۲. نظم (هماهنگی میان پدیدههای عالم)
سَنُرِيهِمْ ءَايَاتِنَا فِی الْأَفَاقِ وَفِی أَنفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ (۵۳)
به زودى نشانههاى خود را در اطراف جهان و در در درون جانشان به آنها نشان میدهیم تا برايشان آشکار گردد كه او (خداوند) حق است. آيا كافى نيست كه پروردگارت بر همه چیز شاهد و گواه است؟! (فصلت، ۵۳)
توضیح:
آیات فراوانی از قرآن انسانها را به مطالعهی نظام موجود در هستی دعوت نموده است. این آیات میتواند مقدمهای برای برهان نظم باشد که از دیرباز متداولترین دلیل اثبات خداوند بوده است. این برهان بر دو مقدمه استوار است: 1ـ در سرتاسر جهان، آثار و نشانههای نظم، حساب، قانون و هدفمندی به چشم میخورد. کوچکترین تأملی پیرامون نظم و قوانین طبیعی حاکم بر آسمانها و کهکشانها، خورشید و ماه و ستارگان، زمین، دریاها و کوهها، حیوانات و موجودات هستی و سایر اجزای عالم، گواه درستی این ادعاست. 2ـ وجود نظم در هر پدیده، نشان از علم و حکمت خالق آن دارد، تا رشته به هم پیوستهی هستی ازهم گسیخته نگردد و نظام خلقت متناسب و سازگار باشد.
حدیث:
امام صادق(ع): «نخستین دلیل بر اثبات خداوند متعال، خلقت این عالم و هماهنگی اجزاء و نظم موجود میان آنهاست.» توحید مفضل: ص ۴۷.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد حاج ابوالقاسم و سیدمهدی هاشمی