پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

مردم از متکبّرین و فخرفروشان به شدّت نفرت دارند و برخی از آن ها اگر برایشان فرصت مناسب و مقتضی فراهم شود، در پی ضربه زدن و انتقام گرفتن از فرد متکبّر هستند.

سرزنش کردن انسانْ دیگری را به خاطر گناهی که انجام داده یا به خاطر عیبی که دارد، از رذائل بسیار خطرناک خُلقی است و در روایات زیادی نسبت به این رفتار ناشایست، تحذیر و هشدار داده شده است.

بی تردید آزردن ظالمانه دیگران با رفتارهای ناپسند، به هر شکلی که باشد، باعث ایجاد کدورت، کینه و در نتیجه دشمنی می شود و در چنین فضایی رشته محبّت و دوستی و برادری کم کم می پوسد و پاره می گردد.

مفهوم اصطلاحى جدال آن است كه انسان از مسلّمات طرف مقابل عليه او بهره ‏بردارى كند، يعنى در مقام استدلال از مقدماتى كه طرف قبول دارد استفاده كند كه اين روش براى إقناع يا إسكات طرف مقابل بسيار مؤثّر است و چنان چه كيفيت برخورد در اين گونه استدلال، متين و خوب باشد همان جدال أحسن است كه قرآن آن را تحسين كرده.

خشم بی مورد و افراطی و به دنبال آن رفتارهای غیر شرعی و اخلاقی موجب پراکنده شدن دوستان و اطرافیان می شود. معمولا انسان های تندخو و عصبی، از نعمت دوست محروم‌اند، چراکه این خوی زشت، رشته محبّت و دوستی را قطع می سازد...

انسان در طول عمر دنيوی‌اش به هرگونه كه زندگی كرده و هر صورت خاصّی که به قلبش داده است، در لحظه‌ی مرگ با همان صورت قلبی خويش می‌ميرد و انتقال به عالم برزخ پيدا می‌كند و به هنگام حشر نيز به همان صورت قلبی موقع مرگ از قبر برمی‌خيزد و در موقف عرض عمل حاضر می‌شود.

دل انسان به حكم صفا و لطافت خاصّی كه در جوهر ذات خود دارد، تأثّر سریع از ارتكاب گناه پیدا كرده و همچون صفحه‌ی آیینه که بر اثر دَم و نَفَس آدمی تیره می‌شود تیره و تار می‌گردد...

نیت كه عبارت از عزم و تصمیم قلبی انسان نسبت به انجام هر عملی است، در واقع روح و حقیقت آن عمل محسوب می‌شود و به همین جهت، ملاک و معیار در «جزا» نیز همان نیت و انبعاث قلبی انسان نسبت به اعمال می‌باشد كه اگر خالص از برای خدا باشد، دارای «ثواب» و موجب ارتقای درجات «قُرب» می‌گردد...

«صلوات» علاوه بر بركات و خیرات فراوان كه عاید فرستنده‌ی صلوات می‌سازد و او را مشمول رحمات بی‌پایان خدا می‌گرداند، در ازدیاد كمالات رسول و آل رسول(ع) و رفعت درجات و ارتقای مقامات آن مقرّبان درگاه خدا نیز تأثیر مسلّم دارد...

كمك نكردن و بى‌‏اعتنايى به امور و احوال يكديگر از نتايج دشمنى و بيگانگى با روح دين است و پيوند ايمانى را با دشمنى و بيگانگى نسبتى نيست. بى ‏شك عدم تعاون و همكارى موجب جدايى و پراكندگى اهل ايمان و سست شدن پيوند برادرى ميانشان است...

چون پیامبر اکرم(ص) و آل گرامی آن حضرت(ع) واسطه‌های بین خدا و بندگانش در برآمدن حاجات و رسیدن به انحاء مطالب و درهای معرفت و شناسایی خدا می‌باشند از اینرو به هنگام عرض حاجت به درگاه خدا باید دست «توسّل» به دامن آن بزرگواران زد و در پرتو نام و یاد آنان تقاضای قبول از خدا داشت.

یکی از عواملی که موجب نرم شدن دل ها و جلب محبّتِ دیگران می شود، و تجربه بسیاری از مردم نیز به خوبی آن را تأیید می کند، زیارت، دست دادن (مصافحه) و در آغوش کشیدن (معانقه) و بوسیدن دوستان، خانواده و بستگان، و به طور کلّی مؤمنین است.

هیچ چیز نزد خدا برتر و والاتر از این نیست كه [بندگان] از آنچه نزد اوست از او بخواهند و احدی پیش خدا مبغوض‌تر از آن آدمی نیست كه از عبادت وی [یعنی دعا] كبر ورزیده و از آنچه نزد اوست از او نخواهد.

هرگز نیكى و بدى یكسان نیست، بدى را با نیكى دفع كن، ناگاه (خواهى دید) همان كس كه میان تو و او دشمنى است، گویى دوستى گرم و صمیمى است.

وعده‌ی پاداش عمل به كسی دادن و آنگاه خلف وعده نمودن قبیح است و شایسته‌ی حضرت اكرم الاكرمین نمی‌باشد؛ امّا وعده‌ی عقاب بر گناه گنهكار دادن و آنگاه از عقاب وی صرف‌نظر كردن، نه تنها قبیح نیست، بلكه نشانه‌ای از مقام ارحم‌الرّاحمینی حضرت ربّ رحیم نیز می‌باشد.

وفای به عهد تنها در دین اسلام سفارش و تأکید نشده است و نگاهی گذرا به سایر ادیان و فرهنگ های گوناگون در طول تاریخ بشر، حاکی از آن است که وفای به عهد همیشه صفتی ستودنی بوده و صاحب آن محبوب مردم و مورد اعتماد ایشان می باشد.

ای کاش آنچه از اعمال زشت در گذشته‌ی عمر از ما گذشته و لذّت‌ها و خوشی‌های آن نابود شده و از بین رفته است، آثار شوم آن نیز به دنبال لذّات و خوشی‌هایش زایل می‌شد و از صفحه‌ی جانمان برطرف می‌گردید. امّا مَعَ‌الاسَف حقیقت امر این چنین نیست!

گریه در حال دعا كه سید آداب و عالی‌ترین درجات آنهاست، از جهت کاشفیّت از رقّت قلب و لطافت روح و پیوستگی به عالم حق، اهمّیّت بسیار روشن و ارزنده‌ای دارد كه قدر آن را باید دانست و آن فرصت مغتنم را به سادگی از دست نباید داد.

دین اسلام همواره پیروان خود را به نرم‌خویی و ملایمت در گفتار و رفتار فراخوانده و از درشتی و تندخویی بازداشته است. مهم‌ترین عامل موفقیت انبیای الهی به خصوص پیامبر گرامی اسلام (ص) در جذب قلوب انسان ها و گسترش دین، همان خوش اخلاقی، گشاده رویی، کلام نرم و دل نشین و نرم خویی بوده است.

دِل نابینا كه در این جهان، نسبت به خدا و آثار جلال و جمال خدا نابیناست، در آن جهان نیز از جمیع سعادت‌ها و نور و سرور و بهجت‌ها نابینا خواهد بود و در یک جوّ سراسر ظلمت و وحشت و محرومیت دستخوش امواج گوناگون عذاب‌ها و شکنجه‌های جسمی‌ و روحی خواهد شد.