رو نتیجه می‌گیریم که «امّی بودن» پیامبر خاتم(ص) سبب سعادت ابدی انسان و توانایی بر خواندن و نوشتن آن حضرت سبب هلاکت ابدی انسان است.

امّی‌ منسوب به امّ است و «امّ» یعنی مادر و «امّی» یعنی کسی که درسی نخوانده و استاد و معلّمی به خود ندیده و از احدی اکتساب علم و دانش نکرده است و به همان بساطت که از مادر متولّد شده باقی‌مانده و در این عالم طبع، با هیچ مکتبی جز مکتب دامن مادر، آشنایی نداشته است!

بدیهی است که تمام افراد آدمیان اهلیّت این را ندارند که با حضرت خالق سبحان تماسّ مستقیم بگیرند و برنامه‌ی هدایت را از مقام ارفع اقدس او اخذ نمایند، پس راهی جز این نیست که باید فردی از آدمیان را مشمول رحمت و عنایت خاصّ خود قرار داده و او را به عنوان رسول و حامل وحی و برنامه‌ی هدایت عالم انسان برانگیزد...

خداوند بر مؤمنان منّت گذاشت كه در میانشان از خودشان رسولی برانگیخت تا آیات خدا را بر آنان تلاوت كند و آنها را از رذایل و پلیدی‌ها پاک سازد و راه و رسم زندگی در این دنیا و طریق درک و فهم معارف را به آنان تعلیم كند در حالی كه آنها در ضلالت و گمراهی آشكاری بودند.

ما شیعه‌ی امامیه در مسأله‌ی «وجوب اطاعت» قائل به سلسله‌ی مراتب هستیم. یعنی معتقدیم در رتبه‌ی اوّل اطاعت فرمان خالق و آفریدگارمان و در رتبه‌ی دوّم اطاعت فرمان پیام‌آور و رسول مبعوث از جانب خالقمان و در رتبه‌ی سوّم اطاعت فرمان امام معصوم كه منصوب از جانب خالق و معرّفی شده‌ی از سوی رسول مكرّم است واجب و لازم است.

علی و آل علی(ع) نگه دارنده‌ی شرف نبوّت و رسالت و نگه‌دارنده‌ی شرف انسانیتند و در نتیجه، توجیه كننده‌ی حكیمانه بودن نظام خلقتند و لذا با نبود ولایت علی و آل علی(ع) نبوّت و رسالت حضرت ختمی مرتبت تباه می‌شود و با تباهی نبوّت و رسالت، حقیقت انسانیت و آدمیت تباه می‌گردد و با تباه شدن انسانیت و آدمیت.

من، انسان با این رفعت و جلالت را خلق كرده‌ام كه به دامن، نبوّت و رسالت بیفتد و در آن دامن برای رسیدن به هدف عظیم خلقتش تربیت شود. نبوّت و رسالت هم باید به دامن ولایت علی و آل علی(ع) بیفتد تا بدون هرگونه خلل تا آخرین روز عمر بشر دوام و بقاء پیدا كند.

رسول خدا(ص) به حكم عقل باید دارای دو چهره باشد، «چهره‌ی آسمانی» و «چهره‌ی زمینی» و دارای دو وِجهه باشد: «وجهه‌ی الهی» و «وِجهه‌ی بشری» كه با چهره‌ی آسمانی و وِجهه‌ی الهی‌اش، «وحی» را از عالم ربوبی بگیرد و با چهره‌ی زمینی و وجهه‌ی بشری‌اش به بشر برساند.

انسان‌شناسی، انسان را ملزم می‌كند به پیغمبرشناسی، پیغمبرشناسی انسان را ملزم می‌كند به امام‌شناسی. انسان خیلی بزرگ است؛ چون خیلی بزرگ است، این مسائل یعنی وحی و نبوّت و تشریع و ولایت و امامت برای او پیش آمده است.

تمام مقامات و موقعیت‌هایی که هارون برای حضرت ‌موسی(ع) داشته به‌جز پیامبری، عیناً برای حضرت ‌علی(ع) نسبت به حضرت ‌پیامبر(ص) ثابت است.

هنگام ولادت حضرت‌ امام حسن(ع) و همچنین هنگام ولادت حضرت ‌امام حسین(ع)، جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد و ضمن عرض تبریک از سوی پروردگار متعال، به مضمون حدیث (منزلت) از سوی خداوند اشاره نمود.

با توجه به روایات زیادی که در این باره از شیعه و سنی نقل شده جای هیچ گونه ابهام باقی نمانده و روشن است که این سوره مبارکه درباره اهل‌بیت پیامبر نازل شده و علت نزول آن هم همان جریان سه روز روزه و ... بوده است.

این سوره مبارکه در مدینه نازل شده و علت نزول آن، همان جریان مشهور یعنی سه روز روزه گرفتن خاندان پیامبر و بخشیدن غذای افطار خود به مسکین و یتیم و اسیر بوده است.

در شب بیست و پنجم ماه ذی‌حجّه حضرت‌ امیرالمومنین و حضرت ‌فاطمه (ع) صدقه‌ای دادند و فردای آن روز سوره مبارکه «هل‌أتی» در شأن آن دو بزرگوار و همچنین حسنین(ع) نازل شد.

اگر از این همه روایاتی که در بیان شأن نزول این دو آیه(آیات ۵۵ و ۵۶ سوره مائده) وارد شده، چشم‌پوشی شود و این همه ادلّه روائی نادیده گرفته شود باید به طور کلی از تفسیر قرآن چشم پوشید، زیرا وقتی با این همه روایات اطمینان پیدا نکنیم، چگونه به یک یا دو روایتی که در تفسیر هر یک از آیات وارد شده، وثوق پیدا کنیم؟

در منابع شیعی، روایاتی هست که نشان می‌دهد پیامبر اکرم آیات ولایت را در مواردی مانند حماسه غدیر تفسیر کردند، چون این آیات با مسئله «غدیرخم» گره خورده است، و آن چه حضرت‌ در غدیر مأمور به ابلاغ آن شدند تفسیر همین ولایتی بود که خداوند در آیات ولایت بر وی نازل کرده بود.

در برخی از آیات قرآن، خداوند ولایت تشریعیه را برای رسول خدا قرار داده و در این آیه شریفه همان ولایت تشریعیه را برای امیرالمؤمنین نیز ثابت می‌کند.

حضرت ‌امیرالمؤمنین(ع) در حال رکوع، انگشتری خود را به سائل داد و آیه «انَّما وَلیُّکُم الله» در شأنش نازل شد...

 آنچه از این آیه مبارکه استفاده شد عبارت است از : اراده قطعی پروردگار بر پاک ساختن آن پنج وجود مقدّس از انواع پلیدی‌ها و زشتی‌ها و به تعبیر دیگر، اعطاء مقام والای «عصمت» که آن بزرگان مصون و محفوظند از هر نوع لغزش و انحراف.