پیش‌بینی وضعیت عفاف در روایات

 

تبرّج و آرایش حرام
یکی از شرایط نابسامانی که در روایات اهل‌بیت علیهم السّلام پیش‌بینی‌شده است، خودآرائی و خودنمائی‌های حرامی است که در میان مردم جامعه اعمّ از زن و مرد رواج پیدا می‌کند. کاملاً روشن و واضح است که این‌گونه رفتارها با غرض از حجاب و عفّت ورزی که همان سلامت فرد و جامعه است، کاملاً مغایرت دارد، به همین جهت موجب گسترش سریع و شدید فحشا و منکر در جامعه می‌گردد. در روایتی از رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله آمده است که خطاب به ابن مسعود فرمودند: «يَا ابْنَ مَسْعُودٍ سَيَأْتِي مِنْ بَعْدِي أَقْوَامٌ يَأْكُلُونَ طَيِّبَاتِ الطَّعَامِ وَ أَلْوَانَهَا وَ يَرْكَبُونَ الدَّوَابَّ وَ يَتَزَيَّنُونَ‏ بِزِينَةِ الْمَرْأَةِ لِزَوْجِهَا وَ يَتَبَرَّجُونَ تَبَرُّجَ النِّسَاءِ وَ زِيُّهُمْ مِثْلُ زِيِّ الْمُلُوكِ الْجَبَابِرَةِ هُمْ مُنَافِقُو هَذِهِ الْأُمَّةِ فِي آخِرِ الزَّمَانِ شَارِبُوا الْقَهَوَاتِ لَاعِبُونَ بِالْكِعَابِ رَاكِبُونَ الشَّهَوَاتِ ... يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى (مریم/59): فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا ...». ای پسر مسعود! پس از من اقوامی خواهند آمد که غذاهای لذیذ و رنگارنگ می‌خورند و بر مرکب‌ها سوار می‌شوند و خود را آن‌گونه که زن خودش را برای شوهرش آرایش می‌کند، زینت می‌کنند و همچون خودنمائی و خودآرایی زنان، به خودنمائی (در برابر نامحرمان) می‌پردازند و زیّ و منش ایشان همچون پادشاهان ستمکار است، ایشان منافقان این امّت در آخر الزّمان هستند، مسکرات (انواع شراب) می‌نوشند، با وسایل قمار، بازی می‌کنند، سوار بر شهوت‌ها هستند ...، خداوند تعالی می‌فرماید: امّا پس از آنان، فرزندان ناشایسته‌ای روى کارآمدند كه نماز را تباه كردند، و از شهوات پيروى نمودند و به‌زودی (مجازات) گمراهى خود را خواهند ديد.[1]

 

خودآرائی مردان و زنان
ظاهر تزیّنی (آرایش) که در روایت آمده اطلاق دارد، یعنی هم شامل زنان می‌شود و هم مردان. خودآرائی و زینت درباره‌ی زنان که دور از ذهن نیست و کاملاً روشن است، چنان چه پیش از این هم برخی از روایات آن را آوردیم، ولی در ادامه‌ی روایت شاهدی وجود دارد که بر زینت و آرایش مردان دلالت می‌کند. در ادامه رسول خدا صلّی الله علیه و آله می‌فرمایند: «يَتَبَرَّجُونَ تَبَرُّجَ النِّسَاءِ»، یعنی آن‌ها مانند زنان (از طریق این آرایش) به خودنمائی می‌پردازند. این جمله نشان می‌دهد که بی‌عفّتی در برهه‌ای از زمان تا بدان جا پیش می‌رود که نه‌تنها زنان در برابر نامحرمان به آرایش و زینت خود می‌پردازند، بلکه مردان نیز همچون زنان از این مقوله بیگانه نیستند. در باب زینت و آرایش غیرمتعارف و غیرمنطقی مردان، که در لسان روایات از آن به «تشبّه مردان به زنان» تعبیر شده، به‌زودی سخن خواهیم گفت، که این روایات نیز دلیل دیگری بر این مدّعاست.

 

شدّت آرایش و تبرّج
نکته‌ی دیگری که از این عبارت: «يَتَزَيَّنُونَ‏ بِزِينَةِ الْمَرْأَةِ لِزَوْجِهَا/ خود را آن‌گونه که زن خودش را برای شوهرش آرایش می‌کند، زینت می‌کنند» استفاده می‌شود، شدّت تبرّج و آرایش ایشان است. یعنی زنان و مردان، بسان زنی خود را آرایش می‌کنند که خود را برای همسرش می‌آراید. یکی از نکات مهمّ در بحث زناشویی و همسرداری، که بسیار از جانب دین و تمامی کارشناسان و متخصّصین امور خانواده توصیه می‌شود، موضوع آراستگی و زینت زن و شوهر، در فضای خانه برای همدیگر است. به‌طوری‌که علاوه بر پاسخ مثبت دادن به حسّ زیباگرایی فطری که در نهاد انسان قرار دارد، زمینه‌های ایجاد شوق و ارضای میل جنسی در زوجین به‌طور کامل فراهم گردد، که این مهمّ خود یکی از ارکان تقویت بنیاد خانواده و سلامت جسم و روح همسران می‌باشد.

امّا دین مبین و عقل سلیم با حضور این آرایش و زینت در محیط عمومی جامعه و در برابر دیدگان اغیار (نامحرمان) به‌طور قاطع مخالف است. چراکه همان آثاری را که در محیط خانه به‌جای می‌گذارد (اعمّ از انس و الفت زن و شوهر، تحریک جنسی، آمیزش و نزدیکی، انعقاد نطفه‌ی کودک و ...) در میان افراد جامعه و نامحرمان نیز به بار خواهد آورد، با این تفاوت که این رابطه و رفتار در خانه و میان زوجین، موجبات تقویت و رشد کانون خانواده و ایجاد فرزندان حلال، سالم و صالح می‌شود، ولی در اجتماع و میان نامحرمان نتیجه عکس خواهد داشت. تبرّج و آرایش زنان و مردان نامحرم، مفاسد بسیاری را در پی دارد که امروزه نتایج شوم آن را در جوامع به‌ظاهر متمدّن غربی شاهد و ناظر هستیم. به مدد الهی در آینده بحث مفصّلی را درباره‌ی مفاسد و آثار سوء بی‌حجابی و بی‌عفتی بیان خواهیم کرد ولی به اقتضای بحث، به شکل مختصر و خلاصه به برخی از این تبعات اشاره می‌کنیم:

1-کاهش ازدواج در سطح جامعه و به‌تبع آن بالا رفتن سنّ ازدواج که ازلحاظ سلامت جسم و روح زوجین و میزان فرزندآوری ایشان در بسیاری از موارد صدمات جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت. 2-کاهش میزان توالد فرزندان سالم و مشروع که پس از مدّتی موجب بالا رفتن میانگین سنّی افراد جامعه می‌شود و این خود نیز زیان‌های بزرگی چون کمبود نیروی کار و جهاد، شورونشاط فکری و علمی و عملی و ... از خود به‌جای خواهد گذارد. 3-گسترش خیانت همسران به یکدیگر 4-ایجاد حس بدبینی و عدم اعتماد در میان افراد خانواده 5-گسترش انواع فسادهای جنسی (همچون خودارضایی، زنا، همجنس گرایی، حیوان گرایی [ارتباط جنسی با حیوانات] و امور شیطانی دیگری که ذکر آن‌ها عرق شرم را بر جبین انسان ظاهر می‌نماید. 6-کاهش شدید امنیت و آسایش 7-افزایش سقط‌جنین و افزایش کودکان نامشروع 8-افزایش کودکان سر راهی و بی‌سرپرست که خود زمینه‌ی انواع جنایات را فراهم نموده و هزینه‌ی گزاف و سرسام‌آوری را برای نگهداری از این جمعیّت بر دوش دولت‌ها تحمیل می‌کند. 9-بالا رفتن آمار خودکشی 10-افزایش جرم و جنایت همچون قتل و دزدی 11-بالا رفتن آمار بیماری‌های روحی و روانی 12-بالا رفتن آمار بیماری‌های جسمی و به‌تبع آن ازدیاد معلولین و از کارافتادگان، زیرا بالا رفتن فساد و فحشا و جرم و جنایت، طبیعتاً به همان میزان موجب بالا رفتن آمار افراد بیمار و نقص عضو و معلول می‌شود و این مورد نیز هزینه‌های مادی و معنوی فراوانی را بر عهده‌ی افراد و دولت‌ها خواهد گذاشت.
و موارد فراوانی دیگری از این دست که این‌ها تنها گوشه‌ای از مفاسد گسترش تبرّج در میان نامحرمان و بی‌حجابی و بی‌عفتی در جامعه است. 

 

اغواگری تا نهایت انحطاط
همان‌طور که پیش از این هم بیان کردیم، وقتی انسان با مخالفت از فرامین الهی و طبعیّت از هواهای نفسانی، عنان نفس خود را در اختیار شیطان بگذارد، آن‌وقت شیطان تا انتهای ضلالت و انحطاط او پیش خواهد رفت و تنها به انحراف او از مسیر بندگی قناعت نخواهد کرد. اساساً شیوه‌ی اغواگری ابلیس و ایادی او این‌گونه است که تنها به انحراف بشر بسنده نکرده و او را تا نهایت أدنی مراتب سقوط و انحراف همراهی می‌کنند. مسئله‌ی بی‌حجابی، بی‌عفتی و بی‌حیایی نیز از این مقوله مستثنی نیست. یعنی هر کس پای خود را در این میدان گذاشت، خیالش آسوده نباشد که تنها به مقداری از بی‌عفتی و بی‌حیایی بسنده می‌کند، بلکه باید بداند که شیطان آن‌قدر تلاش می‌کند که او را در این وادی به قعر ذلّت و خسران بیندازد و به حداقلّ آن هم بسنده نخواهد کرد.

در روایتی که ذکر شد به‌خوبی می‌توان این مسأله را مشاهده کرد. بنا به روایت در عرصه‌ی آرایش، خودنمائی و ولنگاری، نه‌تنها زنان بلکه مردان نیز قدم برداشته و تا جایی پیش می‌روند که از حالت طبیعی و غریزی خود نیز عدول می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر بر مبنای روایت رسول خدا صلّی الله علیه و آله، مردان به کارهای زنانه روی می‌آورند. این در حالی است که مرد نسبت به زن از روحیه‌ی خشن‌تر و رسمی‌تری برخوردار است و اصولاً عشوه‌گری و طنّازی اختصاص به زنان دارد. به خاطر همین طبیعتی که خداوند در مرد و زن آفریده، زن پیوسته مرد را تکیه‌گاه خود می‌داند و به همین جهت ازنظر دین و حتّی عرف جوامع بشری، اداره‌ی امور زندگی و تأمین نیازهای خانواده و همسر، بر دوش مرد گذاشته‌شده است.

امّا برخی از مردان از این طبیعت عدول نموده و همچون زنی که برای شوهر خود زینت می‌کند، آرایش نموده و به خودنمائی در جامعه می‌پردازند. این اثر همان اغواگری‌های بی‌پایان شیطان است که باعث می‌شود انسان در گناه و انحطاط حتّی مرزهای غریزی و فطری خویش را زیر پا بگذارد. البته در روایات این نوع عملکرد و عدول از طبیعت و غریزه اختصاص به مردان ندارد، بلکه در مورد زنان هم واردشده است. ابن عبّاس که در حجّة الوداع همراه رسول خدا صلّی الله علیه و آله بوده است، روایتی را در باب وضعیّت مردم در آینده از آن حضرت نقل می‌کند که قسمتی از آن چنین است: «وَ تُشْبِهُ الرِّجَالُ‏ بِالنِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ». و مردان شباهت به زنان پیداکرده و زنان شبیه مردان می‌شوند.‏[2]
 
پی‌نوشت‌ها:

[1] مكارم الأخلاق ص 449.

[2] تفسير القمي ج ‏2 ص 305.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت