پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

می توان گفت که همه فقیهان درباره این که امر به معروف و نهی از منکر، مشروط به علم و آگاهی از منکر و معروف است، اتفاق دارند؛ زیرا نه تنها روایات و اجماع فقها بر این مدّعا دلالت دارند، بلکه خرد هر انسانی گواه است بر این که بدون آگاهی و آشنایی با معروف و منکر، امر و نهی درباره آن ها ممکن نیست...

جهاد درونی، مبارزه انسان با خواسته های نفس امّاره و دسیسه های ابلیس لعین و جنود شیطانی اوست. این مبارزه از روزی که انسان به حدّ رشد و بلوغ می رسد و خود را می شناسد، به طور جدّی آغاز شده و تا پایان عمر ادامه پیدا می کند.

یکی از ابزاری که شیطان به واسطه آن انسان را از مسیر الهی دور می کند، مشارکت در انعقاد نطفه انسان است که باعث می شود فرزند از طریق نامشروع به دنیا بیاید و یا در مسیر درست الهی قرار نگیرد.

دنیا میدان جهادی است که تنها پهلوانان کارآزموده در آن جان سالم به در برده و پیروز معرکه می شوند. از همین جاست که حقیقت متعالی «جهاد» در میان فرائض الهی می درخشد و جایگاه آن آشکار می گردد.

هرگاه انسانى وحدانیت خدا یا روز قیامت و یا رسالت پیامبر اكرم(ص) را انكار كند، محكوم به كفر خواهد بود، چنانكه انكار یكى از مسلّمات آیین پیامبر اكرم(ص) كه به طور روشن مستلزم انكار رسالت باشد، آدمى را محكوم به كفر مى‏‌سازد.

مطابق آیه شریفه روزی فرا می رسد که هیچ کس بدون اذن خداوند، توان سخن گفتن ندارد. در آن زمان انسان ها دو دسته می شوند، برخی شقی و عده ای سعیدند. به اشقیاء، ناله و اضطراب و عذاب وعده داده شده است و به سعداء بهشت جاودان.

امام صادق(ع) فرمود:‌ به فقرایی که در جامعه عزیزتر و دارای منش و جلوه‌ای هستند، گاو و گوسفند و شتر را (به قصد زکات) هدیه کنید، امّا به فقرای معمولی درهم و دینار را به عنوان زکات بدهید.

منظور از واجب تعبّدی، واجبی است که مکلّف آن را باید به قصد تقرّب به خداوند انجام دهد تا امتثال امر خداوند صدق کند و واجب از عهده او ساقط گردد، در واقع اگر هنگام انجام آن ها قصد قربت وجود نداشته باشد، عمل باطل است. مانند انجام نماز و روزه و تمام اعمال عبادی دیگر.

دین اسلام متکی به فرد نیست تا اگر زنده ماند، دین خدا هم باقی بماند و چنان چه از دنیا رفت، دین او هم از بین برود، بلکه دین اسلام یک حقیقت جاودانه است و تا قیام قیامت باقی خواهد ماند.

در صدر اسلام افرادی کارشناس و متخصص در تخمین مبلغ زکات بودند و از طرف رسول خدا(ص) و حضرت علی(ع) به مناطق اعزام می‌شدند. اگر پرداخت زکات از وظائف فردی باشد و از وظائف رسمی نظام اسلامی نباشد، نیازی به فرستادن گروه تخمین و ارزیابی از طرف حکومت نبود.

برخی از فقهاء قائل به تفصیل در مسأله شده اند به این معنا که وجوب امر به معروف و نهی از منکر را به طور مطلق کفایی یا عینی نمی دانند، بلکه معتقدند که بسته به شرایط و موارد، وجوب این فریضه تغییر می کند، به این معنا که گاهی کفایی و گاهی عینی خواهد بود.

خداوند متعال در این آیات ابتدا نعمت هایی را که به انسان ها داده است متذکر می شود و سفارش می کند در این مسیر، زیاده روی و سرکشی از حق نکنید که دچار غضب من نشوید. هر کسی که از حق دوری کرد و دچار غضب الهی شد، خداوند متعال برای رهایی از آن می فرماید: توبه كند و ايمان آورد.

نکته‌ی دیگر این که زکات‌دهنده توجّه داشته باشد که هر چه دارد از خداوند است و پرداخت زکات، او را به خودپسندی و غرور که سبب نابودی عمل است نکشاند. قرآن درباره‌ی آبادکنندگان مساجد که اهل نماز و زکاتند، می‌فرماید: «فَعَسَی اُولئکَ اَن یَکُونُوا مِنَ المُهتَدِینَ» امید است که از هدایت شدگان باشند.

ضروریات دین به احکام و عقایدی گویند که جزءِ دین بودنشان اثبات شده و از جمله واضحات و بدیهیات باشد، به گونه ای که عادتاً بر هیچ مسلمانی پوشیده نباشد و حتّی بعضی از غیر مسلمانان هم جزءِ دین بودن آن را بدانند. انکار ضروریات دین، مستلزم انکار رسالت پیامبر است، به شرطی که منکر بداند که این امر ضروری است و شبهه ای هم در کار نباشد.

یکی از اسماء و صفات خداوند متعال غفور است که به معنای بسیار آمرزنده[1] استعمال می شود. در قرآن و احاديث، با توجّه به معناى لغوى مادّه غفر که به معنای پوشاندن است، مى ‏توان گفت:  غفور به معناى پوشاننده گناهان بندگان و در گذرنده از خطاها و گناهان ايشان است.

در آیه‌ای که مصارف هشت‌گانه‌ی زکات مطرح شده است، عبارت «فی سبیل الله» به کار رفته که معنای آن این است که زکات را می‌توان در راه خدا مصرف کرد و راه خدا در هر زمان می‌تواند مصداق و جلوه‌ای داشته باشد. گاهی مصداق راه خدا، تأمین امکانات ازدواج برای افراد بی‌همسر است و گاهی ایجاد شغل برای افراد بیکار...

قرآن کریم ویژگی امر به معروف و نهی از منکرِ رسول گرامی اش را در صدر سیره عملی آن بزرگوار یاد می کند. این نکته بسیار مهمّی است و اهمیّت آن تا اندازه ای است که در همین آیه، ویژگی دیگر آن حضرت که مقام تشریع و قانون گذاری ایشان است، پس از امر به معروف و نهی از منکر ذکر گردیده...

قرآن بعد از آنکه موارد هشتگانه‌ی مصرف زکات را در آیه‌ی ۶۰ سوره‌ی توبه بیان می‌کند، در پایان می‌فرماید: «فَریضةً مِنَ الله وَ اللهُ عَلیمٌ حَکیمٌ». در هر یک از کلمات فریضه، علیم و حکیم نکته‌ای نهفته است: «فریضة»، یعنی تقسیم زکات واجب است و آن را جدی بگیرید.

مودت و محبت اهل بیت علیهم السلام شرط قبولی اعمال است و در صورتی که این امر محقق نشود، هیچ بهره ای از ایمان حاصل نخواهد شد، پس یقینا این مهم از جهت ارزش و ثواب نسبت به سایر اعمال جایگاه ویژه ای خواهد داشت.

یکی از مسایل مهم جامعه، وجود فقر و گرسنگی و سایر کمبودها است که یکی از راه‌های مبارزه با آن، توجّه جدی به مسأله پرداخت خمس و زکات و انفاقات است.