هدایتگر

خاندان رسالت(ع) مظهر صفت كرم حضرت اكرم الاكرمينند و در عالم خلق، اصول و ريشه‌های اصلی آن صفتند؛ يعنی، در عالم امكان هرچه زيبايی، هر چه پسنديدگی، هرچه شايستگی و هر جمال و جلال از هر موجودی صادر شود، از جمادات، از نباتات، از انسان‌ها، از زمين، از آسمان، از هر جا هر چه برسد، ريشه‌اش خاندان عصمت(ع) هستند؛ زيرا مقام ولايت مطلقه به اذن خدا، منبع همه‌ی جلال‌ها و جمال‌هاست.

سلام می‌کنیم بر اهل بيت عصمت(ع) به عنوان اصول كرم. كلمه‌ی اصول جمع اصل است. اصل يعنی پايه و ريشه و اساس. هر چيزی پايه و اصلی دارد كه روی آن فرعی نهاده می‌شود. مثل اين كه اوّل بنا را پی ريزی می‌كنند و بعد روی آن، ديوار می‌نهند كه اگر آن پی‌ریزی نباشد، یا اصلاً دیواری نخواهد بود يا متزلزل خواهد گشت.

آيا ما می‌توانيم از علم خدا، آن چنان كه هست، آگاه شويم تا بتوانيم از خزانه‌ی آن و خزانه‌داران آن خبری بگيريم؟ از واضحات است كه احاطه بر علم خدا كه عين ذات خداست، از محالات است؛ تنها همان قدر كه ذات اقدس خودش در بيان علم خودش، در حدّ فهم ما اشاراتی فرموده است، می‌توانيم سخن بگوييم.

پس معلوم می‌شود كه هر چه در عالم هست، تمام مخلوقات و موجودات، در پوشش رحمت خدا قرار گرفته‌اند و همه‌ی كائنات تجلّی‌گاه رحمت خدا هستند و اساساً ایجاد کردن و وجود دادن به چيزی، خودش رحمت است. وجود و حيات، علم و قدرت، تمام جمال‌ها و كمال‌ها، از هر قبيل كه هست، عموماً مصاديق رحمت خدا هستند. حتّی مرگ كه در واقع، انتقال دادن موجودی از مرتبه‌ی نقص به كمال است، رحمت است.

جمعی از خويشان نزدیک خود از بنی‌هاشم را دعوت كرد و رسالت خود را به آن‌ها ابلاغ كرد، فرمود: اوّل كسی كه به من ايمان بياورد، وصیّ و خلیفه‌ی من خواهد بود و تنها كسی كه برخاست و اظهار اسلام و ايمان كرد و وعده‌ی نصرت داد، همان نوجوان ده ساله، علی(ع) بود.

وجود ملائكه از معتقدات ماست؛ يعنی، اعتقاد داريم موجوداتی در عالم هستند كه خالق حكيم آن‌ها را آفريده و از حسّ ما پنهانند. به اصطلاح فلاسفه، مجرّد از مادّه‌اند یا از اجسام لطيفه‌اند. به هر حال، موجوداتی هستند كه ما آن‌ها را احساس نمی‌کنیم، نمی‌بینیم و لمس نمی‌کنیم.

در اين زيارت، ائمّه‌ی اطهار(ع) را به عنوان «اهل بیت نبوّت» می‌ستاييم و شايد بتوان گفت ـ چنان‌كه بعضی ارباب معرفت گفته‌اند ـ اين عنوان جامعِ تمام فضايل و مناقبی* است كه در اين زيارت آمده است و در واقع، امّ‌الفضايل است؛ چرا كه تمام كمالات امكانی تحت‌الشّعاع نور نبوّت ختمیّه است...

تنها چیزی كه موجب خشنودی و رضایت خاطر اهل بیت رسالت(ع) می‌شود، دینداری مردم و اطاعت آنان از اوامر و ترک نواهی خداوند است و تنها چیزی كه موجب تنفّر و انزجار آن انوار الهی می‌گردد و از آن آزرده خاطر می‌شوند، تخلّف مردم از اوامر و ارتكاب نواهی* خدا و آلوده گشتنشان به رذایل اخلاقی است.

كسى كه خدا را دوست دارد آن‌چه را كه منسوب به خداست نیز مانند كعبه (بیت الله الحرام) و سایر مساجد را دوست مى‌دارد و وقتى كه وارد آن‌ها مى‌شود دو ركعت نماز تحیّت مى‌خواند و از تماشاى خانه محبوبش لذّت مى‌برد.

محبّت داراى مراتب مختلفى است. یك مرتبه‌ی آن لازمه‌ی ایمان است، یعنى امكان ندارد كه انسان به خدا ایمان داشته ولى هیچ گونه محبّتى به او نداشته باشد. چنان‌كه لازمه‌ی ایمان انجام عمل صالح است، چرا كه عمل مقوله‌اى غیر از ایمان است.

لطفى كه خدا در وجود پدر و مادر قرار داده ابزارى براى شناخت خدا و توجّه به او است و این محبّت را به عنوان یك رشحه از دریاى بى‌كران محبّت خویش در دل آنان قرار داده است كه اگر تمام محبّت انسان‌ها و موجودات از آغاز خلقت را جمع كنند به اندازه‌ی قطره‌اى از دریاى محبّت الاهى نسبت به آدمیان نیست.

اولین صفت همراهان خوب، جدّیت و سرعت و سبقت است یعنى كسانى كه تنبلى و كسالت و بى‌تفاوتى را كنار گذارده و تصمیم قطعى بر پیمودن راه با تمام توان دارند. و امّا صفت دوم آنان این است كه همواره دربِ خانه‌ی خدا را مى‌زنند.

اگر خداوند كسى را هدایت كند، او راه را پیدا نموده و به مقصد مى‌رسد و ابهامى براى او پیش نخواهد آمد، ولى اگر هدایت خدا در كار نباشد، انسان هر قدر هم كه تلاش نماید راه صحیح را پیدا نمى‌كند و به كج‌راهه‌ها و بیراهه‌ها گرفتار مى‌شود.

رابطه‌ی خدا با مخلوقات هر قدر كه عالى و شریف باشند، رابطه عزّت و ذلّت است. چرا كه خدا همه چیز را دارد و مخلوق از خودش هیچ چیز ندارد. عزیزترین و شریف‌ترین مخلوق خدا از خود چیزى ندارد و هرچه دارد از خدا گرفته است.

خداوندا، مرا از كسانى قرار بده كه او را ندا كردى و او تو را اجابت نمود، و تو او را ملاحظه كردى و او در پیشگاه جلال تو مدهوش گردید، پس مخفیانه با او مناجات كردى و او براى تو آشكارا عمل كرد.

اسماى الاهى تنها یك مفهوم ذهنى نیست كه ما در ذهن خود مى‌آوریم، چرا كه كافر نیز همان مفهوم را در ذهن آورده و وجود خارجى آن را انكار مى‌كند ولى ما وجود خارجى آن را اثبات مى‌نماییم.

بردگان كه فقط از ترس عقوبت و كیفر عبادت مى‌كنند، یعنى خدا را واجب الاطاعة مى‌دانند ولى انگیزه‌ی آن‌ها مصون بودن از كیفر و جهنم است و بر فرض اگر این‌ها مى‌دانستند جهنمى در كار نیست دست از عبادت بر مى‌داشتند. عبادت این‌گونه افراد را عبادة العبید مى‌گویند.

ولایت خدا چیست؟ و كسانى كه در میان اهل ولایت قرار مى‌گیرند چه ویژگى دارند؟ و همچنان كه در این فراز از مناجات به آن اشاره شد چه كسانى هستند كه امید زیادتى محبّت دارند؟ و چه رابطه‌اى بین ولایت و محبّت الاهى وجود دارد؟

برخى گمان مى‌كنند محبّت ورزیدن به خداوند نادرست است و باید به رحمت یا ثواب یا بهشت و یا حداكثر به دوستان خدا محبّت ورزید و چون محبّت به چیزى دیدنى و قابل لذت و اُنس تعلق مى‌گیرد، محبّت به خداوند بى‌معنى است...

محبّت بین انسان و خداوند بالاترین و بهترین مراتب جاذبه و كشش است چرا كه خداوند داراى بالاترین مراتب درك و شعور است و این كشش، آگاهانه و برخاسته از شعور و دوسویه است حتّى اگر در آغاز یك‌طرفه باشد سرانجام به طرفین منتهى مى‌گردد.