جهاد

جهاد از ریشه جَهد، به معنی تلاش و کوشش کامل است. همان طور که از اسم جهاد پیداست، هر جهادی عادتاً همراه با کوشش فراوان و گاهاً طاقت فرساست. در جهاد فرهنگی نیز قضیه از همین قرار است. جهاد فرهنگی نیز با توجه به نوع آن، مشکلات خاص خود را دارد و تلاش و کوشش متناسب با خود را می طلبد.

امام مجتبی علیه السلام گاهی مبالغ قابل توجهی، پول را یک جا به مستمندان می بخشید، به طوری که مایه شگفت واقع می شد. نکته یک چنین بخشش چشم گیر این است که حضرت مجتبی علیه السلام با این کار برای همیشه شخص فقیر را بی نیاز می ساخت و او می توانست با این مبلغ، تمام احتیاجات خود را برطرف نموده و زندگی آبرومندانه ای تشکیل بدهد و احیاناً سرمایه ای برای خود تهیه نماید.

اصولا در کارهای فرهنگی نیز به خاطر گستردگی کار و ابعاد مختلفی که در آن وجود دارد، کار جمعی بسیار بیش از کار انفرادی ثمربخش خواهد بود. بر همین اساس در زندگی امامان معصوم علیهم السلام ملاحظه می کنیم که پیوسته به پرورش شاگردان و نیروهای مستعدّ می پرداختند و هر کدام را در قسمتی از جبهه جهاد فرهنگی، موظّف به مأموریتی می نمودند.

مسيحيان نيز با گرفتن بيت المقدس و ايجاد وضعی ناهنجار در تخريب آن مى ‏كوشيدند. قرآن در برابر اين سه گروه و تمام كسانى كه در راهى مشابه آن ها گام بر مى ‏دارند مى ‏گويد: چه كسى ستم كارتر است از آن ها كه از بردن نام خدا در مساجد الهى جلوگيرى مى ‏كنند و سعى در ويرانى آن ها دارند.

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در راستای تبلیغ دین اسلام و ترویج فرهنگ اسلامی، در برخورد با این سه دسته، از هر سه سبک تبلیغی بهره می بردند. این سبک جهاد فرهنگی نکته بسیار کلیدی در موفقیت مجاهدین عرصه فرهنگ است. آن ها باید با تأسّی به رسول خدا صلّی الله علیه و آله، ابتدا درک مناسبی از موقعیت و ظرفیت مخاطب پیدا کنند و پس از آن متناسب با او، از یکی از سه شیوه تبلیغی در جهاد فرهنگی استفاده نمایند.  

از میان همه خصال نیکوی نبی مکرم اسلام صلّی الله علیه و آله، رعایت اعتدال، مدارا، و مساوات در توسعه فرهنگ ارزشی اسلام نقش به سزایی ایفا نمود. گرد آمدن مسلمانان و غیر مسلمانان زیر چتر حمایت حکومت اسلامی، صرفاً با جذبه ای پیامبر گونه امکان پذیر بود.

برای ترویج فرهنگ الهی در جوامع انسانی، نیازمند آنیم که با گفتار و سیره انبیا و اوصیای الهی آشنا شویم و شیوه ترویج این فرهنگ متعالی و نحوه مقابله در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان را، از آن حضرات نورانی و مقدّس بیاموزیم.

خداوند متعال با فرستادن اوّلین رسول خود در مرحله آغازین خلقت انسان، برای ایجاد این فرهنگ در راستای تعالی بشر گام نخست را برداشته و در آیه ۳۰ از سوره بقره خبر از ارسال اولین مجاهد فرهنگی و اولین سفیر خود را می ‌دهد و می ‌فرماید: «إنّی جاعِلٌ فِی الأرضِ خلیفةً»...

خداوند انسان را براى ابتلاء و امتحان و در نتیجه تكامل آفریده است، مقدمات وصول به این هدف را در وجود او آفریده، و نیروهاى لازم را به او بخشیده؛ این همان هدایت تكوینى است. سپس در اعماق فطرتش عشق به پیمودن این راه را قرار داده، و از طریق الهامات فطرى مسیر را به او نشان داده، و از این نظر هدایت فطرى نموده...

یکی از بارزترین جلوه‌ های تبلیغی حضرت ابراهیم علیه السلام، برائت و بیزاری جستن از شرک و بت پرستی و اعتقاد به تعدد الهه است، که بارها حتی جان خود را بر سر آن در طبق اخلاص نهاده است.

با بررسی آیات قرآن خواهیم یافت که اسلام با صراحت دستور می‌دهد که اگر در محیطى به خاطر عواملى نتوانستید آنچه وظیفه دارید انجام دهید، به محیط و منطقه امن دیگرى هجرت نمائید.

در دوران جاهلیت یک زندگی طبقاتی بر آن جامعه حکومت می ‌کرد. آنها که اشراف و اعیان بودند، خودشان را صاحب و مستحق همه چیز می ‌دانستند و آن‌ هایی که هیچ چیز نداشتند مستحق چیزی نمی شدند. اشراف خود را محبوب و عزیز خدا می دانستند...

یکی از بارزترین مولفه های مجاهد در عرصه فرهنگی، حضور در بین مردم است. خداوند در مورد انبیاء و رسولان می فرماید: «كَما أَرْسَلْنا فِیكُمْ رَسُولًا مِنْكُم‏»، همان گونه (كه براى هدایت شما) رسولى در میان شما از نوع خودتان فرستادیم...

 بدون شك براى تحقق جامعه ایده آل و رسیدن به برنامه ای جامع و گسترده بايد از حلقه هاى كوچك تر و فشرده تر شروع كرد و چنان چه رسول خدا(ص) مامور شد نخستين دعوت خود را از بستگانش شروع كند

یکی دیگر از روش های انتقال پیام در سیره انبیاء و رسولان، به صورت شفاهی یا چهره به چهره است. آنان با انتقال مفاهیم در قالب ‌های رو در رو، به صورت فردی و گروهی به انتقال شفاهی پیام ها و آموزه های الهی می ‌پرداختند و برای رسیدن به فهم مشترک، به فرد فرد انسان‌ ها بها می ‌دادند و برای همه ایشان ارزش قائل بودند.

فرق اساسی انسان با سایر موجودات طبیعت در این است که انسان نیازمند به ساخته شدن دارد. انسان در بدو تولد مانند یک ماده خام به دنیا می ‌آید و کاملا آماده پذیرش هر نوع اطلاعاتی می باشد، تا بتواند زندگی خود را بر اساس آن اداره کند...

مجاهد در عرصه فرهنگ که همچون رسول خدا(ص)، برای هدایت و سعادت جامعه قدم بر می دارد، باید نسبت به مردم غم خوار بوده و برای هدایت مردم تمام تلاش خود را به کار ببرد و نسبت به مومنین دل سوز و خیر خواه باشد و در صورتی که مورد اقبال مردم قرار نگرفت، ناامید نشده و در همه احوال به خداوند متعال توکل کند.

جهاد فرهنگی، تلاشی بزرگ برای صیانت از باورها و اعتقادهای دینی و حفظ مراتب عالی انسانی است، و تلاشی عظیم برای سالم نگه داشتن عقل و اخلاق انسانی و جامعه بشری از هرگونه فساد و فراهم ساختن بسترها و زمینه های مناسب برای شکوفا شدن و ساختن یک جامعه الهی می باشد.

فلسفه و هدف جهاد فرهنگی، دفاع از اسلام و مقابله با ظلم و فساد از طریق انذار، موعظه و نصیحت، حفظ پایگاه های خداپرستی و توحید و دفاع از مظلومان و مستضعفان خواهد بود.

اوّلین مجاهدان جهاد فرهنگی، انبیاء الهی بودند که حتّی در این راه از جان خویش مضایقه نکردند و تا نفس در بدن داشتند، به امر الهی در میدان مبارزه با کفر و جهل و ستم، تلاش کردند. همین حقیقت نشان از اهمیت و عظمت این جهاد در پیشگاه خداوند متعال دارد.