آیات موضوعی قرآن

هدف از خلقت انسان‌ها، عبادت و بندگی خداوند است. این هدف جز با توجه کامل به پروردگار و اخلاص در عبادات و سایر شئون زندگی حاصل نمی‌گردد. اخلاص، عملی جوانحی (قلبی) بوده و محل تحقق آن در قلب است.

اولاً هدف اصلی از ادیان آسمانی، حیات‌بخشیدن همه‌جانبه به انسان‌هاست؛ ثانیاً حیات واقعی از منظر قرآن به معنای رشد عقلی و بیداری دل‌هاست و تنها در بندگی خداوند و اطاعت از انبیاء تحقق می‌یابد...

خداوند متعال، به موازات تمجید از اخلاق نیکوی پیامبر و بیان عصمت آن حضرت، مؤمنان را به پیروی مطلق و بی چون و چرا از کردار و گفتار فرستاده‌ی خویش فرمان می‌دهد تا جایی که اطاعت و پیروی از پیامبر(ص) را عین اطاعت از خود خوانده و نافرمانی و معصیت از دستور رسولش را سرپیچی از فرمان خود می‌خواند...

بالاترین اکرام به پیامبر گرامی اسلام(ص) ـ که خداوند متعال در آیه‌ی فوق از آن خبر داده است ـ این است که در دنیا و آخرت از فضل و زحمت خود به اندازه‌ای بر آن حضرت عطا می‌کند که وی راضی و خشنود خواهد شد.

مقصود از شهادت بر اعمال در قرآن، بیان حقیقت و باطن اعمال است. بر این اساس، انبیاء و اولیای الهی ـ و در رأس همه، وجود گرامی پیامبر اسلام(ص) به عنوان انسان کامل و برترین مخلوقات ـ از چنان مرتبه‌ای برخوردار می‌گردند که می‌توانند باطن و حقیقت بندگان را مشاهده و در روز قیامت، در صف شاهدان اعمال برآمده و بر نیک‌سیرتی یا پلیدی آنان گواهی دهند.

وجود مقدس پیامبر اسلام(ص)، واسطه‌ی فیض الهی و زحمت پروردگار است. خداوند در این آیه، شرط قبولی توبه‌ی گناه‌کاران را توسل آنان به پیامبر و ادعای آن حضرت در حقشان دانسته است. این مطلب هم بر مقام و قرب رسول گرامی اسلام(ص) نزد خداوند متعال دلالت می‌کند؛ هم او را واسطه‌ی فیض و رحمت پروردگار دانسته است...

رحمت‌بودن آن حضرت تنها به زمان حیات ایشان مربوط نمی‌گردد؛ بلکه معجزه‌ی جاوید وی؛ یعنی قرآن و احادیث به جای مانده از ایشان نیز سراسر رحمت و خیر برای جامعه‌ی بشری است.

هنگامی که به سیره‌ی تبلیغی انبیاء در قرآن مراجعه می‌کنیم، بیش از همه به موضوع اخلاق و خدامحوری در گفتار آنان برمی‌خوریم. این فضیلت تأثیر فراوانی در موفقیت تبلیغ معارف و احکام دین دارد؛ زیرا روشن‌ترین گواه بر صدق دعوت آنان و پاکی فکر و برنامه‌شان دارد...

خداوند متعال، در آیه‌ی مذکور مهربانی و نرم خویی پیامبر(ص) با مردم را رحمتی از جانب خویش بر آن حضرت دانسته و بر این نکته تأکید نموده است که با بدخلقی و درشتی با مردم، هیچ آیینی در دل‌ها نفوذ نکرده و گسترش نخواهد یافت.

آن حضرت نه تنها از هیچ تلاشی برای هدایت امت خود دریغ نکرد؛ بلکه چنان از گمراهی و جهالت کافران رنج می‌برد که غم و غصه‌ای جانکاه سراسر وجود وی را دربرگرفته و به تعبیر قرآن در آیات ۳ شعراء و ۶ کهف، جانش نیز به خطر می‌افتاد.

[ای پیامبر!] پس به مهر و رحمتی از سوی خدا با آنان نرم خوی شدی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می‌شدند؛ بنابراین از آنان گذشت کن، و برای آنان آمرزش بخواه، و در کارها با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن؛ زیرا خدا توکل کنندگان را دوست دارد.

در میان سجایای گوناگون اخلاقی پیامبراکرم، اشتیاق شدید و کوشش خستگی‌ناپذیر آن حضرت در هدایت مردم و انجام رسالت خویش بیش از همه، مورد تأکید قرآن قرار گرفته است. آن حضرت نه تنها از هیچ تلاشی برای هدایت امت خود دریغ نکرد؛ بلکه چنان از گمراهی و جهالت کافران رنج می‌برد که غم و غصه‌ای جانکاه سراسر وجود وی را دربرگرفته...

سجایای اخلاقی پیامبر اکرم(ص)، به قدری رفیع و بلند است که خداوند متعال در قرآن کریم بارها به تمجید و ستایش از آن پرداخته است. در پرتو همین سیرت نیکو بود که توانست دل‌های خفته‌ی بسیاری را بیدار ساخته و به آیین خود فراخواند.

پیامبر در همه‌ی زمینه‌ها، بهترین الگو برای مؤمنان است: عبادت و بندگی خداوند، اخلاص و توجه به خدا، استقامت و شکیبایی در برابر مشکلات، حسن خلق و رابطه‌ی نیکو با همگان، مدیریت و رهبری صحیح جامعه و دیگر شئون فردی و اجتماعی که آن حضرت در هر کدام از آن‌ها الگو و سرمشقی برای همه‌ی مسلمین می‌باشد.

عمده‌ی نیازهای معنوی بشر، فطری بوده و با گذشت زمان تغییر چندانی نمی‌کند. از این رو، شریعتی که به نیازهای فطری بشر پاسخ داده و برای مسائل نوظهور آن نیز راه حلی بیندیشد، می‌تواند تا ابد پاسخ‌گوی نیاز آنان باشد.

مقصود از «صراط مستقیم»، همان آئین حق و راه صحیح عبادت و بندگی خداوند است که مراتب و درجات مختلفی دارد. بنابراین، استواری آن حضرت بر راه راست در همه‌ی زمان‌ها، گویای عصمت آن حضرت می‌باشد.

سوگند به ستاره هنگامی که [برای غروب کردن در کرانه افق] افتد؛ که هرگز دوست شما از راه راست منحرف نشده، و [در ایمان و اعتقادش از راه راست] خطا نرفته؛ و از روی هوا و هوس سخن نمی‌گوید.

وجود فرستادگان خداوند در میان بشر، آثار و برکات علمی و تربیتی فراوانی برای جامعه‌ی بشری داشته است. در این میان، وجود پیامبر خاتم؛ حضرت محمّد مصطفی(ص) وجودی سراسر خیر و رحمت برای انسان‌ها بوده است.

پیامبران اولوالعزم به ترتیب عبارت‌اند از: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، محمد(ص). علت نامیدن ایشان به «اُولوالعزم» این است که دارای عزم و اراده‌های استوار و احکام آسمانی بوده‌اند.

تحقق عدالت از آرزوهای دیرینه‌ی جوامع بشری است. براساس آیات قرآن یکی از اهداف بعثت انبیاء تحقق عدالت در همه‌ی ابعاد قضایی، اجنماعی، سیاسی و... می‌باشد.