پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

طبق نظر مشهور فقیهان، تعویض کالای مرغوب با کالای هم‌جنسِ نامرغوب، به زیاده هم، ربای معاملی بوده، معامله مذکور باطل می‌باشد. مانند: تعویض طلای دست دوم با مقدار کمتر از طلای دست اول یا برنج مرغوب با برنج نامرغوب به زیاده.

اگر رباخواری حلال بود مردم کارهای مفید تجاری و هر آنچه را که به آن احتیاج داشتند[2] ترک می‌کردند؛ به همین جهت خداوند ربا را حرام کرد تا مردم از آن روی گردان شوند و به سوی کارهای حلال و تلاش‌های اقتصادی مفید بروند و وام فقط به صورت قرض‌الحسنه باقی بماند.

هر کس ربا بخورد، خداوند شکمش را به اندازه‌ای که ربا خورده است، از آتش جهنم پر می‌سازد و اگر از طریق ربا مالی به دست آورد، هیچ عمل نیک را از او نپذیرد و تا موقعی که به اندازه یک قیراط ربا پیش اوست، پیوسته خدا و فرشتگان او را لعنت کنند.

اگر توبه کنید و دستگاه رباخواری را برچینید حق دارید سرمایه‌های اصلی خود را که در دست مردم دارید (به استثنای سود) از آن‌ها جمع آوری کنید و این قانون کاملا عادلانه است. زیرا که هم از ستم کردن شما بر دیگران جلوگیری می‌کند و هم از ستم وارد شدن بر شما، و در این صورت نه ظالم خواهید بود و نه مظلوم.

چه بسیار ثروتمندانی که از سرمایه خود، هیچ نوع راحتی و آرامش و یا محبوبیتی بدست نمی‌آورند، ولی در نظامی که در آن انفاق، صدقه و قرض‌الحسنه رایج باشد، آن جامعه از برکات زیادی برخوردار است. در آن نظام، فقرا مأیوس نبوده، اغنیا در فکر تکاثر نیستند.

هر مالی که انسان از راه نامشروع و حرام کسب کند، علاوه بر اینکه معصیت پروردگار را نموده، دارای عقوبت‌های اخروی است، در دنیا نیز موجب گرفتاری‌های جبران ناپذیر خواهد شد.

باید توجه داشت که اهمیت داشتن موضوع کسب و کار، نباید انسان را از یاد خدا غافل کند؛ که در این صورت موجب خسران ابدی و چه‌بسا، مقدمه‌ای برای کسب حرام خواهد شد. لذا قرآن به مؤمنین هشدار می‌دهد که دلبسته دنیا نشوند...

هیچ کاری نزد خداوند محبوب‌تر از زراعت نیست؛ و خداوند پیامبری را مبعوث نکرد مگر اینکه به زراعت می‌پرداخت. الا حضرت ادریس(علیه‌السلام) که حرفه او خیاطی بود.

ملعون و نفرین شده است کسی که بار مسئولیت اهل و عیال خود را بر دوش دیگران قرار دهد؛ ملعون و نفرین شده است کسی که اهل و عیال خود را (به جهت تامین نکردن معاش آنها و سربار کردن آنها به دیگران) ضایع نماید.

انسان موجودی است که قابلیت رشد و توسعه ظرفیت‌های وجودی خویش را داراست. مطابق آیات و روایات این رشد و تعالی، چه در بعد مادی و چه معنوی، تنها در سایه سعی و تلاش، محقق شده و امکان‌پذیر می‌باشد.