جهاد

پی بردن به علم و قدرت خداوند و به طور کلی معرفت انسان به ذات و صفات پروردگار متعال میسّر نمی شود مگر این که معلّمانی الهی که در مکتب وحی، از خزانه علوم حق تعالی درس آموخته و تربیت یافته اند، مدرّس و راهنمای بشر گردند. لذا خداوند حکیم انبیاء و رسولان خود را برای هدایت بشر و تعلیم و تربیت ایشان ارسال فرمود...

احتمال سوّمى در تفسير آيه نيز داده شده است كه بر مردم اطراف مدينه لازم بود گروهى در شهر و آبادى خود براى حفظ نظم زندگى عمومى بمانند، و گروهى به مدينه نزد پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم آيند و احكام الهى را فرا گيرند و به ديگران برسانند. هر يك از اين تفسيرهاى سه گانه مزيتى دارد كه در ديگرى نيست‌ ولى هر كدام را بپذيريم، براى آن چه ما به دنبال آن هستيم تفاوتى ندارد كه هم فراگيرى علم واجب است و هم تعليم دادن به ديگران.

قرآن مجید در صدها آیه به طرق مختلف نام علم و دانش را به میان آورده و بیشتر این آیات در مقام بزرگداشت و حمایت از علم و شناخت واقعیات است. آیات اولیه ای که خداوند متعال بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نازل فرموده را اگر بررسی کرده و مورد تجزیه و تحلیل دقیق قرار دهیم، به عمق اهمیت و ارزشی که دین اسلام برای علم و دانش قائل است، واقف می شویم.

به همین دلیل است که امامان معصوم ما در ادعیه و مناجات های خود با خداوند متعال، از علمی که با عمل پیوند نخورده و تبعات سوء جهل را به دنبال دارد، به خدا پناه می برند و با لسان دعا و نیایش به انسان جویای سعادت می آموزند: علمی که زمینه ساز هدایت و تقرّب الی الله نباشد، مساوی با جهل است.

وقتی علم جوهر و خاصیت خود را از دست داد، نَه برابر با جهل که از آن زیان بارتر می گردد، زیرا سقوط انسان را تسریع می کند. علم وقتی جوهر و جهت حقیقی خود را از دست داد درست مانند راهنمایی است که به جای آن که انسان را در مسیر قرار دهد، او را به بیراهه می کشد. این جاست که علم هر چه بیشتر پیشرفت کند برای انسانیت خطرناک تر می شود.

جهان امروز، جهان علم و صنعت و تکنولوژی است و مستبدان جهان در این عصر می کوشند هر چه بیشتر توان علمی خویش را افزایش  دهند و از حربه قدرتمند علم برای تسلّط بر دیگر کشور ها استفاده کرده و آن ها را وابسته علمی خویش بنمایند. از طرف دیگر، دنیای امروز دنیای مباحثه و گفتمان است و تلاش برای تسلط بر افکار و قلوب، جای جنگ های نظامی را گرفته است.

در تفسیر نمونه در مورد مفاسد رهبانیت آمده است: ترك ازدواج كه از اصول رهبانيت است نه فقط كمالى نمى‏ آفريند بلكه موجب پيدايش عقده‏ ها و بيماري هاى روانى مى‏ گردد. خداوند در انسان «غريزه جنسى» را براى حفظ نسل آفريده، هر چيزى كه آن را به طور مطلق نفى كند مسلّماً باطل است.

امروزه فعالیت در فضای مجازی یکی از امور فرض و لازمی است که باید مورد توجه خاص و دقیق مجاهدین فرهنگی قرار بگیرد و برنامه های مدون، مفصل، کارشناسی شده و دقیقی را برای ارائه در این میدان به کار گیرند. غفلت از فضای رسانه و موقعیت جهانی آن، شکست بزرگی برای مجاهدین فرهنگی محسوب می شود و مع الأسف سال هاست که جوامع مسلمین از نتایج شوم این غفلت و کم کاری در رنج و عذاب هستند.

يعنى اگر اقبال و ادبار دنيا و بود و نبودش نزد شما يكسان باشد به طورى ‏كه با از دست دادن آن متأثر و متأسف و اندوهگين نشويد و با به دست آوردنش خوشحالى و وابستگى در خود احساس نكنيد، آن گاه به مقام زهد نائل شده ‏ايد. از اين جمله كاملا استفاده مى ‏گردد كه زهد يك امر قلبى است كه با اين دو خصيصه (عدم تأسف نسبت به از دست رفته ‏ها و عدم خوشحالى نسبت به داده‏ ها) شناخته مى ‏شود.

نکته مهمی که در آراستگی بسیار تأثیرگذار است و بدون آن هرگز آراستگی ظاهری حاصل نمی شود، رعایت نظافت است. دین اسلام نسبت به مسئله نظافت بسیار اهمیت قائل شده و دستورات فراوانی دارد. پاکیزگی گذشته از تأثیر بسزایی که در سلامت شخصی و اجتماعی انسان دارد، موجب دل پذیری و جلب نظر بیننده می شود، بلکه یکی از خواسته های فطری انسان است و با سرشت انسان آمیخته شده است.

آراستن به معنای زینت دادن و تزئین کردن و همچنین به معنای منظم و مرتب بودن، هماهنگ بودن و آماده و مهیا بودن نیز گفته شده که کاملاً مرتبط با معنای اول است؛ زیرا تزئین کردن به نوعی با نظم و تقارن و نیز هماهنگی همراه است و نشان دهنده آماده و مهیا بودن برای مقصود مورد نظر (مثلاً ملاقات دوست) است. در مقابلِ آراستن که معمولاً با افزایش همراه است، پیراستن قرار می گیرد که ویژگی آن کاستن و زدودن شاخ و برگ است.

جهاد از ریشه جَهد، به معنی تلاش و کوشش کامل است. همان طور که از اسم جهاد پیداست، هر جهادی عادتاً همراه با کوشش فراوان و گاهاً طاقت فرساست. در جهاد فرهنگی نیز قضیه از همین قرار است. جهاد فرهنگی نیز با توجه به نوع آن، مشکلات خاص خود را دارد و تلاش و کوشش متناسب با خود را می طلبد.

امام مجتبی علیه السلام گاهی مبالغ قابل توجهی، پول را یک جا به مستمندان می بخشید، به طوری که مایه شگفت واقع می شد. نکته یک چنین بخشش چشم گیر این است که حضرت مجتبی علیه السلام با این کار برای همیشه شخص فقیر را بی نیاز می ساخت و او می توانست با این مبلغ، تمام احتیاجات خود را برطرف نموده و زندگی آبرومندانه ای تشکیل بدهد و احیاناً سرمایه ای برای خود تهیه نماید.

اصولا در کارهای فرهنگی نیز به خاطر گستردگی کار و ابعاد مختلفی که در آن وجود دارد، کار جمعی بسیار بیش از کار انفرادی ثمربخش خواهد بود. بر همین اساس در زندگی امامان معصوم علیهم السلام ملاحظه می کنیم که پیوسته به پرورش شاگردان و نیروهای مستعدّ می پرداختند و هر کدام را در قسمتی از جبهه جهاد فرهنگی، موظّف به مأموریتی می نمودند.

مسيحيان نيز با گرفتن بيت المقدس و ايجاد وضعی ناهنجار در تخريب آن مى ‏كوشيدند. قرآن در برابر اين سه گروه و تمام كسانى كه در راهى مشابه آن ها گام بر مى ‏دارند مى ‏گويد: چه كسى ستم كارتر است از آن ها كه از بردن نام خدا در مساجد الهى جلوگيرى مى ‏كنند و سعى در ويرانى آن ها دارند.

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در راستای تبلیغ دین اسلام و ترویج فرهنگ اسلامی، در برخورد با این سه دسته، از هر سه سبک تبلیغی بهره می بردند. این سبک جهاد فرهنگی نکته بسیار کلیدی در موفقیت مجاهدین عرصه فرهنگ است. آن ها باید با تأسّی به رسول خدا صلّی الله علیه و آله، ابتدا درک مناسبی از موقعیت و ظرفیت مخاطب پیدا کنند و پس از آن متناسب با او، از یکی از سه شیوه تبلیغی در جهاد فرهنگی استفاده نمایند.  

از میان همه خصال نیکوی نبی مکرم اسلام صلّی الله علیه و آله، رعایت اعتدال، مدارا، و مساوات در توسعه فرهنگ ارزشی اسلام نقش به سزایی ایفا نمود. گرد آمدن مسلمانان و غیر مسلمانان زیر چتر حمایت حکومت اسلامی، صرفاً با جذبه ای پیامبر گونه امکان پذیر بود.

برای ترویج فرهنگ الهی در جوامع انسانی، نیازمند آنیم که با گفتار و سیره انبیا و اوصیای الهی آشنا شویم و شیوه ترویج این فرهنگ متعالی و نحوه مقابله در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان را، از آن حضرات نورانی و مقدّس بیاموزیم.

خداوند متعال با فرستادن اوّلین رسول خود در مرحله آغازین خلقت انسان، برای ایجاد این فرهنگ در راستای تعالی بشر گام نخست را برداشته و در آیه ۳۰ از سوره بقره خبر از ارسال اولین مجاهد فرهنگی و اولین سفیر خود را می ‌دهد و می ‌فرماید: «إنّی جاعِلٌ فِی الأرضِ خلیفةً»...

خداوند انسان را براى ابتلاء و امتحان و در نتیجه تكامل آفریده است، مقدمات وصول به این هدف را در وجود او آفریده، و نیروهاى لازم را به او بخشیده؛ این همان هدایت تكوینى است. سپس در اعماق فطرتش عشق به پیمودن این راه را قرار داده، و از طریق الهامات فطرى مسیر را به او نشان داده، و از این نظر هدایت فطرى نموده...