اصول عقائد برای جوانان

شواهد بسیارى در دست داریم که نشان مى‌دهد آن جهان با این جهان فرق بسیار زیادى دارد، تا آنجا که آنچه از قیامت در این جهان مى‌دانیم همانند شبحى است که از دور مى‌بینیم.

جمعى از فلاسفه‌ی پیشین تنها به معاد روحانى معتقد بودند و جسم را مرکبى مى‌دانستند که تنها در این دنیا با انسان است و بعد از مرگ از آن بى‌نیاز مى‌شود، و آن را رها مى‌سازد و به عالم ارواح مى‌شتابد.

انسان حالت خواب را دیده بود، و همچنین حالت مرگ را، او مى‌دید بى آن که جسم و مادّه تغییرى پیدا کند، دگرگونى عظیمى در وضع او به هنگام خواب و مرگ پیش مى‌آید، و از همین جا فهمید که گوهر دیگرى علاوه بر این جسم در اختیار اوست.

او آفتابى است پرفروغ و بى‌انتها، بى آن که نیازى داشته باشد نورافشانى مى‌کند تا همگان از نور وجود او بهره‌مند شوند؛ این اقتضاى ذات بى‌انتها و پرفیض اوست که دست موجودات را گرفته و در مسیر تکامل به پیش مى‌برد.

آیا خدایى که آسمانها و زمین را آفرید قادر نیست همانند آن را بیافریند! آرى او بر این کار قادر است و او خلق کننده‌ی آگاه است، هر زمان چیزى را اراده کند به آن فرمان مى‌دهد: موجود باش ـ آن هم موجود مى‌شود!

آیا به راستى انسان یک موجود استثنایى است، یک وصله‌ی ناهمرنگ براى این جهان بزرگ است که باید آزاد باشد و هر بى‌نظمى و ظلم و بى‌عدالتى مى‌خواهد مرتکب شود، یا در اینجا نکته‌اى نهفته است؟

تاریخ بشر همان‌گونه که گواهى مى‌دهد، مذهب به طور کلى در میان اقوام گذشته از قدیم‌ترین ایام وجود داشته، و این گواه بر اعتقاد راسخ انسان از قدیمى‌ترین ایام به «زندگى بعد از مرگ» نیز مى‌باشد.

در این دادگاه، قاضى، شاهد و مجرى حکم و تماشاچى همه یکى است؛ همان نیروى وجدان است که شهادت مى‌دهد، قضاوت مى‌کند و سپس آستین بالا مى‌زند و حکم خود را اجرا مى‌کند!

شهود آن دادگاه، دست و پا و گوش و چشم و زبان و پوست تن انسان و حتّى زمین و در و دیوار خانه‌اى که در آن گناه یا ثواب کرده است مى‌باشد، شهودى که همچون آثار طبیعى اعمال انسان، قابل انکار نیست.

انسان همیشه از نیستی‌ها مى‌گریزد؛ از بیمارى مى‌گریزد، که نیستىِ سلامت است؛ از تاریکى وحشت دارد که نیستىِ نور است؛ از فقر مى‌هراسد که نابودى غنا است؛ حتى گاهى از خانه‌ی خالى نیز وحشت مى‌کند و در یک بیابان خالى گرفتار ترس مى‌شود، چرا که کسى آنجا نیست.

فطرت و نهاد عدالت‌طلبی آدمى به وضوح صدا مى‌زند که سرانجام صلح و عدالت همه‌ی جهان را فرا خواهد گرفت، و بساط ظلم و ستم و خودکامگى برچیده خواهد شد، و بشریت به صورت یک کشور و در زیر یک پرچم با تفاهم و پاکى زندگى خواهد کرد.

در میان خلفاى بنى‌امیه کسانى مثل «یزید» و در میان بنى عباس کسانى همچون «منصور دوانیقى» و «هارون الرشید» بودند که در ظلم و استکبار و جنایت آنها احدى تردیدی ندارد و ممکن نیست آنها به عنوان خلفاى پیامبر و مایه‌ی عزّت و سربلندى اسلام محسوب شوند؛ هر قدر معیارها را نیز ساده فرض کنیم باز آنها قطعاً بیرونند.

معرفى قرآن و عترت به عنوان «دو خلیفه» یا «دو چیز گرانمایه» دلیل روشنى است بر این که مسلمانان باید هرگز دست از این دو برندارند، مخصوصاً با این قید که در بسیارى از روایات آمده که مى‌فرماید: «اگر این دو را رها نکنید هرگز گمراه نخواهید شد!» این حقیقت به صورت مؤکّدترى ثابت مى‌شود.

اى فرزندان عبدالمطلب! به خدا سوگند! هیچ کس را در عرب نمى‌شناسم که براى قومش چیزى بهتر از آنچه من آورده‌ام آورده باشد، من خیر دنیا و آخرت را براى شما آورده‌ام، و خداوند به من دستور داده است شما را به این آیین دعوت کنم...

ناگهان پیامبر(ص) به اطراف خود نگاه کرد، کسى را جستجو مى‌نمود و همین که چشمش به على(ع) افتاد، خم شد و دست او را گرفت و بلند کرد آنچنان که سفیدى زیر بغل هر دو نمایان شد و همه‌ی مردم او را دیدند و شناختند.

جایی که نبوت و رسالت باید از طرف خدا تعیین گردد، مقام امامت و رهبرى همه جانبه‌ی خلق که اوج تکامل رهبرى است به طریق اولى باید از سوى خدا تعیین گردد، و این چیزى نیست که ممکن باشد به انتخاب مردم صورت گیرد.

گروهی از مسلمانان (اهل سنت) معتقدند پیامبر اسلام(ص) دیده از جهان فرو بست در حالى که جانشینى براى خود نصب نکرده بود و معتقدند این وظیفه بر عهده‌ی خود مسلمانان است که پیشوا و رهبرى براى خود برگزینند، و از طریق «اجماع مسلمین» که یکى از دلایل شرعى است این کار صورت گیرد.

شرایط و صفات لازم براى بر عهده گرفتن هر مقام تناسب با وظایف و مسئولیتهایى دارد که شخص باید در آن مقام انجام دهد؛ یعنى، هر قدر مقام والاتر و مسئولیتها سنگین‌تر باشد، به همان نسبت شرایط و صفات لازم سنگین‌تر خواهد بود.

براى این که انسان بتواند به هدف کمال معنوى خویش نائل گردد باید این راه را نه به تنهایى، بلکه با جماعت و جامعه بپیماید، که نیروى فرد از نظر فکرى و جسمى و مادى و معنوى بسیار ناچیز است و نیروى جمع بسیار پرقدرت.

ما یقین داریم قطعاً پیامبر جانشینى براى خود تعیین کرده، چه اشکالى دارد این بحث را از طریق منطق و استدلال تعقیب کنیم! ولى باید در این بحثها به دقت مراقب باشیم که عواطف مذهبى دیگران را جریحه‌دار نکنیم.