ازدواج

در یکی از این‌گونه مراسم، خلفای عباسی به جای «نُقل» یا «سکّه‌های کوچک» که بعضی از مردم بر سر عروس می‌پاشند (و به تعبیر عرب‌ها «نثار» می‌کنند) ورقه‌های کوچکی را که هر کدام سند مالکیّت یک ملک و آبادی شش‌دانگ! بود، بر سر عروسشان پاشیدند و هر کس یکی از آنها را به دست می‌آورد مالک یک آبادی می‌شد (و جالب است که افراد حاضر در آن مجالس، همان درباریان پر پول و ثروتمندان حاشیه‌نشین بودند).

وای بر آن وقتی که پای مردان نیز به بهانه‌های مختلف به این مجلس باز شود و اختلاط برقرار شود، و فیلمبرداران و عکّاسان از این مراسم که یکپارچه گناه و معصیت و نافرمانی خداست عکس و فیلم بردارند، و به گناهان خود رنگ جاودانگی بزنند!

و از همه مضحک‌تر این‌که، گاه برای تیمّن و تبرّک در کنار مهریّه‌های سنگین چند میلیونی، مهریّه‌ی پانصد درهمی حضرت زهرا(س) را نیز ضمیمه می‌کنند! یا بعضی از قلم‌های جهیزیّه‌ی آن حضرت را برای تأسّی به آن بزرگوار در کنار اجناس لوکس و وسایل پر زرق و برق و گرانقیمت خود قرار می‌دهند.

مهریّه‌ی غیر نقدی عامل بازدارنده‌ای است در برابر طلاق، و شاید به همین دلیل شارع مقدّس اسلام به هیچ وجه حدّ و مرزی برای آن تعیین نکرده و نوع خاصّی قایل نشده، از اموری که تنها جنبه‌ی معنوی دارد مانند «تعلیم قرآن» گرفته، تا مهریّه‌های فراوان مادّی را شامل می‌شود، چرا که شرایط مختلف‌اند و اشخاص متفاوت.

هنوز در میان قشر دین‌دار، معمول است که در مجالس عقد به هنگام گرفتن وکالت از دختر برای اجرای صیغه‌ی ازدواج، شخص وکیل باید چند مرتبه پیشنهاد وکالت را تکرار کند تا زن با آن موافقت نماید، آن هم با گفتن یک کلمه‌ی «بله» که تمام گوش‌های حاضران منتظر شنیدن آن است، و حیا مانع می‌شود که عروس بسرعت این کلمه را بگوید، و به هنگامی که این واژه‌ی کوچک آمیخته با آن همه حیا در فضای مجلس می‌پیچد، غریو هلهله و شادی ازحاضران برمی‌خیزد.

از سوی دیگر، آنها که به سراغ دختری می‌روند تمام چشمشان را به فرش‌های خانه، و تجمّلات و زینت‌آلات و میزان ارث احتمالی او در آینده، و میزان قدرت آنها در تهیّه‌ی یک مشت وسایل تجمّلی بنام جهیزیّه که گاه بعضی از آنها در تمام عمر نیز یک بار مورد نیاز قرار نمی‌گیرد، دوخته‌اند.

ما کشور فقیری نیستیم، منابع طبیعی و ثروت‌های خدادادیِ فراوان، استعدادهای سرشار انسانی و موقعیت حساس جغرافیایی داریم، با وجود این همه سرمایه و امکانات، نباید وضع اقتصادی ما این‌چنین باشد. پس باید عیبی در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی ما وجود داشته باشد.

ریشه‌ی دیگر گرانی مسکن، مربوط به دولت و بانک‌هاست. بانک‌ها وام خرید و بنای خانه را به کسانی می‌دهند که قدرت پرداخت اقساط آن را داشته باشند و نیز ضامن معتبر بیاورند. در حالی که اکثر جوانان یا بیکارند یا با درآمد کم به کاری اشتغال دارند و از عهده‌ی این شرایط بانک‌ها برنمی‌آیند.

اگر ما در شناخت ارزش‌های واقعی اسلام و عمل بدان‌ها عنایت داشتیم نباید دختر و پسری که به سنین ازدواج رسیده‌اند، برای تهیه‌ی مقدمات ازدواج، مشکل داشته باشند. متأسفانه جامعه‌ی اسلامی ما این‌گونه نیست، پس وظیفه‌ی دانشمندان اسلامی است که در ترویج این فرهنگ کوشش نمایند.

تجربه نیز به همگان نشان داده است که معمولاً زوج‌های جوان در ابتدای زندگی، تهی‌دست بودند و جز مختصری برای گذران، چیزی نداشته‌اند، اما به تدریج و با تلاش و توکل، بی‌نیاز شده‌اند. اگر هر کس به فامیل و نزدیکان خود، نگاهی بیندازد و سیر زندگی آنان را اجمالاً بداند، حرکت از فقر به غنای آبرومندانه را درمی‌یابد.

نوجوان به فرد مطلع و مورد اعتمادی نیاز دارد تا صریح و روشن، اطلاعات صحیح را در اختیار او قرار دهد و به انحراف کشیده نشود. این راهنمایی‌های روشن‌گرانه و سرنوشت‌ساز را نه در صدا و سیما می‌تواند بشنود، نه در مدرسه و کلاس درس و نه در کتاب‌ها، بلکه بهترین افرادی که می‌توانند در این خصوص او را کمک کنند، پدر و مادرند.

به دلیل اهمیت جشن تکلیف، جا دارد پدران و مادران، خدا را بر این عطیه و احسانِ بی‌منت، شکر کنند و آن روز را جشن بگیرند. شایسته است که این جشن ـ به دور از اسراف ـ اما به خوبی برگزار شود و پدر خانواده یا هر فرد شایسته‌ی دیگری، درباره‌ی عظمت و اهمیت تکلیف و مکلف شدن و مسائل مربوط به آن، سخن بگوید.

دختران و پسرانی که قصد ازدواج و تولید فرزند دارند باید قبلاً آموزش ببینند و اطلاعات لازم را کسب کنند. متأسفانه در اجتماع ما و در نظام آموزش به چنین نیاز مهمی توجه نشده است، نه در دوران دبیرستان چنین برنامه‌ی عمومی وجود دارد و نه در دانشگاه، نه به صورت فوق برنامه و در کلاس‌های عمومی.

یکی از موانع ازدواج، اسراف و تبذیرهایی است که در مجالس عقد و عروسی و مقدمات مربوط به آن می‌شود: از مهریه‌های سنگین با صدها سکه‌ی بهار آزادی یا املاک و مستغلات گران قیمت گرفته تا سفره‌های عقد پرخرج، انواع غذاها، تالارهای گران قیمت، دسته‌گل‌های متعدد، جهیزیه‌های سنگین...

توقع مهریه‌ها و جهیزیه‌های سنگین، مراسم عقد و عروسیِ تشریفاتی و پرهزینه، یک شیوه‌ی غیرعقلانی و غیرضروری است که در بین طبقاتِ مردم به صورت رقابت و چشم و هم‌چشمی و مسابقه‌ای غلط و دست‌وپاگیر و کمرشکن درآمده و آسایش را از والدین پسر و دختر، سلب کرده است و باعث تأخیر در ازدواج جوانان شده است.

برای مبارزه با بیکاری فقط ایجاد شغل‌های جدید کافی نیست بلکه باید شغل‌های جدید عادلانه و بر طبق استعداد و لیاقت میان افراد تقسیم شود. باید گفت که در اثر تلاش دولت و مسئولان، شغل‌های جدید به وجود می‌آید، ولی با تأسف همه‌ی آن‌ها نصیب بیکاران نمی‌شود، بلکه بسیاری از این فرصت‌ها را بازنشسته‌ها و بازخرید شده‌ها با توصیه و پارتی‌بازی، اشغال می‌کنند.

بی‌جهت نیست که اسلام به کشاورزی اهمیت فراوان داده و مردم را به آن تشویق کرده است، چرا که این شغل شریف، می‌تواند آبروی فرد و نیز مملکت را نجات دهد و از وابستگی برهاند. پیشوایان معصوم(ع) ارزنده‌ترین شغل را زراعت می‌دانستند و کشاورزان را گنج‌های خدا در زمین معرفی کرده‌اند.

جهیزیه‌ی سنگین، یکی از مشکلاتی است که بسیاری از خانواده‌های فقیر و عائله‌مند، از ترس آن، خواستگاران دخترشان را رد می‌کنند. پسران هم متأسفانه از دخترانی خواستگاری می‌کنند که امید جهازیه‌ی سنگین از آن‌ها دارند و اگر جهاز او کم بود عروس باید مرتب از داماد و مادر و بستگان او سرزنش بشنود.

زن بعد از اجرای صیغه‌ی عقد، مالک مَهر می‌شود؛ چه پول نقد باشد و چه ملک، از همین‌رو می‌تواند آن را مطالبه کند و باید به او تحویل شود، اگر ملک بود منافع ملک به او تعلق دارد و باید به او پرداخت شود؛ مگر این‌که آن را ببخشد.

ارضای غریزه‌ی جنسی در این سنین، برای جوان یک نیاز طبیعی و ضروری، محسوب می‌شود. او همان‌طور که به آب و غذا نیاز دارد به همان مقدار ـ بلکه شدیدتر ـ به ارضای غریزه‌ی جنسی، محتاج است و هیچ سرگرمیِ دیگری از قبیلِ ورزش و تفریح، کتاب‌خوانی، شرکت در مسابقات، مسافرت و غیره، نمی‌تواند جایگزین آن شود.