نماز

ای معبود من، ستارگان آسمانت در حال غروبند و چشم‌های بندگانت در خواب و صداها خاموش. سلاطين و پادشاهان درهای قصرهای خود را بسته و روی از حاجتمندان و دردمندان پوشيده‌اند، در حالی كه حاجبان و دربانان گرداگرد كاخ‌های آنان می‌چرخند. ولی تو، ای خدای من، حیّ و قیّومی، كه نه خواب بر تو عارض می‌شود و نه كاری تو را از كار دگر باز می‌دارد.

آری، به جان دوست سوگند، اين همه سفارش‌های قرآنی و حدیث، انسان مؤمن را از جا می‌کَند و آسايش و آرامش شبانه را از وی سلب می‌كند و او را با جِدّ و اهتمام شديد، به كسب شرايط تكميل حال نشاط در عبادت و برطرف ساختن هر گونه مانع از قيام در شب وامی‌دارد تا هر آن چه را كه احتمال می‌دهد در طیّ مسیر به سوی اين مقصد عظيم، موجب ركود و سستی و بی‌حالی و خار راه اوست، از سر راه خويش بردارد و به سرعت خود را به گروه پيشتاز مقرّب برساند.

همانا این نمازهای پنجگانه، هم‌چون نهر آبی است كه از مقابل خانه‌ی یکی از شما در جریان باشد و او، روزی پنج بار، خود را در آن نهر بشوید. هم‌چنان كه بدن او، بر اثر شستشوهای پی در پی، پاكیزه و عاری از چرک می‌گردد، قلب و روح شخص نمازخوان نیز، بر اثر مداومتش بر نماز، از [چرک و آلودگی] گناهان، پاک می‌شود...

موضوع اثربخشی اعمال به ظاهر كوچک كه آثاری بزرگ بر آن مترتب می‌شود، مانند فشردن كلید اصلی برق است كه از حیث عمل بسیار كوچک و ناچیز است، امّا از حیث اثر بسیار بزرگ است و گاه موجب روشن شدن یک شهر می‌شود.

خواندن نماز شب كه ثواب و فضیلت شگفت‌انگیز دارد، بسیار آسان است و حتّی از خواندن نماز صبح هم آسان‌تر است؛ زیرا در نماز صبح، دست كم ایستادن و خواندن یک سوره از قرآن و استقرار بدن واجب است، امّا در نافله‌ی شب ایستاده بودن و خواندن سوره و استقرار بدن واجب نیست...

شب‌زنده‌داران به طاعت حق، از مصادیق بسیار روشن دانایان و در شمار اولوالالباب هستند؛ چه آن كه، آنان در مكتب تربیتی اسلام و قرآن، از مراحل قشری حیوانی گذشته و در عالم انسانیّت دارای لب و مغز شایسته‌ی یک انسان به معنای واقعی کلمه‌ی انسان گشته‌اند...

آری، روز و شب، پیوسته مانند دو غارتگر زبردست، به بهره‌گیری از وجود انسان مشغولند و با رفت‌وآمد پیاپی خود، به تدریج تنها سرمایه‌ی آدمی را، كه عمر اوست، از دستش می‌گیرند؛ تن را به فرسودگی می‌كشانند و هر قوّتی را به ضعف تبدیل می‌كنند و سرانجام، این حیات و نشاط كنونی را به مرگ و فسردگی و از هم پاشیدگی می‌كشانند.

چنین نیست كه همیشه بدن، سالم و اعضای تن، مطیع فرمان و در خدمت انسان باشد؛ زبان در دهان به روانی بچرخد و خون در رگ‌ها با نشاط تمام بجوشد و دست و پا و عضلات در كمال راحتی و سرعت، به قیام و ركوع و سجود، در حركت باشند.

حال، ای نفس بَطّال جفاکار، آیا انصافاً این همه سهل‌انگاری و بی‌حالی در شب‌خیزی كه موجب از دست رفتن آن همه نعمت‌ها و سعادت‌های جاودانه‌ی اخروی است، از ضعف ایمان به وعده‌های حضرت ربّ‌العالمین نیست؟

هر فرد مؤمن به قرآن و مكلّف به تدبّر در آن نیز می‌تواند در حدّ توان و استعداد و اندازه‌ی ایمان و عمل، در مقام تحصیل طهارت و سپس ورود به دریای ژَرف معارف قرآن و برخورداری از آن برآید. این كار هم، به حكم خود قرآن کریم، مرهون تهجّد و شب‌خیزی و اشک و آه نیمه‌شبان است.

بدانید كه نگاه‌های گوشه چشمیِ مرگ پیوسته به سوی شماست و [از نظر حتمیّت حادثه‌ی مرگ] گویی كه شما هم‌اكنون در چنگال آن گرفتارید و كردارهای بد و مشكلات زندگی شما را فرا گرفته و از مرگ غافلتان كرده است.

هرگاه بنده در دل شب تار با مولای خود خلوت می‌كند و با او به راز و نياز می‌پردازد، خداوند نور را در دل او قرار می‌دهد. پس، هنگامی كه بگويد: ای پروردگار من؛ خداوندِ جلیل جلّ جلاله ـ به او جواب می‌دهد: لبّیک، ای بنده‌ی من، از من بخواه تا عطایت کنم.

برخیز و با خالق و آفریدگار خویش به راز و نیاز و عرض ادب بپرداز. آخر نه مگر وقت كار و عمل، همین دقیقه‌ها و لحظه‌های روز و شب است كه به سرعت می‌گذرد و سرانجام با پایان یافتن این عمر زود گذر، روز پر غوغای بشر فرامی‌رسد؛ روزی که تهی‌دستی‌ها و بیچارگی‌های آدمیان آشكار می‌شود.

شب برای خلوت با محبوب، راز دل گفتن با معبود، قرار گرفتن جان در رهگذر جذبه‌ها و خلسه‌های روح‌انگیز الهی و در نتیجه، انجذاب روح و كنده شدن آن از زمین و اوج گرفتن آن در آسمان معنویت و نزدیک گشتنش به كانون جمال و بها و نیز، عرض نیاز عاشقانه به درگاه خدا، فرصت بسیار مغتنمی است.

می‌دانیم که اگر شخص مسافری بیش از ده روز یا فقط ده روز قصد اقامت در خارج از وطن داشته باشد نمازش تمام است و باید ظهر و عصر و عشاء را چهار رکعتی بخواند؛ ولی اگر کمتر از ده روز بماند نمازش قَصر[2] است و روز از ابتدای طلوع فجر حساب می‌شود و باید که ده روز تمام حساب شود.

نماز واقعی آن است که اثر کند و از فحشا و منکر در زندگی جلوگیری کند. اگر دیدم نماز می‌خوانم و گناه هم مرتکب می‌شوم و می‌گویم نماز به جای خود، گناه و رباخواری هم جای خود!! دعای کمیل شب‌های جمعه به جای خود، دروغ و غیبت و کلاه سر مردم نهادن نیز به جای خود!! در این صورت باید بدانم نه آن نماز، نماز است و نه آن دعای کمیل، دعای کمیل...

تنها عبادتی که انسان در آن به طور مستقیم با خدا در ارتباط قرار می‌گیرد «نماز» است از این جهت دارای نورانیّت خاصّی است که روشنایی‌بخش به سایر عبادات نیز می‌باشد. آری انسان در نماز (البتّه نماز به معنای واقعی‌اش) با خداوند حکیم مواجه می‌گردد و روشن می‌شود.

در روایات آمده مقصود از «مقام محمود» مقام «شفاعت کبری» است یعنی عالی‌ترین و برترین مرحله‌ی شفاعت در روز قیامت است که اختصاص به رسول الله الاعظم(ص) دارد. در آن مرحله است که تمام اهل محشر حتی انبیاء و اولیاء نیز احساس نیاز به شفاعت آن حضرت که اقرب الخلق الی الله است در خود می‌نمایند.

اگر می‌خواهید اشتیاق و رغبت به عبادت در شما پیدا شود و نماز و قرآن را با رغبت بخوانید و در مقام ارشاد و هدایت مردم موفّق باشید، استمداد از «نماز شب» نمایید.

خوشا حال آنان که واقعاً دلداده به خدا هستند و دوست دارند در همه جا و در همه چیز جلوه‌ای از جمال خدا ببینند؛ اینان وقتی به نماز می‌ایستند و می‌گویند: «الله اکبر» پرده‌ها از مقابل چشم قلب‌شان کنار می‌رود...