روزه؛ تمرین پرهیزکاری

خودداری از خوردن و آشامیدن و هم‌خوابی و سخن ‏گفتن و راه ‏رفتن و غیر از آن و چه‏‌بسا گفته می‏‌شود خودداری از آنچه نفس بدان میل می‏‌کند؛ سپس غلبه کرده و در اصطلاح شرع، به معنای خودداری از امور مخصوص از طلوع فجر تا مغرب استعمال می‏‌شود.

هیچ ملتی از ملت‌های شرک و بت‌‏پرست برای بت‏ها روزه نمی‏‌گرفتند؛ اگرچه برای بت‏‌ها نماز می‏‌خواندند، قربانی می‌‏کردند و مراسم دیگر داشتند، روزه تنها برای خداست و هیچ مشرک و بت‏‌پرستی برای تقرب به بت روزه نگرفته است. روزه، فرمانی الهی است...

انسان در ماه مبارک رمضان به مهمانی خدا می‏‌رود و یک فرد جهنمی هرگز نمی‏‌تواند در این مهمانی وارد شود؛ لذا باید با دعا و استغفار و توبه خود را لایق ورود در این ماه قرار دهیم تا با قلبی بی‏‌کینه و شانه‏‌ای خالی از بار امانت و حق مردم، در این مهمانی و پذیرایی که با روزه‌‏گرفتن و اعمال دیگر همراه است، وارد شویم و از فیوضات آن بهره گیریم.

آنچه شیطان را از ما دور می‏‌کند، روزه است که رویش را سیاه می‏‌کند. و در جایی دیگر فرمود که خداوند ـ تبارک و تعالی ـ فرموده: روزه برای من است و من جزای آنم (من خود جزای آن را می‏‌دهم) و برای روزه‌دار دو شادی است: هنگامی که افطار می‏‌کند و هنگامی که پروردگارش را ملاقات می‏‌کند. به خدایی که جان محمد در دست اوست، نَفَس انسان روزه‏‌دار نزد خدا از بوی مشک خوشایندتر است.

گفته شده برای این‏که درد گرسنگی و تشنگی را بشناسند، پس بر بیچارگی آخرت پی ببرند و برای این‏که روزه‌دارِ خاشع و سرافکنده، مزدش را بگیرد. بر آنچه از گرسنگی و عطش متحمل شده، آگاه و صابر باشد. برای آنچه از نابودکردن شهوات در خود به‏‌ وجود آورده، لایق ثواب گردد و پنددهنده‏‌ای در آینده برای او باشد و هم‏چنین برای رفع تکلیف و این‏که راهنمایی برای آینده آن‏ها باشد تا آنچه بر فقرا وارد می‏‌شود، بشناسند و حقوقی که در اموالشان بر گردن آن‏هاست، ادا کنند.

در این ماه شما مهمان خدا هستید. مهمان باید کاری بکند که صاحب‏خانه می‏‌کند. مهمان خدایی که «یُطْعِم و لا یُطعَم» است. اگر خدای سبحان می‏‌بخشد و نمی‏‌گیرد، انسان هم باید در این ماه خویی پیدا کند که ببخشد و نگیرد. چون هیچ دستی بهتر از دست بخشنده و بدتر از دست‏گیرنده نیست. خوی گدامنشی را خدا دوست ندارد.

خداوند شما را به‏ خاطر سوگندهای بیهوده (خالی از اراده) مؤاخذه نمی‏‌کند، ولی در برابر سوگندهایی که (از روی اراده) محکم کرده‌‏اید، مؤاخذه می‏‌نماید. کفاره این‏گونه قسم‏‌ها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهای معمولی است که به خانواده خود می‏‌دهید، یا لباس ‏پوشاندن بر آن‏ها و یا آزادکردن یک برده و کسی که هیچ‏کدام از این‏ها را نیابد، سه روز روزه می‏‌گیرد.