یاران معصومین(ع)

طبق نقل برخی از مورّخان، امیرمؤمنان علیه‌السّلام در جنگ صفّین، عمّار یاسر را بر سواران و عبد اللّه بن بدیل را بر پیادگان گماشتند و لوا و پرچم سپاه را به دست هاشم مرقال دادند.

از آن جهت به هاشم «مرقال» (به معنی: سریع) گفته‌اند، چون در میدان‌های جنگ، با شتاب و سرعت به پیش می‌رفت و بدان جهت «اعور» (کسی که یک چشمش کور است) گفته‌اند، چون در جنگ یرموک و فتح شام در زمان خلافت عمر بن خطاب یک چشم خود را از دست داد.

کمیل مردي شجاع، عابدي شب زنده‌دار و مردي دین‌دار بود و او را جزء هشت عابد مشهور کوفه دانسته‌اند. وی در زمان خلافت عثمان به جرم حق‌گویی و اعتراض به خلاف‌کاری‌های کارگزاران او، به همراه زید بن صوحان، صعصعۀ بن صوحان، مالک اشتر و ... به «حمص» تبعید گردید.

قنبر غلام آزاد شده و خدمت‌گزار امیر مؤمنان علیه‌السّلام بود که ایمان و اخلاصش به خدا و ارادت زلالش به امام علیه‌السّلام او را در زمره‌ی بزرگان و اصحاب آن حضرت قرار داد.

جاریه فرزند قدامة بن مالک بن زهیر تمیمی سعدی، و کنیه اش «ابو ایّوب» و به قولی «ابو قدامه» یا «ابو یزید بصری» است. وی از یاران پاک طینت و شجاع پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و یاران وفادار امیر مؤمنان علی علیه السّلام بود که در راه دین اسلام همواره ثابت قدم ماند.

عدی به همراه امام علیه السّلام و نیروهای تحت امرش به بصره آمد و در رکاب آن حضرت پیکار نمود و در امر جهاد علیه ناکثان و پیمان‌شکنان پایداری کرد.

عدیّ فرزند حاتم بن عبد الله بن سعد طائی، کنیه‌اش «ابو طریف» و به قولی «ابو وهب» بود. او در عصر جاهلیّت و عصر اسلام، همواره رئیس قبیله‌ی طی و مردی باشخصیت و از عقلا و سخاوتمندان روزگار بود.

عثمان بن حنیف بن واهب انصاری اَوسی، برادر سهل بن حنیف، از صحابیان پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله و از انصار است. او در جنگ اُحد و جنگ های پس از آن حضور داشت و پس از شهادت رسول خدا صلوات الله علیه و آله، یکی از دوازده نفری است که آشکارا نسبت به دگرگونی خلافت از مسیر حقّ، اعتراض کردند.

حذیفه از با وفاترین یاران حضرت علی علیه السّلام محسوب می شود. وی از معدود کسانی است که تا آخر عمر از روش پیامبر اکرم عدول نکرد و در امر دین و ولایت مولا امیر المؤمنین علیه السّلام دچار انحراف و تغییر نشد و همواره راه علی علیه السّلام را سرمشق خود قرار داد.

نامش حذیفه فرزند حِسل (یا حُسیل) بن جابر بن عمرو است. حِسل از نیکان روزگار خود بود و در جنگ اُحد گروهی از مسلمین به خیال این که او از سپاه دشمن است با او درگیر شدند و حذیفه هر چه فریاد می زد که پدرش از سپاه دشمن نیست و جزء سپاه اسلام است، صدایش را نمی شنیدند.

وقتی حجر و یارانش به «مرج عذراء» رسیدند، در همان جا از جانب معاویه دستور آمد همه آنان را در همان محل زندانی کنند تا تصمیم خود را درباره ی آنان اعلام نماید. بدین ترتیب حجر و یارانش در مرج عذراء زندانی شدند.

حجر بن عدی در شب نوزدهم ماه رمضان در مسجد کوفه مشغول عبادت و شب‌زنده‌داری بود ولی از رفت‌وآمد ابن ملجم، اشعث، شبیب و وردان دریافت که توطئه‌ای در کار است و در فکر ضربه زدن به رکن عالم هستی امیرالمؤمنین علیه‌السّلام هستند.

حجر بن عدی با این که افسری دلاور و رزمنده‌ای بی‌باک بود، امّا در زهد و پارسایی و عبادت و شب زنده‌داری چنان مشهور و معروف بود که بزرگان بسیاری درباره‌ی عبادت و تقوای او مطالب زیادی نوشته‌اند.

یکی از علمای بزرگ، تابعیِ عالیقدر و فقیه زمان خویش بود و از همه مردم به علم ریاضی و احکام ارث و فرایض بیشتر آشنا بود و آن‌ها را از حضرت علی علیه السّلام آموخته بود.

جابر در زمان حکومت معاویه چون روزگار بر او سخت می‌گذشت و بااینکه می‌دانست معاویه مسلمان نمی‌میرد امّا به‌ناچار قصد شام کرد تا با معاویه ملاقات نماید و با مساعدت او به زندگی خود و خانواده‌اش سروسامانی بخشد...

جابر به جهت شخصیت اجتماعی و ایمانی که داشت، همواره مورد توجّه بود و از کسانی است که روایات بسیار زیادی از او به یادگار مانده و در تمام جنگ‌های پس از رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله نیز شرکت داشته و در جنگ بدر هجده‌ساله بوده است.

«ابوسعید» از بزرگان قبیله‌ی خزرج و از اصحاب رسول خدا صلّی الله علیه و آله است. او پس از بلوغ در دوازده غزوه رسول خدا صلّی الله علیه و آله حضور یافت و بر ضدّ کفّار و مشرکین وارد جنگ شد.

ابو ایّوب از بزرگان اصحاب رسول خدا صلّی الله علیه و آله است که در تمام غزوه‌های پیامبر شرکت کرد و هيچ جنگى پيش نيامد مگر آن‌که در آن جنگ حضور داشت.

رسول خدا فرمودند: شميم هاى بهشت از سوى قَرَن مي‌وزد، آه! كه چه قدر مشتاقِ تو هستم، اى اويس قرنی! آگاه باشید که هر کس او را ملاقات کرد سلام مرا به او برساند، ... او در حالی به من ایمان می آورد که مرا ندیده است و در رکاب جانشینم امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السّلام در جنگ صفّین به شهادت خواهد رسید.

همین که خبر شهادت مالک اشتر منتشر شد، و این خبر به مردم عراق و امیرالمؤمنین علیه السلام رسید همه را در ماتم و اندوه فرو برد و در این میان امیرالمؤمنین علیه السلام، از همه‎کس در مرگ مالک بیشتر سوختند؛ به طوری که با صدای بلند در غم شهادت او گریستند.