و به راه خدا هدایت نشد آنكس كه نسبت به تو و ولایت تو هدایت نشده است. و این سخن پروردگار قدرتمند و بزرگ من است كه فرمود: «و همانا من بسیار بخشنده‌ام نسبت به آنكه توبه كند و ایمان بیاورد، و اعمال نیكو انجام دهد و هدایت پذیرد». یعنی ولایت تو را بپذیرد. خداوند مبارك و بزرگ آنچه از حق مرا واجب شمرد حق تو را نیز واجب كرد. علی(ع) از دیدگاه پیامبر(ص)
حضرت اباعبدالله(ع) در یكی از سخنان ارزنده‌ی خود، امام علی(ع) را از دیدگاه پیامبر خدا می‌شناساند كه رسول خدا(ص) نسبت به امام علی(ع) چگونه می‌اندیشید؟ و او را چگونه معرّفی می‌فرمود؟
حدیث
قال الامام الحسین(ع): اَخْرَجَ رَسُولُ الله(ص) ذاتَ یوْمٍ وَ هُوَ راكِبٌ وَ خَرَجَ عَلِی(ع) وَهُوَ یمْشی فقال: یا أَبَا الْحَسَنَ إِمّا أَنْ تَرْكَبَ وَ إِمَّا أَنْ تَنْصَرِفَ، فِإِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ أَمَرَنِی أَنْ تَرْكَبَ إِذا رَكِبْتُ، وَ تَمْشِی إِذا مَشَیتُ، وَ تَجْلِسَ إِذا جَلَسْتُ، إِلاَّ أَنْ یكُونَ حَدٌّ مِنْ حُدُودِ اللهِ لابُدَّلَكَ مِنَ الْقِیامِ. وَ ما اَكْرَمَنِی اللهُ بِكَرامَةٍ إِلاَّ وَ أَكْرَمَكَ بِمِثْلِها، خَصَّنِی اللهُ بِالنُّبُوَّةِ وَ الرِّسالَةِ وَ جَعَلَكَ وَلِیی فِی ذلِكَ، تَقُومُ فِی حُدُودِهِ وَ فِی أَصْعَبِ أُمُورِهِ. وَالَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ نَبِیاً ما آمَنَ بِی مَنْ أَنْكَرَكَ، وَ لا أَقَرَّبِی مَنْ جَحَدَكَ، وَلا آمَنَ بِی مَنْ كَفَرَبِكَ، وَ أَنَّ فَضْلَكَ لَمِنْ فَضْلِی، وَ أَنَّ فَضْلِی لِفَضْلِ اللهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللهِ عَزَّوَجَلَّ: «قُلْ بِفَضْلِ اللهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْیفْرَحُوا هُوَ خَیرٌ مِمَّا یجْمَعُونَ،»[۱] یعْنِی فَضْلُ اللهِ نُبُوَّةُ نَبِیكُمْ، وَ رَحْمَتُهُ وِلایةُ عَلِی بْنِ أَبِی طالِب(ع): فَبِذلِكَ قالَ بِالنُّبُوَّةِ وَالْوِلایةِ فَلْیفْرَحُوا. یعنِی الشِّیعَةُ خَیرٌ مِمَّا یجْمَعُونَ یعنِی مُخالِفِیهِمْ مِنَ الْأْهْلِ وَ الْمالِ وَ الْوَلَدِ فِی دارِ الدُّنیا. وَاللهِ یا عَلِی ما خُلِقْتَ إِلاَّ لِتَعْبُدَ رَبَّكَ، وَ لِیعْرَفَ بِكَ مَعالِمُ الدِّینِ، وَ یصْلَحُ بِكَ دارِسِ السَّبِیلِ، وَ لَقَدْ ضَلَّ مَنْ ضَلَّ عَنْكَ، وَ لَنْ یهْتَدِی إِلَی اللهِ مَنْ لَمْ یهْتَدِ إِلَیكَ وَ إِلی وِلایتِكَ وَ هُوَ قَوْلُ رَبِّی عَزَّوَجَلَّ: «وَ إِنّی لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمّ اهْتَدی»[۲] یعنی: إِلی وِلایتِكَ، وَ لَقَدْ أَمَرَنِی تَبارَكَ وَ تَعالی إِذَاافْتَرَضَ مِنْ حَقِّكَ مَا افْتَرَضَهُ مِنْ حَقِّی، وَ أَنَّ حَقَّكَ لَمَفْرُوضٌ عَلی مَن آمَنَ بِی وَ لَوْلاكَ لَمْ یعْرَفْ حِزْبُ اللهِ وَ بِكَ یعْرَفُ عَدُوُّاللهِ وَ مَنْ لَمْ یلْقِهِ بِوِلایتِكَ لَمْ یلْقِهِ بِشَیی ءٍ، وَ لَقَدْ أَنْزَلَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ «یا اَیهُا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ» یعنِی: فِی وِلایتِكَ یا عَلِی «وَ إنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ»[۳] وَ لَوْ لَمْ أُبَلِّغْ ما أُمِرْتُ بِهِ مِنْ وِلایتِكَ لَحَبِطَ عَمَلِی. وَ مَنْ لَقَی اللهَ عَزَّوَجَلَّ بِغَیرِ وِلایتِكَ، فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَعْداً ینْجِزُلِی، وَ ما أَقُولُ إِلاَّ قَوْلَ رَبِّی تَبارَكَ وَ تَعالی أَنَّ الَّذِی اَقُولُ لَمِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ أَنْزَلَهُ فِیكَ.
امام حسین(ع) فرمود:
(روزی رسول خدا(ص) در حالی كه سوار بر اسب بود، از شهر مدینه خارج شد ناگاه دید كه امام علی(ع) پیاده بدنبال او روان است، پیامبر فرمود: علی جان! یا با من سوار شو، و یا به خانه برگرد. همانا خدای قدرتمند و بزرگ بمن دستور داد كه: اگر سواره‌ام تو نیز سوار شوی، و اگر پیاده راه می‌روم تو نیز پیاده راه روی و اگر نشستم تو نیز بنشینی، جز آنكه برای اجرای حدود الهی برخیزی. خداوند مرا به كرامت و ارزشی بزرگ نداشت جز آنكه آن را به تو نیز عطا فرمود، خداوند مرا به نبوّت و رسالت برگزید و تو را نیز جانشین من قرار داد كه در اجرای حدود الهی قیام كنی و مشكل‌ترین كارها را به انجام رسانی. سوگند به خدائی كه محمّد را بحق برای رسالت برگزید، و آنكس كه تو را انكار كند به من ایمان نیاورده است، و آنكس كه تو را نشناسد به رسالت من اقرار نكرده است آنكس كه امامت تو را باور ندارد به من نیز ایمان نیاورده است. فضیلت و ارزش‌های تو از ارزش‌های من، و ارزش‌های من از خداست و این سخن خداوند قدرتمند و بزرگ است كه فرمود: «بگو به فضل خدا و رحمت او، پس به این فضل و رحمت شاد و مسرور باشند، كه از آنچه گرد می‌آورید بهتر است». معنای این آیه چنان است كه: فضل خدا: یعنی نبوّت پیامبرتان، و رحمت پروردگار: یعنی امامت علی بن ابیطالب(ع). از این رو فرمود، با نبوّت و ولایت شادمان باشید.
پس شیعیان علی(ع) با داشتن نبوّت و ولایت از آنچه كه مخالفانشان در دنیا جمع‌آوری می‌كنند «از زن و فرزند و اموال فراوان» برترند. سوگند به خدا ای علی! تو آفریده نشدی جز برای پرستش پروردگار، و برای آنكه بوسیله تو احكام و مسائل دین را مردم بیاموزند، و بوسیله تو راه‌های كهنه شده‌ی هدایت آبادان می‌شود. و همانا گمراه شد آنكس كه نسبت به تو آگاهی ندارد و گمراه است. و به راه خدا هدایت نشد آنكس كه نسبت به تو و ولایت تو هدایت نشده است. و این سخن پروردگار قدرتمند و بزرگ من است كه فرمود:
«و همانا من بسیار بخشنده‌ام نسبت به آنكه توبه كند و ایمان بیاورد، و اعمال نیكو انجام دهد و هدایت پذیرد». یعنی ولایت تو را بپذیرد. خداوند مبارك و بزرگ آنچه از حق مرا واجب شمرد حق تو را نیز واجب كرد. حق تو بر آنكس كه به من ایمان آورد واجب است. علی جان! اگر تو نبودی حزب الله شناخته نمی‌شد، كه بوسیله تو دشمنان خدا شناسائی می‌شوند. و كسی كه به ولایت تو علاقه‌ای ندارد به چیزی علاقه‌ای نخواهد داشت. كه خداوند بزرگ این آیه را نازل كرد: «ای پیامبر آنچه بر تو نازل كردیم از طرف پروردگارت، ابلاغ كن».
یعنی ولایت تو را ای علی باید ابلاغ می‌كردم. و فرمود: «اگر امروز ولایت علی را ابلاغ نكنی، رسالت خود را بپایان نرسانده‌ای». و اگر در روز غدیر ولایت تو را ابلاغ نمی‌كردم، اعمال گذشته‌ام نابود می‌شد. هركس خدا را بدون ولایت تو ملاقات كند، اعمال گذشته‌اش نابود شده است. این وعده‌ی حتمی خدا به من است. من چیزی نمی‌گویم جز آنچه را كه پروردگار بزرگ من فرمود، آنچه را امروز به تو گفته‌ام از طرف پروردگار بزرگ بود كه در حق تو نازل فرمود).[۴]
پی نوشت ها
[۱]. سوره‌ی یونس آیه‌ی 58.
[۲]. سوره‌ی طه آیه‌ی 82.
[۳]. سوره‌ی مائده آیه‌ی 67.
[۴]. تفسیر برهان ج1 ص488 حدیث 2.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد دشتی