اسلام و تعلیم و تربیت

وقتى‌ بزرگ‏تر شد و قدرت حركت پيدا كرد با حرص به اين طرف و آن طرف مى‌‏رود و ميل دارد دست به هر چيزى‌ بزند و همه را به هم بريزد، در اين عمل كنجكاوى‌ و شناخت بيش‏تر اشيا مى‌‏باشد، در اين مورد هم در صورت امكان بايد به او آزادى‌ داد تا تجربه كند و بر معلومات خود بيفزايد و عقل و هوش خود را پرورش داده و تكميل نمايد. البته اشياى‌ خطرناك و شكستنى‌‏هاى‌ ارزشمند را بايد از دسترس او خارج ساخت.

مادر وقتى‌ بچه را در دامن گذاشت و شير داد، او را نوازش مى‌‏كند و مى‌‏بوسد و در بستر مى‌‏گذارد و به كارهاى‌ ديگر خود مشغول مى‌‏شود. البته سعى‌ مى‌‏كند تا حد امكان در اطراف بچه باشد تا مادر را ببيند و صدايش را بشنود و چنان چه گريه‏ را سر داد اگر از جهت گرسنگى‌ و درد نيست، بگذاريد گريه كند، به تدريج آرام مى‌‏شود. كودك از هم اكنون بايد بداند كه او تنها نيست و ديگران نيز حق زندگى‌ و آسايش دارند.

در كارهايى‌ كه براى‌ كودك دشوار است او را راهنمايى‌ كنيد امّا تبديل به عاملى‌ براى‌ حل كليه‌ی مسائل او نگرديد. ديده شده بعضى‌ از والدين به خاطر علاقه‌ی شديد نسبت به فرزند خود بدون توجه به عواقب وخيم آن، كليه‌ی كارهاى‌ او را انجام مى‌‏دهند و به قول معروف اجازه نمى‌‏دهند كه دست به سياه و سفيد بزند.

كودك در مدت اين دو سال چيزهاى‌ فراوانى‌ را ياد مى‌‏گيرد؛ از قبيل: جويدن غذاى‌ جامد، كنترل و تعادل گردن، سينه خيز حركت كردن، نشستن، ايستادن، راه رفتن، حرف زدن، لبخند زدن، هماهنگ كردن چشم‏ها براى‌ ديدن، شناسايى‌ امور اطراف خود، شناختن مادر و پدر و ديگر نزديكان، توجه به صداها، شناخت رنگ‏ها، شناخت و توجه به اعضاى‌ بدن خود، تشخيص آشنا از غريبه، شناخت و تميز مزه‏‌ها، گرفتن اشيا، بازى‌ كردن، قهر كردن و ده‏‌ها چيز ديگر.

در صورتى‏‌ كه مادر عذرى‏‌ ندارد بايد دو سال و حداقل 21 ماه به بچه‌‏اش شير بدهد، امّا بعد از پايان دو سال مى‏‌توان بچه را از شير گرفت. امّا از شير گرفتن بچه كار چندان سهل و آسانى‏‌ هم نيست، زيرا مدت دو سال با شير مادر عادت كرده و ترك عادت دشوار است. مسلماً تا چند روز ناسازگارى‏‌ و جزع و فزع خواهد كرد؛ حتى‏‌ ممكن است اعتماد خود را نسبت به مادر از دست داده و بدبين شود...

مادران شيرده اشتهاى‏‌ بيش‏ترى‏‌ نسبت به مادرانى‏‌ كه شير خود را خشك كرده‏اند، دارند، زيرا مادران شيرده بايستى‏‌ غذاى‏‌ بيش‏ترى‏‌ بخورند تا بتوانند مواد غذايى‏‌ از دست رفته به وسيله‌ی شير را جبران و جاى‏‌گزين نمايند. در اين‏ دوران، مادر بايستى‏‌ از مواد غذايى‏‌اى‏‌ كه داراى‏‌ ميزان سرشارى‏‌ از پروتئين و كلسيم مى‏‌باشد استفاده نمايد...

بهترين غذاى‏‌ كودك در اين دوره شير مادر است كه كليه‌ی مواد مورد نياز رشد را در بر دارد. شير مادر گرم، پاك و بدون ميكرب بوده، به راحتى‏‌ هضم شده و اثر نامساعدى‏‌ روى‏‌ دستگاه گوارش كودك ندارد. پروتئين، چربى‏‌ و مواد قندى‏‌ موجود در آن به قدرى‏‌ است كه مواد از دست رفته‌ی بدن كودك را جبران كرده و مقدارى‏‌ هم صرف رشد او مى‏‌شود.

زن زائو در اثر در اثر اضطراب و تغییر مزاج، میل به غذا ندارد و اصولاً خوردن غذای سنگین و پرحجم برایش خوب نیست، پس به خوردن غذای پرحجم و سنگین اصرار نکنید. امّا برای تحمل درد و دشواری‌های عمل زایمان و کمک به اخراج بچه نیاز به انرژی دارد.

يك خانم باردار كه آرامش كامل روانى‌ و با تغذيه‌ی خوب زندگى‌ مى‌‏كند تنى‌ سالم و روانى‌ پاك خواهد داشت، در نتيجه جنينى‌ هم كه در رحم او زندگى‌ مى‌‏كند، در آرامش كامل و تغذيه‌ی مناسب به رشد خويش ادامه خواهد داد. پرورش در يك چنين جايگاه سالم و امنى‌ بدون شك در شخصيت جسمانى‌ و روانى‌ جنين تأثير بسزايى‌ خواهد داشت.

به عقيده‌ی «مك‏گارى‌» و «اندرو» در 1972 نيكوتين موجود در دود دخانيات سبب انقباضات رحم مى‌‏شود و سيانيدِ موجود در دود حاصل از سوختن توتون موجب تخليه‌ی ذخيره‌ی ويتامين «ب 12» خواهد شد. مصرف دخانيات در خانم‏هاى‌ حامله سبب انقباض رحم مى‌‏شود، كه اين انقباض بى‌‏مورد سبب هيپوكسى‌ جنين مى‌‏شود.

ويتامين D عمل جذب فسفر و كلسيم را در بدن تنظيم مى‌‏كند، متابوليزم را سريع‏تر مى‌‏سازد و داروى‌ ضد «راشيتيزم» است. كودكانى‌ كه ويتامين D به مقدار كافى‌ به وسيله‌ی غذا به بدنشان نمى‌‏رسد، مبتلا به بيمارى‌ «راشيتيزم» مى‌‏شوند. مقدار ويتامين D مورد احتياج زن حامله، 600 تا 800 واحد در روز است.

زن باردار بايد ورزش ملايم و طبيعى‌، استراحت كافى‌، هواى‌ آزاد و غذاى‌ مناسب كه قسمت اعظم آن را شير و سبزى‌‏ها تشكيل بدهد داشته باشد. حالات هيجانى‌ شديد و تكان‏هاى‌ ناراحت كننده‏اى‌ كه براى‌ مادر اتفاق مى‌‏افتد مسلماً براى‌ وضع مزاجى‌ و رشد جنين مضرّ است، زيرا چنين حالاتى‌ نظم دستگاه عصبى‌ را برهم مى‌‏زند و بر اثر ترشح غير طبيعى‌ غدد، عمل صحيح دستگاه گوارش مختل مى‌‏شود.

زن بايد توجه داشته باشد كه موجود زنده را در رحم خود پرورش مى‌‏دهد و در سرنوشت او تا مقدار زيادى‌ تأثير دارد؛ زيرا رحم مادر نخستين محيط پرورش كودك است كه در شخصيت آينده‏اش تأثير بسزايى‌ خواهد داشت. درست است كه نطفه‌ی پدر و مادر و ژن‏هايى‌ كه به وسيله‌ی قانون توارث از اجداد، به اين موجود جديد انتقال يافته و در تكوين شخصيت جسمانى‌ و روانى‌ او تأثير خواهند داشت...

نويسندگان بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه با نوشته‏‌ها، داستان‏سرايى‏‌ها، تجزيه و تحليل‏ها، تعريف و تمجيدها، نقد و انتقادها، تصاوير و نقاشى‏‌ها و حتى‏‌ با الفاظ و عبارات خود، در گروه عظيمى‏‌ از اقشار مختلف جامعه تأثير مى‏‌گذارند، تأثيرى‏‌ خوب يا بد. نويسنده در برابر نوشته‏‌هايش در پيشگاه عدل الهى‏‌ مسئول خواهد بود.

حق دانش ‏آموزت اين است كه بدانى‏‌ خدا به وسيله‌ی علمى‏‌ كه به تو داده و خزينه‌ی دانشى‏‌ كه بر تو ارزانى‏‌ داشته، تو را قيم و سرپرست دانش‏آموزانت قرار داده است. اگر در اين سرپرستى‏‌ كه خدايت داده خوب عمل كنى‏‌ و نسبت به آن‏ها همانند يك خزانه‏دار مهربان و خيرخواه نسبت به مولاى‏‌ خود باشى‏‌ كه با صبر و از روى‏‌ حساب اموال خزينه را خرج مى‏‌كند و به موقع مصرف مى‏‌كند...

سرنوشت هر كودك تا حد زيادى‏‌ در اختيار والدين است، لذا بستگى‏‌ دارد كه اطلاعاتشان در چه حد باشد و در تعليم و تربيت فرزندانشان چه‏ مقدار عنايت به خرج دهند. پدر و مادر اگر درست انجام وظيفه كنند بزرگ‏ترين خدمت را نسبت به فرزندانشان انجام خواهند داد و سعادت و خوشبختى‏‌ آينده‌ی آن‏ها را تأمين خواهند كرد.

هر انسان عاقلى‏‌ مى‏‌تواند نفس خودش را اصلاح و اخلاقش را تهذيب كند. پس خُلق ملكه‏اى‏‌ است كه با سهولت و بدون تأمل افعال از آن صادر مى‏‌شود. و بعضى‏‌ خيال كرده‏اند كه خلق مانند خلقت مى‏‌باشد كه قابل تغيير و تبديل نيست. گفته‏اند: خلق مقتضاى‏‌ مزاج مى‏‌باشد؛ چنان كه شخص حارالمزاج شجاع است و ضد آن ترسو. بقيه اخلاق نيز چنين هستند.

مزاج انسان مدخليت تامه دارد در صفات. بعضى‏‌ مزاج‏ها در اصل خلقت، مستعد برخى‏‌ از اخلاق مى‏‌باشد و بعضى‏‌ ديگر مقتضى‏‌ خلاف آن اخلاق است. ما يقين داريم كه بعضى‏‌ اشخاص، طبعاً چنان‏اند كه در اثر كوچك‏ترين سببى‏‌ غضب مى‏‌كنند يا مى‏‌ترسند يا اندوهگين مى‏‌شوند يا مى‏‌خندند. ولى‏‌ بعضى‏‌ ديگر برخلاف آن‏ها هستند.

رعايت بهداشت و تغذيه‌ی مادر در زمان باردارى‏‌ و شيردادن و هم‏چنين شرايط و اوضاع محيط پرورش جنين و نوزاد، در چگونگى‏‌ ظهور استعدادهاى‏‌ ارثى‏‌ او بدون شك تأثير خواهند داشت. انسان، محصول عكس‏العمل متقابل استعدادهاى‏‌ طبيعى‏‌ و موروثى‏‌، شرايط و امكانات محيط پرورش است. اين موضوعى‏‌ است كه خود دانشمندان علم وراثت نيز بدان اعتراف دارند.

منظور از توارث يا وراثت، انتقال طبيعى‏‌ بعضى‏‌ از صفات و خصوصيات بيولوژيك بدنى‏‌ و ذهنى‏‌ يا عقلى‏‌ از والدين و اجداد به فرزندان است و اين انتقال به وسيله‌ی سلول‏هاى‏‌ نطفه‌ی والدين انجام مى‏‌گيرد. در هسته‌ی هر يك از اين سلول‏ها رشته‏هايى‏‌، زوج زوج به نام «كروموزوم» وجود دارد كه اساس توارث به آن‏ها مربوط است.