امام حسین(ع) در شب عاشورا چگونه غسل کرد در حالی که آب نبود؟

تنها منبعی که دراین باره سخن می‌گوید روایتی است که شیخ صدوق در امالی از امام جعفر صادق(ع) نقل می‌کند. حضرت می‌فرمایند:«... وَ أَرْسَلَ عَلِيّاً ابْنَهُ ع فِي ثَلَاثِينَ فَارِساً وَ عِشْرِينَ رَاجِلًا لِيَسْتَقُوا الْمَاءَ وَ هُمْ عَلَى وَجَلٍ شَدِيدٍ ...ثُمَّ قَالَ لِأَصْحَابِهِ قُومُوا فَاشْرَبُوا مِنَ الْمَاءِ يَكُنْ آخِرَ زَادِكُمْ وَ تَوَضَّئُوا وَ اغْتَسِلُوا وَ اغْسِلُوا ثِيَابَكُمْ لِتَكُونَ أَكْفَانَكُمْ...»[1]

(... و پسرش على اکبر(ع) را با سى سوار و بيست پياده فرستاد تا آب بیاورند، در حالی‌که آن‌ها ترسان بودند ... سپس به‌ يارانش فرمود برخيزيد و آب نوشيد كه این آخرین توشه شما است، وضوء سازيد و غسل كنيد و جامه‌تان را بشوئيد چرا که کفن‌هایتان خواهد بود...)

از روز هفتم که طبق نقل تواریخ و مقاتل، شریعه فرات محاصره شد و اجازه دسترسی به آب به امام حسین(ع) و یارانشان داده نشد، تا شب عاشورا، سپاه امام برای دست یافتن به آب نبرد می‌کردند، همچنان‌که برخی تواریخ اهل سنت نیز ذکر کرده‌اند[2] .

نیز إبن أعثم کوفی در «الفتوح» خود نامه‌ای را آورده که ابن زیاد به عمر سعد نوشت. مضمون نامه آن‌ است که: به من خبر رسیده که حسین و فرزندانش دسترسی به آب دارند و چاه‌هایی حفر کرده‌اند. به محض رسیدن نامه من به تو آن‌ها را از حفر چاه و دسترسی به آب بازدار و حتی نگذار یک قطره از فرات را بنوشند...[3]

البته ناگفته نماند این مقدار ناچیز آب که به دست می‌آمد در حد ناچیزی بود و کفاف لازم را نمی‌داد. از طرف دیگر به فرض صحت روایت أمالی، آبی که برای غسل استفاده شد قاعدتاً کمتر از مقدار متعارف در آن موقع بوده است. بلکه برخی احتمال داده‌اند که آب مصرفیِ غسلْ غیر شرب بوده، به هر تقدیر، آنچه مسلم است امام حسین(ع) و یاران باوفایشان تا لحظه شهادت قطره‌ای آب ننوشیده‌اند و در آن گرمای سوزان محرم سال 61 هجری با لب تشنه به لقاء پروردگار رسیده‌اند، چرا که مصیبت عطش از بزرگترین مصائب عاشوراست.

پس از این واقعه در طول زندگانی امام سجاد(ع)، هر گاه ایشان ظرف آبی را بر می‌داشتند تا بنوشند، گریه می‌کردند. وقتی از ایشان دلیل گریه را سؤال می‌کردند، در جواب می‌فرمودند:« ... كَيْفَ لَا أَبْكِي وَ قَدْ مُنِعَ أَبِي مِنَ الْمَاءِ الَّذِي كَانَ مُطْلَقاً لِلسِّبَاعِ وَ الْوُحُوش‏»[4] (چگونه نگریم، در حالی‌که پدرم را از آبی که برای حیوانات و درندگان آزاد بود، منع کردند.)

پی‌نوشت‌ها: