پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

رباخواری باعث مى‌شود که پول از شکل اصلى‌اش تحریف و به شکل یک کالا درآید؛ چرا که پول، ثَمَنْ است نه مُثْمَن، واسطه‌ی کالاست، نه کالا و رباخوارى آن را کالا قرار مى‌دهد و از این رهگذر جامعه را گرفتار خسارت مى‌کند.

تمام افرادى که در جامعه فعالیّت اقتصادى دارند هم سود دارند و هم زیان، کارخانه‌ها، مزارع، تجارت‌ها، صنعت‌ها، دامدارى‌ها، کارهاى خدماتى و... مشمول این قانون هستند و تنها رباخواران از این قانون مستثنا هستند و فقط سود مى‌برند و زیان نمى‌بینند.

همانطور که قول و فعل معصومین(ع) براى ما حجّت است، تقریر آن بزرگان نیز براى ما حجّت است و در تاریخ مى‌خوانیم که بسیارى از اصحاب پیامبر اکرم(ص) یا ائمه‌ی اطهار(ع) از این پیشوایان بزرگ در مورد علل احکام سؤال مى‌کردند و آنها پاسخ‌هاى روشنى مى‌دادند...

در مکتب‌هاى مادّى این دو مقوله، کاملاً از هم جدا هستند، و اخلاق هیچ تأثیرى بر اقتصاد ندارد. اقتصاد در مکتب‌هاى مادى کاملاً خشک و بى‌روح است، چرا که معیار در این طرز تفکّر درآمد بیشتر با تلاش کمتر است، از هر راهى که مقدور باشد...

تحریم ربا از نظر علماى شیعه بلکه جمیع علماى اسلام مسلّم است و نه تنها آن را حرام دانسته‌اند، بلکه منکر آن را مرتد خوانده‌اند، و این حکم را جزء ضروریات دین اسلام شمرده‌اند؛ بنابراین اگر کسى با علم به ضرورى بودن حرمت ربا، منکر آن شود از زمره‌ی مسلمین جهان خارج است.

ربا گرفتن از یک انسان بسیار ضعیف که مثلاً براى درمان فرزندش مختصرى وام مى‌گیرد با ربا گرفتن از افرادى که در چنین شرایط اضطرارى قرار ندارند فرق مى‌کند و اوّلى به مراتب زشت‌تر و ظالمانه‌تر است.

قبل از نزول آیات بالا رباخوارى کم و بیش در میان مردم رواج داشت، پس از نازل شدن این آیات، ربا به‌طور مطلق و قطعى و جدّى تحریم و رباخواران تهدید به قیام مسلحانه بر ضدّ آنها شدند، و تنها حق داشتند اصل سرمایه‌ی خود را بازپس بگیرند، نه بیشتر.

تحریم ربا از مسائل مهمّ اسلامى است و بازتاب گسترده‌اى در آیات و روایات دارد. بسیارى از فقهاى بزرگ هنگامى که وارد این مبحث شده‌اند، تنها به دلایل سه‌گانه (قرآن، حدیث و اجماع) بسنده کرده‌اند، در حالى که تحریم ربا را بى‌شک با دلیل عقل نیز مى‌توان اثبات کرد.

فرق خمس با مالیات را بیان کنید؟ سال خمسی چیست؟ دست‌گردان چیست؟

اگر طوری خرج کنیم که از مخارج سال چیزی زیاد نیاید- به این منظور که خمس ندهیم- آیا باز هم خمس دارد؟

آیا می‌توان در مال خمس نداده تصرّف کرد؟ اگر پدری مسأله خمس را رعایت نکند، آیا دادن خمس بر افراد تحت تکفّل او واجب است؟ رفت و آمد با خانوده‌ای که خمس پرداخت نمی‌کند، چه حکمی دارد؟

مردی که همسر و فرزندانش سیّد هستند، می‌تواند به آنان سهم سادات بدهد تا به مصرف مخارج خود که بر عهده او است (مثل خوراک و پوشاک) برسانند؟

کسی به واسطه جهل و ندانستن مسأله، سهم سادات و امام معصوم(ع) را در کار خیری صرف کرده است؛ ولی این مصرف نمودن بدون اجازه مجتهد جامع شرایط انجام گرفته است، تکلیف این شخص چیست؟

آیا به کتاب، خمس تعلّق می‌گیرد؟ آیا به وسایل تحصیلی (از قبیل دفتر و خودکار)، خمس تعلّق می‌گیرد؟ آیا به رایانه و ابزار جانبی آن، خمس تعلّق می‌گیرد؟ آیا به سی دی و نوار خمس تعلّق می‌گیرد؟

آیا به طلا و زیور آلات زنانه - که شوهر از درآمد خود برای همسرش تهیّه می‌کند- خمس تعلّق می‌گیرد؟

شخصی به جهت نیاز زندگی، مبلغ پانصد هزار تومان قرض کرده و از طرفی، مبلغ یک میلیون تومان از درآمد سال به کسی قرض داده است؛ آیا جایز است هنگام دریافت قرض، پول بدهی را کسر کند؟

وسیله نقلیّه (مانند ماشین سواری و وانت) که از درآمد تهیّه شده، گاهی برای استفاده شخصی و گاهی برای باربری و اجرت و کسب و کار است، آیا خمس دارد؟

خانواده دختر قادر به خرید یک مرتبه جهیزیه مورد نیاز خود نیست، اگر از درآمد کسب به تدریج وسایلی به این جهت بخرد، آیا مشمول خمس می‌شود؟

از درآمد خود زمینی تهیّه کرده که آن را بسازم ولی متأسفانه موفق به ساخت آن نشدم، سر سال مالی، خمس زمین را پرداختم، چندین سال از آن گذشت و قیمت زمین چند برابر شده است (بدون آن که قصد تجارت داشته باشم) آیا در این فرض، به افزایش قیمت زمین خمس تعلّق می‌گیرد؟

آیا به پولی که برای ثبت نام حج واجب، به حساب ریخته می‌شود (از درآمد همان سال) و سال هم بر آن می‌گذرد، خمس تعلّق می‌گیرد؟