پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

شیطان راههای خویش را برای شما آسان جلوه می‌دهد و می‌خواهد پیمانهای دینی شما را گره گره بگشاید و به جای جمعیّت و هماهنگی، تفرقه و به وسیله‌ی تفرقه فتنه و آشوب برقرار سازد. بنابراین از وسوسه‌ها و فریبهای او روی بگردانید و نصیحت را از کسی که آن را به شما هدیه می‌دهد بپذیرید و آن را در درون وجود خود نگهداری کنید.

پرده‌پوشی و کتمان، در آنجا که برای پیشبرد اهداف مقدس است نامش تقیه‌ی سازنده، و مجاز است؛ و آنجا که برای فرار از زیر بار مسئولیت و قربانی کردن اهداف مقدس اجتماعی و الهی در برابر منافع شخصی است، نامش «منافقگری و نفاق» است، خواه به خاطر فریب دیگران باشد یا فریب خویشتن!

شما اي دلبستگان به خاندان عصمت و طهارت، خود را از اين‌گونه آلودگي‌ها بر كنار داريد كه لغوكاري‌ها و ياوه‌شنوي‌ها مناسب شأن شما نيست. گوش شما بايد رهگذر آيات آسماني قرآن باشد و نغمه‌هاي حضرت روح‌الامين را در خود جا بدهد. حكم و معارف الهی بايد در مخزن قلب شما بريزد.

برای شما، از «گِل» بسان شکل پرنده میسازم و آنگاه در آن، می‌دَمَم، پس آن، به «اذن» خدا پرنده‌ای میگردد. و من، نابینای مادرزاد و بیمار مبتلا به برص را (بدون استفاده از وسائل و داروهای طبیعی) شفا می‌بخشم. و من به «اذن» خدا، مرده‌ها را، زنده میکنم. و شما را از آنچه که در خانه‌های خود، میخورید و از آنچه که ذخیره میکنید، آگاهتان میسازم».

گرچه در این امر که آیا انسان برحسب فطرت اجتماعی است یا آنکه در اثر ضرورت و نیاز تن به زندگی اجتماعی داده است اختلاف نظر وجود دارد ولی، در هر حال، بشر بدون تعاون و اجتماع نمی‌تواند به زندگی خود ادامه دهد و تا افراد جامعه با یکدیگر متّحد نشوند و همیاری نداشته باشند موفقیّتی نصیبشان نخواهد شد.

چهره‌ی تقیه در روایات اسلام همانند چهره‌ی آن در قرآن، یک چهره‌ی سازنده و انقلابی است هر چند آنها که مفاهیم اسلامی را مسخ کرده‌اند، بدون مراجعه به متن قرآن (بزرگ‌ترین سند خدشه‌ناپذیر اسلام) و متون احادیث معتبر روی افکار کوتاه خود آن را در یک چهره‌ی تخدیری و بازدارنده منعکس ساخته‌اند.

يكي از عوامل بسيار مؤثّر در پيدايش قساوت دل كه متأسّفانه همچون ميكربي خطرناك، در پيكر زندگي ما راه يافته و در قيافه‌ی موجودي مهربان، تيشه به ريشه‌ی سلامت روح مردم می‌زند و دامنه‌ی سنگدلي را گسترش می‌دهد، موضوع استماع غناء يعني گوش دادن به موسيقي است كه خدا می‌داند چه دل‌ها را سياه و چه عمرها را تباه و چه سرمايه‌هاي پر ارج انساني را بر باد داده است و می‌دهد.

گواهی میدهم که معبودی جز «الله» نیست؛ معبودی که یگانه است و بی‌شریک است. و گواهی میدهم که «محمّد» صلّی الله علیه و آله، بنده و فرستاده‌ی او است؛ از جانب او بحقّ مبعوث گشته و حقّ آورده است. و گواهی میدهم که «علی(ع)» بنده‌ی خدا و برادر رسول خدا است.

بیدار شدن و برانگیخته‌شدن یك میل، گاهى در اثر فعل و انفعالات درونىِ بدن است و گاهى در اثر تماس با مواد خارجى، و گاهى در اثر فعالیت روانى كه به نوبه‌ی خود، به وسیله‌ی انگیزنده‌هاى خارجى، تحریك مى‌شود‌. معمولاً غرایز شاخه‌ی حفظ موجودیت، به طور طبیعى و به وسیله‌ی دو عامل اول بیدار مى‌گردند‌. و حكمت این كه انگیزش آن‌ها منوط به فعالیت آگاهانه‌ی خود انسان، قرار داده نشده است‌.

از خدا بترس و اموال اینها [: یتیمان و بیچارگان و مؤمنان و مجاهدان] را به سویشان بازگردان که اگر این کار را نکنی و خداوند به من امکان دهد وظیفه‌ام را در برابر خدا درباره‌ی تو انجام خواهم داد و با این شمشیرم که هیچ کس را با آن نزدم مگر اینکه داخل دوزخ شد تو را خواهم زد.

مفسران اسلامی نیز در ذیل این آیه تصریح کرده‌اند که در آغاز اسلام گهگاه که دشمنان اسلام بعضی از مسلمانان را تنها می‌یافتند آنها را تحت فشار قرار می‌دادند که از پیامبر(ص) دوری کرده و با آنها از در دوستی درآیند و چنانچه در برابر اینگونه پیشنهادها مقاومت می‌کردند سرانجامش نابودی نفرات، و تحلیل رفتن تدریجی نیروها؛ و به هدر رفتن بی‌دلیل قدرتِ نهالِ جوانِ اسلام بود.

شايد بعضي توهّم كنند كه اعمال آدمي از سخن گفتن و نگاه كردن و استماع نمودن و افعال ديگري كه از اعضا و جوارح صادر می‌شود يك سلسله حركات زوال‌پذيري هستند كه موجود می‌شوند و معدوم می‌گردند و اثري از آن‌ها در حومه‌ی وجود انسان باقي نمی‌ماند تا عكس‌العمل زشت و زيبايي به‌وجود بياورد.

«ای رسول خدا، ای پیشوای رحمت، ای سیّد و مولای ما، ما، به وساطت تو، رو به خدا میبریم و تو را «وسیله» و «شفیع» خود در نزد خدا قرار میدهیم؛ و پیشاپیش حاجات خود، تو را، جلو می‌اندازیم (برای اینکه خدا، حاجات ما را برآورد، دنبال تو و در سایه‌ی تو، رو به خدا میرویم) ای آبرومند نزد خدا، شفاعت کن برای ما، در نزد خدا».

كسى مى‌تواند به نتایج فكرىِ خود مطمئن باشد كه از غلبه‌ی امیال مخالف، مصون باشد وگرنه تا هنگامى كه هواهاى نفسانى، زمام انسان را به دست دارند و علاقه‌ی به مادیات و شهوات و جاه و مقام و دیگر خواسته‌هاى مهار نشده، توجه نفس را به خود معطوف داشته است، امیدى به استنتاج صحیح از فعالیت‌هاى ذهنى و فكرى در زمینه‌هاى مربوط، نمى‌توان داشت‌.

ممکن است کسی را پس از محکوم کردن به مجازات عفو کنند اما صفح آن است که روی بگردانی و گناه طرف را نادیده بگیری و اگر مجرم در مقام عذرخواهی برآمد طوری با او برخورد کنی که گویی اصلاً گناهی از او سر نزده است. عفو به معنی پوشاندن است اما صفح به معنی روی گرداندن و نادیده گرفتن می‌باشد. در عفو با فرض گناه روی آن سرپوشی می‌گذارند و می‌گذرند امّا در صفح به طور کلی گناه را نادیده می‌انگارند.

به هنگامی که فرعون تصمیم بر قتل موسی گرفته بود (با جمله‌ی «ذرونی اقتل موسی ولیدع ربه؛ بگذارید موسی را به قتل برسانم و او هر چه می‌خواهد خدای خود را صدا بزند.») ـ و کسانی را که برای قتل او تصمیم گرفته بودند، از قتل وی بیمناک می‌سازد و عقب می‌راند.

گاهی كه زلزله‌اي در زمين حادث می‌شود و كوهستان می‌لرزد، سنگ‌هاي زبر و خشن، از آن لرزه و ارتعاش كه نمونه‌اي از قهاريّت پروردگار آسمان و زمين است، صلابت و خشونت خود را از دست می‌دهند و پاره ـ پاره می‌شوند و با خضوع و خشيت تمام كه منبعث از شعور تكويني آن‌هاست، از قلّه‌ی كوه جدا گشته و به دامن درّه‌ها می‌غلتند.

و امّا اعتقاد حقّ و حقّ «قدر» آن ذات بی‌همتا، بحکم برهان و لسان قرآن، همان است که در گذشته بیان شد که: تمامی عالم امکان، از ذات خود، «عدم» است و به «اراده‌ی» او موجود است. و لذا هیچ موجودی، شایسته‌ی آن نیست که حائز مقام «ربوبیّت» در جهان باشد.

تأثیر بعضى از این امور به قدرى عادى و آشكار است كه انسان مى‌پندارد رابطه‌ی طبیعى با انگیزش میل دارد؛ مانند احساس بوى غذا و برانگیخته‌شدن اشتها‌. برعكس، تأثیر بعضى دیگر، پنهان و غیر جالب توجه است، به طورى كه انسان مى‌پندارد كه برخى از امیال، اتفاقى و بدون سبب برانگیخته مى‌شوند و یا در مقام تعلیل آن‌ها متحیر مى‌ماند‌.

آنها که می‌پندارند مسئله‌ی تقیه از ویژگی‌های «اسلام» یا از ویژگی‌های «شیعه» است، برداشت صحیحی از مفهوم «تقیه» ندارند، یا برای فهم این موضوع به گفتگوهای مخالفان قناعت کرده‌اند، و یا با حدس و تخمین و پیش‌داوری‌های بی دلیل، مفهومی برای آن ساخته و به مبارزه با آن برخاسته‌اند، و یا بر سر لفظ دعوا دارند.