مفاخر شیعه

شيخ محمّد حسن نجفى در 25 سالگى نگارش كتاب بی‌همتای «جواهرالكلام» در شرح كتاب شرايع الاسلام تألیف محقّق حلّى را آغاز كرد. جواهرالكلام، اين دائره المعارف فقه شيعه ثمره 32 سال تلاش شبانه‌روزی او، سال‌هاست معتبرترين متن درسىِ عالی‌ترین سطح دروس حوزه‌های علمیه‌ی شيعه، يعنى درس خارج فقه است.

بااین‌که سیّد و خانواده‌اش از گرسنگی و ناتوانی رنج می‌بردند، امّا سیّد آن سگ و توله‌هایش را بر خود و خانواده‌اش مقدّم شمرد و دل و جگری را که تهیّه کرده بود جلوی سگ گذاشت. سیّد ایستاد تا سگ و توله‌هایش از آن دل و جگر خوردند. پس‌ازآن سیّد دید سگ سرش را به سمت آسمان بلند کرد و زوزه‌ای کشید، گویی مشغول دعا شد.

شيخ سرآمد علماى اماميه و اكمل فقهاى شيعه، و بى ‌گمان يكى از نوابغ بزرگ اسلام است. بسيارى از انديشمندان و فقهاى بزرگ او را «خاتم الفقهاء و المجتهدين» لقب داده ‌اند.

او مردى ميان قامت و فربه بود، چهره‏ اى نورانى داشت كه با محاسنى مشكى زينت مى ‏يافت. هنگامى كه بيننده ‏اى به چهره ‏اش مى ‏نگريست و گفتار دل انگيزش را مى‏ شنيد، ديگر نمى ‏توانست از او جدا شود..

شايد مهمترين خصوصيّت اخلاقی ميرزاى قمى، تأثير اخلاقى و وعظ و نصيحت و ارشاد آن بزرگوار باشد. او حتّى در نامه‌‏اى به فتحعلى شاه قاجار به ارشاد و راهنمايى او پرداخته، كه از آن به ارشاد نامه ميرزاى قمى تعبير شده است.

میرزای اصفهانی که از هوش سرشار شاگردش شگفت زده شده بود، روزی در اثنای درس خطاب به او گفت: «إنّما أنتَ بحرُ العلوم (براستی تو دریای دانشی)»، و از آن لحظه سیّد به این لقب مشهور شد

او در بين علماى قرون اخير از جايگاه خاصى برخوردار و در علوم مختلف اصول فقه، فقه، حديث، رجال، درايه، رياضيات، نجوم، حكمت، كلام، اخلاق، ادبيات و شعر سرآمد علماى زمان خود بود.

ملّا مهدی نراقی در ايّام تحصيل همواره در نهايت فقر و تنگدستى به سر می‌برد. بينوائى و تنگدستى بر نراقى چنان سخت بود كه از تهیه‌ی چراغى كه در زمان او از روغن زيتون يا شمع فراهم می‌شد هم ناتوان بود.

وحید بهبهانی نه تنها خود در میان علمای امامیّه از جایگاهی ممتاز برخوردار است، بلکه از میان فرزندان و نوادگان او نیز شخصیت های بزرگی برخاسته اند و خاندان بهبهانی را به صورت یکی از بزرگ ترین خاندان های علمی شیعه درآورده اند.

دوران زندگی شیخ یوسف بحرانی با حوادث مهمّی همراه بوده که موجب می شد از شهری به شهر دیگر روانه شود. با این همه، او تلاش و کوشش علمی را رها نکرد و هرگز از آموزش و تحقیق جدا نشد.

سیّد نعمت الله جزایری که یکی از فقیهان‌، محدّثین‌ و ادبای‌ ‌بزرگ شيعه در اواخر قرن يازدهم و اوايل قرن دوازدهم هجرى است،‏ در یکی از جزایر پیرامون بصره (بین دجله و فرات) به نام «صباغیه»، حدود سال 1050 قمری دیده به جهان گشود.

نقش علّامه بزرگوار بحرانی در عصر احیای مجدّد حدیث به خوبی آشکار است. این فقیه عالی قدر و محدّث خبیر، عمری را در راه کسب علوم مختلف گذراند و در علوم زمان خویش تبحّر کامل داشت.

علّامه بزرگوار مجلسی می نویسد: «محقّق اردبیلی در قداست نفس و تقوا و زهد و فضل به مقام نهایی رسید و در میان عالمان متقدّم و متأخّر شخصیت بزرگی چون او را سراغ ندارم ...، کتب او دارای بالاترین مراتب دقّت نظر و تحقیق است».

بیست ساله بود که با برادر بزرگش عبدالغفور برای ادامه تحصیل به اصفهان که در آن روزگار پایتخت کشور و مرکز تجمّع علمای بزرگ و اساتید ماهر در رشته های مختلف علوم اسلامی بود، رهسپار گردید و از این موقعیّت مناسب که در هیچ یک از شهرهای ایران و دیگر ممالک اسلامی یافت نمی شد بیشترین بهره ها و استفاده های علمی را برد.

آنچه که محمّد تقی مجلسی را بیش از همه مجذوب شیخ بهایی کرده بود، علاوه بر تسلّط او بر علوم شرعی، زندگی روحانی و زهد و قناعت آن عالم پرآوازه بود. از این رو همراهی محمّد تقی مجلسی با شیخ از ابتدای دوران تحصیل - از سنین نوجوانی - تا اواخر عمر شیخ ادامه داشت.

مهم ترين كارى كه نجاشى در عمر خويش انجام داده تأليف كتاب ‏«فهرست اسماء مصنّفين» يا همان «رجال نجاشى» است كه پس از گذشت نزديك به هزار سال از تأليف آن و نوشته شدن صدها كتاب رجال ديگر، هنوز هم مهم ترين منبع براى شناخت وثاقت و عدم وثاقت راويان حديث مى ‏باشد.

محقّق کرکی در نجف اشرف بر کرسی تدریس نشسته بود که پیکی از دربار ایران و شاه اسماعیل صفوی رسید و او را برای تلاش و کار به دربار ایران دعوت کرد.

او از اكابر فقها و علماى اماميه در قرن هشتم و نهم هجرى بوده و جامع كمالات ظاهرى و باطنى و علم و عمل و دربردارنده معارف عقلى و نقلى است. بهترين معرّف مقامات باطنى او، آثار و تأليفات باقى مانده از اوست كه حكايت از مقامات باطنى و معنوى او مى‏ نمايد.

محقّق حلّى از همان سنين كودكى به تحصيل مقدّمات علوم متداول عصر خويش پرداخت. او ادبيات عرب را كه زبان مادريش بود به خوبى فرا گرفت. هيئت و رياضيات و منطق و كلام را به مقدار لازم آموخت و در تمام اين رشته ‌ها با توجه به هوش سرشار خود تبحّر كامل يافت.

ابو جعفر، محمّد بن محمّد بن حسن طوسى معروف به محقّق طوسى و خواجه نصير الدّين طوسى در سال 597 ق در طوس متولّد شد و در سال 673 ق در بغداد رحلت نمود و بنابر وصيت خودش در شهر كاظمين مدفون گرديد.