فقه زندگی

اگر به جایی برود که قبلاً وطن او بوده، ولی هم اکنون از آنجا صرف نظر کرده است، و بنا ندارد دوباره برای زندگی به آنجا برگردد نباید نماز را تمام بخواند؛ اگرچه وطن دیگری هم برای خود اختیار نکرده باشد.

اگر در انجام جزئی از اجزای نماز شک کند، یعنی نمی‌داند آن جزء را به جا آورده است یا نه، اگر جزء بعدی را شروع نکرده، یعنی هنوز از محل آن جزء نگذشته است؛ باید آن را بجا آورد. ولی اگر بعد از داخل شدن در جزء بعدی شک پیش آید، یعنی از محل آن گذشته است، به چنین شکی اعتنا نمی‌شود و نماز را ادامه می‌دهد و صحیح است.

منزّه است خدا، ستایش مخصوص خدا است، جز آفریدگارِ جهان خدایی نیست و خدا از همه بزرگتر است.

اگر سهواً تمام صورت را به طرف راست یا چپ قبله برگرداند، احتیاط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند؛ ولی اگر به طرف راست یا چپ قبله نرسیده است، نمازصحیح است.

اگر آیه سجده را از بلندگو یا رادیو یا تلویزیون بشنود، چنانچه صدای انسان را می‌رساند و از نوار استفاده نمی‌شود، یعنی همان وقت که صدا پخش می‌شود، شخصی در حال خواندن آن آیه است و این وسیله، صدای او را مستقیماً می‌رساند، واجب است سجده کند.

در سجده هر ذکری گفته شود کافی است؛ ولی احتیاط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه «سُبْحانَ اللهِ» یا یک مرتبه «سُبْحانَ رَبِّیَ الاَعْلی وَ بِحَمْدِهِ» کمتر نباشد.

در هر رکعت نماز، بعد از قرائت، نمازگزار باید به اندازه‌ای خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد و این عمل را «رکوع» می‌گویند.

اگر در جایی که باید نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند یا در جایی که باید آهسته بخواند، عمداً بلند بخواند، نمازش باطل است؛ ولی اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله باشد، صحیح است.

قیام پیش از رکوع بدان معنی است که در حالت ایستاده به رکوع برود؛ بنابراین اگر رکوع را فراموش کند و بعد از قرائت به سجده برود و قبل از وارد شدن به سجده یادش بیاید، باید کاملاً بایستد، سپس به رکوع برود و پس از آن سجده‌ها را به جا آورد.

جایی که پیشانی را می‌گذارد (در حال سجده) از جای زانوها و بنا بر احتیاط واجب از جای انگشتان پا، بیش از چهار انگشت بسته، پست‌تر یا بلندتر نباشد. (اما اگر زمین، اندکی شیب داشته باشد اشکال ندارد).

اگر لباس‌های کوچک نمازگزار مثل دستکش و جوراب، نجس باشد، و یا دستمال کوچک نجسی در جیب داشته باشد، چنانچه از اجزاء مردار یا حرام‌گوشت نباشد اشکال ندارد.

مثلاً نماز آیات بستگی به زلزله یا کسوف یا خسوف و یا حادثه‌ای دارد که پیش آمده است، و نماز میّت، زمانی واجب می‌شود که مسلمانی از دنیا برود، و تفصیل هر کدام در جای خود خواهد آمد.

تیمم در صورتی صحیح است که نتواند وضو بگیرد یا غسل کند؛ بنابراین اگر بدون عذر تیمم کند، صحیح نیست و اگر عذر داشته باشد و برطرف شود؛ مثلاً آب نداشته، و آب پیدا کند، تیمم او باطل می‌شود.

تمام شرط‌هایی که برای صحیح بودن وضو گفته شد، در صحیح بودن غسل هم شرط است؛ به جز موالات. و همچنین لازم نیست بدن را از بالا به پائین بشوید. یعنی لازم نیست مثلاً طرف راست بدن را از سر شانه به طرف نوک انگشتان پا بشوید.

گاهی اوقات باید برای نماز (و هر کاری که باید با ظهارت انجام شود)، غسل لازم است. «غسل»؛ یعنی شستن تمام بدن با قصد قربت.

اگر زخم یا شکستگی در جلوی سر یا روی پاها است (محل مسح) و روی آن باز است، چنانچه نتواند آن را مسح کند، باید پارچه‌ی پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را، با تَری آب وضو که در دست مانده، مسح کند.

اگر چیزی بر اعضای وضو باشد (اعضای شستن) که از رسیدن آب به آن جلوگیری کند، یا بر اعضای مسح است، هر چند از رسیدن آب جلوگیری نکند، برای وضو باید برطرف شود، چون در مسح باید دست بر سر و پاها کشیده شود و هیچ چیز بین دست و محل مسح فاصله نشود.

در وضو باید ابتدا صورت و سپس دست راست و بعد از آن دست چپ شسته شود، بعد از شستن این اعضا باید با رطوبتی که از شستن دست بر کف آن است، سر را مسح کند؛ یعنی دست را بر آن بکشد و سپس پای راست و در آخر پای چپ را مسح کند، اکنون برای آشنایی بیشتر با اعمال وضو...

هنگام تابش آفتاب، عین نجاست[۸] در آن نباشد؛ پس اگر عین نجاست هست، پیش از تابش آفتاب برطرف کنند. قسمت بیرون و درون دیوار یا زمین را یکباره خشک کند؛ پس اگر روی آن امروز خشک شود و درون آن فردا، تنها روی آن پاک می‌شود.

فرش و لباس و چیزهایی مانند فرش و لباس که آب را به خود می‌گیرد و قابل فشردن است چنانچه با آب قلیل تطهیر می‌کنند، باید بعد از هر بار شستن، آن را فشرده تا آب‌های داخل آن بیرون آید و یا به‌گونه‌ای دیگر آبِ آن گرفته شود و در آب کر و جاری هم احتیاط واجب آن است که آب داخل آن گرفته شود.