پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

یکی از عبادات بسیار مهم ذکر خدا است و اصولاً روح همه عبادات چه نماز و چه غیر آن، ذکر خدا است. اقوال نماز، افعال نماز، مقدمات نماز، تعقیبات نماز همه و همه در واقع یاد خدا را در دل انسان‌ها زنده می‌کند.

برای آن که اهل خیر شویم باید ابتدا اسباب خیر را فراهم کنیم، به این معنا که یک سری اموری در عالَم هستند که خداوند تبارک و تعالی آن ها را زمینه ساز نزول خیرات قرار داده است.

دعا و نیایش و مناجات با خدا، یکی از مظاهر عالی عبادت است، به ‌ویژه اگر با آداب و شناخت و اخلاص و سوز دل همراه باشد، عبادت را کامل‌تر می‌کند. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «الدُّعاءُ أفضَلُ العِبادَةِ؛ دعا و نیایش برترین عبادت است.»

اگر خیرات پروردگار نباشد، هیچ موجودی وجود نخواهد داشت و هیچ جانداری زنده نخواهد ماند. اگر سال هاست که شاهد حیات و هستی در کائنات هستیم، همه نشان از افاضه ی خیرات خداوند دارد.

معنی شکر آن است که نعمت الهی را تصویر نموده و آن را آشکار سازیم. شکر معنی گسترده‌ای دارد و دارای مراحلی است. شکر در برابر خدا آن است که انسان نهایت خضوع را در پیشگاه او بنماید و از هرگونه مخالفت با فرمان او بپرهیزد.

گرايش به «خير (نيكى)» و نفرت از «شر (بدى)»، فطرى است و فطرت هاى پاك و سالم، از انجام دادن كارهاى خير احساس آرامش مى كنند، آلودگى را بر نمى تابند و از گناه روي گردان اند.

خاصیّت عبد بودن انسان و مخلوق بودن او در برابر خالق عظیم، خداوند متعال، اقتضا می‌کند که همواره با او رابطه نیک و عمیق و تنگاتنگ داشته باشیم. این رابطه به ‌صورت‌های مختلف تحقّق می‌یابد که برترین آن‌ها همان عبادات اسلامی، نیایش‌ها و دعاها است.

کلمه ی خیر در آیات و روایات با چند کلمه ی دیگر اشتراک معنوی دارد و دانستن این حقیقت دایره و وسعت مفهوم این کلمه را آشکار می سازد. خداوند متعال در قرآن کریم کلمه ی «خیر» را هم معنا و مترادف کلمه ی «معروف» قرار داده است.

یکی از خصال آموزنده که از آموزه‌های تربیتی اسلام بوده، نقش به سزایی در مراقبت و پرهیز از گناه دارد و موجب کنترل و بازدارندگی است، خوف و ترس از مقام خدا است که به معنی ترس از کیفر گناه و عذاب الهی است. این صفت در حدّ و مرز خود، در برابر رجاء و امید، قرار گرفته است.

یکی از آموزه‌های تربیتی که نقش به سزایی در خودسازی و پرورش روح دارد و چراغی تابان بر سر راه انسان به ‌سوی کمالات است، راضی شدن به رضای الهی و کسب خشنودی خداوند در همه عرصه‌ها است؛ با توجّه به این که یکی از اهداف مهم احکام و دستورهای الهی، تحصیل خشنودی الهی می‌باشد.

باید دانست و به یاد آورد که تمام رياست ها و منصب های دنیوی در معرض فنا است، و برای تشنگان آن مايه‌ی خسران و وبال است. تا چشم بر هم مى‌‏زنى بايد رياست و مقام را ترك نمود و در خانه‌ی گور تنها و ذليل بر روى خاك خوابيد.

توبه باید راستین و حقیقی باشد، چنین توبه‌ای شکسته نمی‌شود، ولی توبه عاریه‌ای متزلزل و شکست‌پذیر است. امام(ع) در این فراز از چنین توبه‌ای فاصله می‌گیرد، به‌ سوی خدا پناه می‌برد و از درگاه الهی می‌خواهد که توبه‌اش را بدون شکست و تکرار قرار دهد.

غرض از عبادات و طاعات، اظهار ذلّت و مسكنت در برابر خداوند یکتا است. تکرار و استمرار بسیاری از عبادات بدان جهت است تا با عادت و ملكه شدن آن ‏ها براى نفس، معنى بندگى و حقيقت آن برای انسان تحقّق یابد.

توبه به معنی ترک گناه، تصمیم بر ترک آن در آینده، بازگشت به ‌سوی خدا و بهترین و رساترین عذرخواهی به پیشگاه الهی است. توبه همانند خارج ساختن لباس چرکین از بدن و پوشیدن لباس پاک و یا همانند شستشوی بدن آلوده در حمام است.

خداوند متعال بیش از هر کسی بندگان خود را دوست دارد و سنّت او بر این استوار شده است تا برای هدایت و کمال بندگان خود تمام نیروها را بسیج نماید.

 یکی از گناهان بسیار بزرگ که پیامدهای بسیار ویرانگر برای دین و جامعه دارد، بدعت‌گذاری در دین و به عبارت روشن‌تر کم و زیاد کردن دین، چه در اصول و چه در فروع و احکام و دستورهای گوناگون دین است.

عُجب از بدترین گناهان به شمار می‌آید و زمینه ساز هلاکت و شقاوت انسان است، به همین جهت عُجب در روایات بسیار نکوهش شده تا جایی که در لسان روایات وضعیت گناهکاری که از خطای خود نادم و پشیمان است، به مراتب بهتر از عابدی است که گرفتار عُجب شده است.

از امتیازات مکتب شیعه امامیّه، توجّه خاص به زیارت مرقد پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع)و امام زادگان و برجستگان سرسپرده ولایت است. شیعه به قبور آن‌ها احترام خاص می‌کند و آن را پایگاه و منبع ارزش‌ها دانسته، به‌ عنوان تجدید عهد و استواری رابطه عمیق با بندگان صالح درگاه الهی، تلقی می‌کند و این تجلیل و احترام را بر اساس سفارش خود آن فرزانگان انجام می‌دهد.

گاهى انسان به ديگرى هديه‌‏اى مى‌دهد كه در نظرش بسيار با اهميت جلوه مى‌كند و لذا بر او منّت مى‌گذارد، اين شخص در اين صورت دچار عُجب و خود پسندى شده است.

تولّی و تبرّی یعنی دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا که مصداق روشن آن پذیرش امامت و ولایت پیامبر(ص) و دوازده امام(ع)  و دوستی با آن‌ها و با دوستان آن‌ها و دشمنی با دشمنان آن‌ها است.