فیلم

یکی از حوادثی که در روز ۲۵ ذی‌الحجه به وقوع پیوست، نزول سوره مبارکه «انسان» است که در شأن خاندان پیامبر(ص) نازل شده است. از آنجا که امام حسن(ع) و امام حسین(ع) مکلف بودند و امامت و رهبری جامعه اسلامی در آینده بر عهده آن‌ها بود، و رهبر جامعه اسلامی باید طعم فقر و گرسنگی را بچشد، این دو بزرگوار نیز غذای خود را به فقیر و یتیم و اسیر بخشیدند با این که مجبور نبودند.

یکی از حوادثی که در روز ۲۴ ذی‌الحجه واقع شد، بخشش انگشتر توسط حضرت علی(ع) در رکوع به سائل و نزول آیه ولایت(آیه ۵۵ سوره مائده) بود. این آیه، تنها آیه‌ای در قرآن کریم است که درباره ولایت، صراحت دارد و دلیل محکم و سند قرآنی برای ولایت حضرت علی(ع) است. اگر حادثه بخشش انگشتر را از آیه ولایت جدا کنیم، نمی‌توانیم آیه را تفسیر کنیم...

مسیحیان نجران اعتقاد داشتند چون حضرت مسیح(ع) کارهایی انجام می‌دهد که مخصوص خداست پس ایشان خدا هستند و همچنین در مورد خلقت حضرت مسیح(ع) با پیامبر(ص) اختلاف نظر داشتند. رسول خدا(ص) هرچقدر دلیل بیان داشتند، آن‌ها قانع نشدند و آیه‌ مباهله نازل شد. چون پیغمبر(ص) فقط با اهل‌بیت(ع) خویش به مباهله رفتند، مسیحیان نجران یقین کردند که ایشان بر حق هستند.

از حوادثی که در روز ۲۴ ذی‌الحجه روی داد، واقعه مباهله است. مقدمه مباهله، آیه تطهیر(آیه ۳۳ سوره احزاب) است که بررسی آن باارزش است. این آیه منحصراً درباره اهل بیت(ع) است و خداوند اراده (اراده تکوینی که تخلف ندارد) کرده است که برای همیشه از اهل بیت(ع) هر گونه رجس و زشتی را بزداید. این خاندان برای همیشه پاک و بدون زشتی و پلیدی زندگی کرده‌اند. به دلیل عصمت اهل بیت(ع)، اراده خداوند در این کار، اراده تکوینی است.

پیامبر(ص) در قسمت اول سخنان خویش در غدیر خم، به بیان عظمت و صفات جلال و جمال پروردگار متعال پرداختند و در قسمت دوم سخنرانی، به مطیع و تابع بودن خود نسبت به فرمان‌ها و فرمایشات خداوند سبحان اشاره کردند، سپس آیه نازل شده بر خود در رابطه با ولایت و جانشینی حضرت علی(ع) را بیان فرمودند. رسول خدا(ص) فرمودند: خداوند کسی را که به ولایت حضرت علی(ع) اعتقاد نداشته باشد، هرگز نمی‌بخشد. بترسید از مخالفت با علی(ع) که سرانجامش آتش جهنم است.

احکام اسلامی زنجیروار به هم پیوسته هستند و اگر حلقه‌ای در بین آن‌ها موجود نباشد، بقیه حلقه‌ها کارایی خود را ندارند. مسئله مهمی که به همه احکام اسلامی روح می‌بخشد، ولایت حضرت علی(ع) است. علت این که پیامبر(ص) از اعلام جانشینی حضرت امیر(ع) می‌ترسیدند این بود که افرادی مخالف با این کار در بین حجاج بودند و بیم آن می‌رفت که در مقابل سخنان رسول(ص) بایستند و عده‌ای از مردم بی‌توجه نیز با آنان همراه شوند. خداوند برای اطمینان دادن به رسولش فرمود «وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاس».

پیامبر اکرم(ص) از اولین روزی که رسالت خود را مطرح کردند، به کرات، درباره جانشینی حضرت علی(ع) تصریح کردند و این نکته را به مسلمانان تذکر دادند. یکی از آن موارد، غزوه تبوک است که پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) را به عنوان جانشین خویش در مدینه قرار دادند. در حجه‌الوداع، پیامبر(ص) با جمعیتی عظیم راهی سفر حج شدند و دو سخنرانی در منی و مسجد خیف داشتند و در آن‌ها حدیث ثقلین را بیان کردند.

در زندگی موجودات اجتماعی مثل انسان و برخی حیوانات، یکی از مهمترین مسائل، موضوع «رهبری» است. پیامبر(ص) از همان روزهای ابتدایی بعثت، برای خود جانشین تعیین کردند(حدیث یوم‌الدار) و در تمام مدت بعثت، بارها حضرت علی(ع) را جانشین خود معرفی کردند. غدیر خم آخرین دفعه‌ای بود که پیامبر(ص) مسئله جانشینی حضرت علی(ع) را با تشریفات خاصی بیان کردند که برای کسی قابل انکار نباشد.

طبق نظر بزرگان مراجع، بهتر است که از روز ۱۵ ذی‌الحجه (ولادت امام هادی(ع)) تا روز ۲۶ ذی‌الحجه را به عنوان دهه ولایت بنامیم. از حوادث مهمی که در این ایام روی داده است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 1) بخشش حضرت علی(ع) در رکوع و نزول «آیه ولایت» 2)حادثه مباهله 3) نزول آیه تطهیر 4) مسئله نزول سوره‌ی «غاشیه». بر اساس مکتب پیروان اهل‌بیت(ع)، امامت و جانشینی پیامبر(ص) جزء اصول دین است.

یکی از مشکلات امام هادی(ع)، برخورد با بنی‌عباس بود. امام هادی(ع) با پاسخ بسیار شیوایی که به قیصر روم دادند باعث شدند که قیصر روم مسلمان شود. یکی دیگر از برکات وجودی امام هادی(ع)، زیارت‌هایی است که از جانب ایشان به ما رسیده است که معروف‌ترین آن‌ها زیارت «جامعه کبیره» است. زیارت دیگری که از جانب امام دهم(ع) بیان شده، زیارت «غدیریه» امیرالمومنین(ع) است.

یکی از حوادثی که در روز پانزدهم سال ۲۱۲ یا ۲۱۴ هجری قمری به وقوع پیوسته است، ولادت امام هادی(ع) است. امام جواد(ع) و امام هادی(ع) در سن کودکی به امامت رسیدند و به جامعه و مخصوصاً دشمنان نشان دادند که امام می‌تواند در سن کودکی به امامت برسد و مقدمه‌ای برای امامت حضرت مهدی(ع) شدند. یک فتنه مهمی که در زمان آن حضرت به وجود آمد، فتنه «خلق قرآن» بود که امام هادی(ع) با چند جمله کوتاه آن فتنه بزرگ را خاموش کردند.

قربانی کردن یعنی هر چیزی از کارهای خیر که انسان نیت کند به وسیله آن به تقرب و رحمت پروردگار برسد. قربانی، رمز فداکاری و تسلیم در مقابل پروردگار متعال است. از آثار دیگر قربانی این است که به دشمنان اسلام حالت خشم و ایستادگی مسلمانان را نشان می‌دهد. خداوند متعال قربانی کردن را مانند کعبه، مایه قیام و قوام جامعه قرار داده است. از آثار روحی قربانی کردن، ذبح شهواتی است که باعث از بین رفتن دین و دنیای انسان می‌شود.

روز دهم ذی‌الحجه روز عید قربان است. بعد از عرفات و مشعر، منی آخرین منزل است. منی جایگاه امتحان است. باید غیر خدا را به کلی نادیده گرفت. اولین کاری که در روز عید قربان در منی انجام می‌شود، رمی جمره عقبه است. علت این کار این است که، شیطان در روزی که حضرت ابراهیم(ع)، پسرش را برای قربانی کردن آماده کرده بود، بر او ظاهر شد و حضرت ابراهیم(ع) با سنگ بر او زد.

روز نهم ماه ذی‌الحجه، روز پرفیض عرفه است. در روز عرفه ابتدا خداوند متعال به زائران امام حسین(ع) و سپس به ساکنان عرفات تجلی می‌کنند. آنقدر رحمت خداوند سبحان در روز عرفه زیاد است که امام صادق(ع) فرمودند: بزرگترین جرم انسان‌هایی که از عرفات برمی‌گردند این است که گمان کنند خداوند آن‌ها را نبخشیده است. برای شیعیان، بزرگترین رحمت در سرزمین عرفات آن بهره‌ای است که از «دعای عرفه» امام حسین(ع) می‌برند. معنی معرفت الله در دعای عرفه است.

یکی از حوادث مهم روز هشتم ماه ذی‌الحجه(روز ترویه)، حرکت امام حسین(ع) از مکه به سمت کربلا است. پس از آن که یزید به قدرت رسید، تصمیم گرفت که از امام حسین(ع) به زور بیعت بگیرد. امام حسین(ع) که به هیچ عنوان حاضر به بیعت نبودند، از مدینه خارج شده و به مکه رفتند. امام حسین(ع) از اوایل ماه شعبان تا هشتم ذی‌الحجه در مکه اقامت داشتند. امام حسین(ع) در صبح روز هشتم ذی‌الحجه مکه را ترک کردند.

هشام دستور داد که امام باقر(ع) را به شام بفرستند. در هنگام خروج از کاخ هشام، امام باقر(ع) به سوالات بزرگ کشیشان مسیحی با قدرت پاسخ دادند. در مسیر برگشت در روستای مدین، امام(ع) با گفتن جمله‌ای از فراز کوه، باعث خنثی شدن توطئه هشام شد. این وقایع باعث حسادت شدید هشام نسبت به امام(ع) شد و دستور داد که امام(ع) را به شهادت برسانند.

از امتیازات امام باقر(ع) این است که مادر ایشان از فرزندان امام حسن(ع) است. امتیاز دیگر، لقب «باقر» برای ایشان است. تا قبل از امام باقر(ع)، فرصتی نصیب امامان(ع) نشد تا معارف و احکام اسلامی را بیان کنند. در زمان امام باقر(ع) به دلیل اختلاف بنی‌امیه و بنی‌عباس، بنی‌امیه رو به ضعف بود و فرصتی نصیب ایشان شد تا دانشگاهی عظیم در مدینه بوجود آورند و علوم و معارف اسلامی را بیان و دسته‌بندی کنند.

انسان به وسیله ازدواج کامل می‌شود و سکونت و آرامش پیدا می‌کند. اگر ازدواج با درایت لازم صورت بگیرد، خداوند بین زوجین مودت و رحمت به‌وجود می‌آورد. پیامبر(ص) در ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) به مسائل مادی و ظاهری توجه نداشتند و پس از ازدواج ایشان، تقسیم کارها را به این صورت انجام دادند که کارهای بیرون منزل، بر عهده حضرت علی(ع) و کارهای درون منزل را بر عهده حضرت زهرا(س) قرار دادند.

آن‌چه در ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) در درجه اول قابل توجه است، کفویت است. انسان‌ها برای زندگی بهتر و تربیت نسل مناسب‌تر، باید کفویت در ازدواج را رعایت کنند. کفویت یعنی نظیر و مساوی بودن. با توجه به روایات معصومین(ع)، کفویت باید از نظر درک دینی و معرفت و شناخت باشد. کفویت در درک عقلانی و شناخت معرفت دینی و ایمان است. بهترین نمونه کفویت، ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) بود.

خداوند می‌فرماید: قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ حضرت ابراهیم(ع) برای شما الگوی بسیار زیبایی است. و به ما دستور می‌دهد که از آن حضرت پیروی کنیم. درسی که باید از حضرت ابراهیم(ع) بگیریم، قیام برای انجام وظیفه است. آن حضرت به تنهایی برخاست و در برابر بت پرستی قیام کرد. آن حضرت خلوص، صفا، اعتماد و ایمان کامل به یگانگی خداوند داشت و یکی از امتحانات حضرت ابراهیم که در دهه اول ذی الحجه انجام گرفت قربانی کردن فرزندش حضرت اسماعیل بود.