پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

در «من لایحضره الفقیه» و «تهذیب» فقط در یک حدیث، در حکایت آن دو قاضی که عاشق زن دوست خود شدند آمده است. در «استبصار» اصلاً این لفظ دیده نمی‌شود. در «کافی» شریف نیز در سه مورد این مادّه آمده است که در دو مورد آن دلالت بر مذمّت صاحب آن دارد

این جمله، اشاره به مقام کمال ایمان، و تسلیم مطلق و توجّه تامّ حضرت امیرالمؤمنین(ع) به خداوند متعال، و از خود بیخودی و خود نبینی و اطاعت محض آن حضرت از احکام خدا دارد.

با این ‌همه بررسی‌هایی که در طول قرون، در عجایب باطن و ظاهر و نظامات حاکم بر آن انجام شده، هنوز هم بشر خودش بر خودش مجهول است. این است یکی از معانی متعدّد و معرفت آموز حدیث شریف «مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرَفَ رَبَّهُ».

مورد استخاره در کاری است که شرعاً در آن، شخص تکلیف به وجوب یا حرمت بلکه استحباب یا کراهت نداشته باشد والّا در انجام دادن عمل واجب یا حرام استخاره معنی ندارد و در عمل مستحب یا مکروه هم استخاره بی‌مورد است.

برای «ملکوت» معانی مختلفی گفته شده؛ از جمله این که به معنی «ملک» و «عزّت» و «سلطنت» است و مراد از ملکوت آسمان‌ها و زمین ممکن است سلطنت و مالکیّت آسمان‌ها و زمین و یا آیات عظیمه خدا در آسمان‌ها و زمین، جنود غیبیّه الهیّه در آن‌ها باشد.

در تفسیر «مجمع‌البیان» از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: خداوند برای هیچ ‌کس در باطن او دو قلب قرار نداده که به یکی از دو قلب، قومی مثل دوستان خدا را، و با قلب دیگر دشمنان آن قوم را دوست بدارد.

افرادی که نیاز فهم قرآن را به‌ طور مطلق و یکجا با استفاده از حدیث منکر شوند، نه قرآن را شناخته‌اند، و نه حدیث و سنّت، و نه نقش انبیا را در هدایت بشر.

قرآن کریم در ظرف بیست‌ و سه سال به‌ تدریج نازل شده و شمار زیادی از آیات آن- به مناسبت‌هایی که پیش آمده، یا در مقام احتجاج- بر کفّار نازل شده و سبک و سیاق خود را که مختص به خود آن است، و هیچ کتاب دیگر، حائز آن نیست را دارد، که همان ‌هم اعجاب‌انگیز، جالب و جذّاب است و زبان از بیان فصاحت و بلاغت آن عاجز می‌باشد.

عقیده به موجود بودن بهشت و دوزخ عقیده‌ای است که برحسب تصریح جمعی از بزرگان شیعه بر آن اتّفاق دارند، و از شیعه جز دو نفر نقل خلاف نشده و این نسبت به آن دو نفر نیز ثابت نیست؛ و آیات قرآن کریم و احادیث بسیار به‌ صراحت بر موجود بودن آن‌ها دلالت دارد...

در مواردی تعبیر خواب خود انبیاء، غیر از ظاهر آن بوده است؛ چنان ‌که در مورد خواب حضرت یوسف (ع) قرآن دلالت دارد، و همچنین در مورد خواب حضرت رسول اکرم(ص) که خواب دیدند بوزینگان از منبر آن حضرت بالا می‌روند و به غاصبین خلافت و بنی‌امیّه تعبیر شد.

امامت شخص غایبی که بالمرّه از مردم جدا باشد و مردم از او غایب، و او از مردم غایب باشد عقیده شیعه نیست؛ و مقصود از غیبت، غیبتی است که غایب و مغیبٌ‌عنه در آن از هم منفصل و جدا نیستند.

آنچه بر خدا لازم است، اتمام ‌حجّت و ارسال رسول و نصب امام و فرستادن شرایع و احکام است. اگر مردم استقبال نکنند و همکاری ننمایند، این فواید حاصل نمی‌شود.

تشرّف به حضور مبارک حضرت بقیة‌الله(عج) در زمان غیبت، امری است ممکن؛ و در طول زمان غیبت برای اشخاصی اتّفاق افتاده است (رَزَقَنَا الله زِیَارَتَه مَعَ المَعرِفَةِ بِحَقِّه).

برای پیغمبر(ص) یا امام(ع) در موردی که هیچ راه و اماره‌ای بر علم به این که فلان شخص قاتل است، یا در ادّعایش محقّ است، نباشد، عمل به علم غیبی که مستقیماً افاضه الهی است، لازم نمی‌باشد؛ و حکم به قصاص چنین قاتلی که راهی برای اثبات جرم یا علم قاضی بر اثبات قتل نیست، نمی‌شود.

اراده تشریعی حقیقی عبارت است از اراده پاکی و طهارت عبد از رجس و انبعاث عبد از امر و طلب مولی، و انزجار او از نهی و زجر مولی. این اراده تشریعی فقط در مورد کسانی است که از امر منبعث، و از نهی منتهی و منزجر می‌شوند. به ‌عبارت ‌دیگر نهی و امر مولی، داعی آنان به امتثال می‌گردد.

درباره مسئله بیعت حضرت امیرالمؤمنین(ع)؛ بیعتی که گفته می‌شود از آن حضرت گرفتند، خواه ثابت باشد یا ثابت نباشد، همچنین سکوت آن حضرت و خودداری از هرگونه اقدام حاد و دست نبردن ایشان به مبارزه مسلّحانه - به هر صورت که واقع شده باشد - رضای آن حضرت و مشروعیّت وضع موجود را ثابت نمی‌کند.

شرایط امامت مخصوصاً عصمت، شرایطی است که غیر از خدا و بندگان مخلص او که علمشان به منبع وحی و افاضه الهی اتّصال و ارتباط دارد، کسی عالم به آن نیست؛ از این‌ جهت امام و خلیفه و پیشوای جامعه را فقط خدا باید معرّفی کند که همه را می‌شناسد و همه ‌چیز را می‌داند و چیزی از نظر علم او پنهان نیست.

علی(ع) هرگز وصیّت پیغمبر(ص) را زیر پا نگذاشت. این تکلیف مردم بود که به امام رجوع کنند و اوامر او را بپذیرند. اگر مردم نِعَم خدا را نشناسند، یا کفران کنند، نمی‌توان به نعمت خدا اعتراض کرد. اعتراض به کسانی وارد است که کفران نعمت می‌کنند.

در روایات صحیحه متعدّد، از امیرالمؤمنین(ع) تعبیر به «خلیفه» شده است که از نخستین موارد آن اوایل بعثت، هنگام نزول آیه کریمه وَ أنذِر عَشِیرَتَکَ الأقرَبِینَ هست. در حدیث متواتر ثقلین که بر وجوب ارجاع امّت به عترت پیغمبر(ص) صراحت دارد و امان از ضلالت و گمراهی، منحصر به آن اعلام شده، در بعضی الفاظ آن صریحاً حضرت رسول(ص) فرمود: «إنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ خَلِیفَتَینِ».

همان‌گونه که در احادیث شریفه بیان شده است، علی(ع) معجزه‌ای است که خدا به رسول گرامی‌اش خاتم‌الانبیاء(ص) عطا فرمود. معجزه‌ای که از همه معجزات انبیای گذشته، بزرگ‌تر و حیرت‌انگیزتر است و شایسته است...