قصه‌ها و نکته‌ها پیرامون امامت

بعد، ما از محضر امام بيرون آمديم. در بين راه، يكی‌ از منافقين كه ميان جمعيت بود با زخم زبان و طعنه گفت: كار اينها عجیب است. از یک طرف، ادّعا می‌كنند كه زمين و آسمان در اختيار ماست و ما مستجاب الدّعوه هستیم و هر چه بخواهیم، فوراً انجام می‌گیرد و از طرف دیگر علی‌ّ بن الحسین‌(ع) اظهار عجز می‌كند و می‌گويد نمی‌توانم مشكل اين برادر ايمانی‌ را حلّ کنم و او را از گرفتاری نجات دهم.

امّا بايد از آنها پرسيد: آيا پيامبر كه خود عرب است، از رسم عرب خبر نداشت كه ابتدا آن مأموريت را به ابوبكر كه از خانواده‌اش نيست، داد؟ آيا اشتباه كرده و بعد فهميده است؟ وانگهی‌، ابوبكر چرا از اين كار كه رسم عرب بوده، ناراحت شده است؟ علاوه بر اين، خودشان نقل می‌كنند كه رسول خدا(ص) فرمود: جبرئيل بر من نازل شد و از طرف خدا دستور داد كه برای ابلاغ اين پيام، مردی را بفرستم كه او از من است و من از او.

در سال نهم هجری، سوره‌ی برائت كه نهمين سوره بر حسب ترتيب جمعی‌ است، نازل شد و دستور اعلان برائت از مشركين صادر گرديد مبنی‌ بر اينكه به كلّی بايد بساط مشركين از مكّه برچيده شود و هيچ مشركی‌ در مكّه نماند و مشركان در مناسک حجّ نيز شركت نكنند؛ لذا رسول اكرم(ص) از جانب خدا مأمور شد..

اميرالمؤمنين(ع) پيشنهاد آنها را پذيرفت و به محضر مقدّس پیامبر اکرم(ص) مشرّف شد. سلام كرد و نشست و سرش را پايين انداخت، در حالی‌ كه چهره‌اش از شرم و حيا سرخ شده بود. رسول خدا(ص) فرمود: علی‌، حرفی‌ داری؟ اگر حاجتی‌ داری، بگو. عرض كرد: يا رسول الله، من از كودكی‌ در دامن شما پرورش يافته‌ام.

رسول خدا(ص) از بيان تهديدآميز آيه سخت متأثّر و گريان شد و اصحاب نيز به گريه افتادند، در حالی‌ كه از علّت تأثّر آن حضرت آگاه نبودند و هيبت مقام نبوّت نیز مانع از استفسار بود تا اينكه جناب سلمان(ع) گفت: کلید حلّ مشكل به دست من است؛ من خدمت حضرت صدّیقه مشرّف می‌شوم و از وی تقاضا می‌كنم كه پدر را ملاقات كند؛ چرا كه می‌دانم پدر از ديدار دخترش خوشحال می‌شود و حزن و اندوه از قلبش مرتفع می‌گردد.

عبّاس از شنيدن اين حرف از برادرزاده‌ی خود علیّ جوان، سخت برآشفت، آنگونه كه نتوانست بنشيند. از جا برخاست و دامن‌كشان به حضور پيامبراكرم(ص) آمد و بدون مقدّمه گفت: آيا نمی‌بينی‌ علی‌ با من چگونه حرف می‌زند؟ رسول اکرم(ص) با مشاهده‌ی ناراحتی عمو فرمود: علی‌ را صدا كنيد. اميرالمؤمنين(ع) آمد.

و من می‌دانم از چه راهی‌ شما را اصلاح كنم و كجی‌ شما را راست گردانم و برای جنگ با دشمن آماده سازم (می‌توانم مانند جبّاران ستمگر، برای پيشرفت مقاصد خود، بعضی‌ از شما را بكشم يا زندانی‌ كنم تا عبرت گيريد و از ترس اطاعتم كنيد).

يعنی‌، اكنون كه شاه مشتری من شده ، به قيمت مشتری حرف می‌زنم نه به حساب متاع خودم. متاع من ارزان است امّا مشتریِ امروز من گران و به اين زودی و سادگی‌ در دسترس نيست. شاه از اين تعبير عالمانه و آگاهانه‌ی او خيلی‌ خوشش آمد و بيش از آن مقداری كه می‌خواست به او داد.

امام سیّدالسّاجدین(ع) در حال نماز چنان با توجّه به جمال و جلال خداوند راز دل می‌گفت كه وقتی‌ كودكش در چاه افتاد و سر و صدا از خانه برخاست و با كمک همسايه‌ها بچّه را از چاه بيرون آوردند، حضرت همچنان در نماز بود. پس از نماز، دست بسته‌ی کودک را ديد، وقتی‌ از علّت آن جویا شد، فرمود: اصلاً متوجّه نشدم.

قرآن كريم با نقل اين داستان توجّه می‌دهد که یک مسلمان واقعی وقتی «الله‌اکبر» می‌گوید بايد همه چيز و همه كس در نظرش كوچک گردد و تنها خدا را بزرگ ببيند و بس؛ هيچ چيز جز خدا نتواند بر وجودش حاكم شود و از خدا جدايش كند؛ آن طور كه كارد برنده و تيز نتوانست توجّه زنان مصری را از يوسف منصرف سازد.

آن پاک‌شدگان به تطهير الهی‌ هرگز عملی‌ را از نظر ما گناه محسوب می‌شود انجام نمی‌دهند امّا از آنجا كه خود را هميشه و در همه حال در محضر خدا می‌بينند، تمام امور مباح از جمله خوردن مقداری غذا و ميل اندک به خواب و استراحت را برای خود تقصير و گناه محسوب می‌كنند و لذا از خدا آمرزش می‌خواهند.

اينک بسياری از مردم ما نه بيابان هولناک دنیا را شناخته‌اند، نه خبری از عواقب عالم پس از مرگ دارند و نه به موقعیّت خود در وادی حیرت و ضلالت و بیماری خود پی برده‌اند؛ امّا به جای اينكه در پی‌ راهنمايان معصوم الهی‌ باشند و آنها را بشناسند و دست به دامنشان بزنند تا از گم‌گشتگی‌ رهايی‌ يابند و به نسخه‌ی آن اطبّای حاذق آسمانی‌ عمل كنند تا بیماری‌های کشنده‌ی خود را برطرف سازند...

به قول غزّالی از علمای بزگ اخلاق، مانند این است که مثلاً از گفته‌ی كسی‌ مطمئن شويد كه عقربی‌ داخل جامه‌ی شما شده است، چه می‌کنید؟ طبيعی‌ است فوراً برمی‌خيزيد و جامه از تن می‌كَنيد و به هر نحوی آن جانور گزنده را از بين می‌بريد تا از نيش هلاک‌کننده‌اش آسيب نبينيد.

اهل بيت(ع) چنان طهارت همه‌جانبه‌ی ظاهری و باطنی‌ و جسمی‌ و روحی‌ دارند كه طبق روايات متعدّدی که از رسول خدا(ص) رسیده است، می‌توانند حتّی در حال جنابت وارد مسجد‌النّبی بشوند؛ چون از جمله ويژگی‌های مسجدالحرام و مسجدالنّبی این است که زن حائض و شخص جُنُب شرعاً جواز ورود به آنجا را ندارند امّا در ساير مساجد، ورود حائض و جنب ممنوع نيست...

پيداست كه تكرار اين عمل هر روز در مدّت شش يا نه ماه برای اين بوده است كه كاملاً مصداق واقعی‌ آنها و اشخاص آنها را مشخّص کند تا بعداً در شناختن آنها و شأن نزول آیه‌ی تطهیر، شکّ و تردیدی پیش نیاید و همه بدانند که این آیه تنها درباره‌ی اهل خانه‌ی علیّ و فاطمه(س) نازل شده است ...

اينجا ممكن است اين شبهه در برخی‌ از اذهان به وجود آيد كه طهارت ذاتی‌ مستلزم جبر است. جواب اين است كه اين حقيقت نبايد هيچ‌گاه فراموش نشود كه انبياء و امامان(ع) انسان خلق شده‌اند و انسان موجودی مختار است و خصيصه‌ی اختيار، يعنی‌ آزادی در فكر و اراده و عمل، هيچ‌گاه از انسان سلب نمی‌گردد؛ زيرا در صورت سلب اختيار، ديگر انسان نخواهد بود؛ ليكن انسان‌ها از حيث معرفت و شناخت، آثار و پيامدهای فكر و اراده و عمل با هم متفاوتند.

يكی‌ از بزرگ‌ترين مغزهای متفکّر جهانی ـ در مورد روح معتقد است كه نفس از اوّل مجرّداً خلق شده است و روحانیّة الحدوث است؛ از آن طرف، مرحوم صدرالمتألّهين ـ كه او نيز از اعاظم حكما و فلاسفه‌ی اسلامی است ـ اعتقاد دارد که نفس «جسمانیّة‌الحدوث» و «روحانیّة‌البقاء» است؛ يعنی‌ ابتدا جسمانی‌ حادث گشته و سپس مجرّد شده است.

بنابراين بشر عادی می‌تواند در مسير تفكّر و تحقيقات علمی‌ دچار لغزش شود امّا خاندان عصمت(ع) از اين لغزش در امانند و هيچ‌گاه حوزه‌ی درک آنان به خلاف واقع راه نمی‌يابد؛ چون با خالق هستی‌ ارتباط دارند و از دريچه‌ای كه خالقشان به فضای جانشان باز كرده عالم را مشاهده می‌كنند و لذا جز حقيقت نمی‌بينند.

آيا انصافاً ما مسلمانيم؟ زندگی‌ ما صِبْغَه‌ی الهی‌ و رنگ اسلامی‌ دارد؟ اگر هم‌اكنون امام زمان ـ عجّل‌اللهُ‌ تعالی ‌فرجه‌الشّریف ـ در میان ما ظاهر شوند، زندگی‌ ما را به عنوان زندگی‌ يک مسلمان می‌پسندند؟ وضع بازارها و خيابان‌ها، خانواده‌ها و اختلاط مردان و زنان، فرهنگ و جامعه‌ی ما را قبول دارند؟ و دردناک‌تر اينكه باور نداريم از مسير حركت منحرف شده است.

تدريجاً قوّت ايمان مردم رو به كاستی‌ می‌گذارد و هوی به جای خدا در دلها حاكم می‌شود، دنيا بزرگ‌ترين آرزوی مردم می‌گردد، تمام حركت‌ها و فعّالیّت‌های آنان بر محور دنيا می‌چرخد تا آنجا كه به وظايف دينی‌ و اعمال عبادی هم رنگ دنيا می‌زنن...