راهکارهای تقویت فرهنگ حجاب و عفاف(۲)
وظایف سازمان صدا و سیما
صدا و سیما از سازمانهایی است که می توان به جرأت ادّعا کرد که بیشترین اثر فرهنگی و فکری را در کشور دارد. در بارهی وظایف و تأثیرات این سازمان، تنها به جملات از امام راحل ره و مقام معظّم رهبری بسنده می کنیم چراکه این سخنان در شرح وظایف و میزان اهمّیّت و اثرگذاری این سازمان در امور دینی و فرهنگی، حقّ مطلب را أدا نموده است.
در روز هجدهم آذر ماه سال 1358 شوراى 5 نفره صدا و سیما به دیدار امام رفتند. امام در این دیدار که در قم برگزار شد، صدا و سیما را حسّاس ترین دستگاه تبلیغاتى برشمردند و فرمودند:
«دستگاه رادیو تلویزیون چنان که من کراراً گفته ام، دستگاهى است که حسّاس ترین دستگاههاى تبلیغاتى هر کشورى است که هم از طریق بصر و هم از طریق سمع از آن مردم استفاده مى کنند. و آن طورى که به رادیو و تلویزیون توجّه مى کنند مردم، به هیچ دستگاهى آن طور توجّه نمى کنند. از دستگاه کوچکى که براى بچهها گذارده مى شود با آن برنامههایى که براى دیگران. اگر این دستگاه اصلاح بشود و برنامههاى آن برنامههاى اصلاحى باشد، امید است که یک مملکت اصلاح بشود. و اگر این دستگاه دستگاهى باشد که نظیر همان زمان طاغوت باشد، مردم به همان حال باقى مى مانند. ...، وظیفهی مهم این است که مراقبت بشود از این دستگاه، به طورى که محتوایش یک محتواى جمهورى اسلامى باشد.
ما بخواهیم یک جمهورى اسلامى در ایران محقّق بشود، همین که ما بگوییم جمهورى اسلامى، رأى بدهیم به جمهورى اسلامى، کار تمام نیست. باید دستگاههاى اطّلاعاتیش، روزنامههایش، رادیو، تلویزیون، ادارات، تمام مراکز دولتى و تمام مراکز ملّى، بازار، در صحرا، در داخل، در کارخانهها طورى بشود که هر کس وارد آن جا شد، خودش را احساس کند که وارد شده است در یک دستگاهى که از اسلام آن جا خبر هست، اثر هست از اسلام. باید قدم اسلام در همه این دستگاهها باشد. و آن چیزهایى که بر خلاف موازین اسلامى است، بر خلاف جمهورى اسلامى است که همه بر خلاف مصالح ملّت است، اگر باشد، اینها باید از بین برود.»
امام راحل در ادامهی بیاناتشان با اشاره به نقش صدا و سیما در پیشرفت نظام اسلامى خاطرنشان ساختند:
«مثلًا در تلویزیون یک قضایا، قضایاى فیلمهاست. این فیلمها باید یک فیلمهاى آموزنده باشد. فیلمهایى که وقتى نگاه کنند جوانهاى ما، منحرف بشوند، اینها را باید از آن احتراز کرد. اگر یک وقت اشخاصى در آن جا باشند که بخواهند یک همچو اعمالى را انجام بدهند، اگر نصیحت مى شود بکنید، نصیحت کنید، اگر نه، تصفیه باید بشود. یک مسئولیت بزرگى است مسئولیت شما و آن این است که یا این جمهورى اسلامى را به جلو مى رانید به واسطهی تبلیغاتتان، به واسطهی نمایشهایى که در آن جا داده مى شود، فیلمهایى که در آن جا داده مى شود، و یا به عقب مى رانید. این خیلى مسئولیت بزرگى است».[1]
مقام معظّم رهبری در تبیین اهداف و اغراض تشکیل سازمان صدا و سیما می فرمایند:
«ما در جمهوری اسلامی اهدافی داریم و ارزشهایی برایمان مطرح است. تشکیل این نظام و ادامه حیات این نظام و مقرّرات این نظام به سمت اهدافی در حرکت است و ما نباید اجازه بدهیم این رسانهی عظیمی که امروز در غربت است و در دنیا تنهاست حتّی اندکی از جهت گیری و سمت گیری این اهداف تخطی کند، البته این بدان معنا نیست که ما دائماً در رادیو تلویزیونمان سخنرانی یا مثلاً بیانیه ای اسلامی و دینی بگذاریم که صریحاً مبانی و مفاهیم ما را ترویج کند، این راه تبلیغ نیست، بلکه باید با بهره گیری از شیوههای رایج و غیر مستقیم تبلیغ و با استفادهی بهینه از هنر و شیوههای هنری همان کارهائی که امروز پیشرفتهای زیادی هم داشته تماماً در خدمت اهداف انقلاب و اسلام باشیم. اصل اساسی در باب اداره رادیو و تلویزیون این هدفهاست، ما می خواهیم مردم متدین بشوند، یعنی دینی شدن مردم یکی از هدفهاست.
اوّلاً باید روشن شود که هدف از وجود آن در نظام اسلامی چیست. آیا یک هدفی غیر از دلخوش کردن مردم دارد یا نه. اگر دارد، چیست؟ ... در زمینهی هدفها به نظر ما صدا و سیما اصلاً برای سرگرمی نیست، بلکه وسیله ای است که این وسیله باید یک محتوایی را با یک هدف مشخّص به مخاطبان خود در جامعه منتقل کند. صدا و سیما در نظام جمهوری اسلامی اوّلین هدف و مقصدش، تعلیم و نشر اسلام است. اگر نشر و تعلیم اسلام به وسیلهی صدا و سیما در جامعهی اسلامی انجام نگیرد، یقیناً جامعه اسلامی در راه رسیدن به هدف اصلی خود که اسلامی شدن است، مؤثّرترین ابزار را از دست داده است.
صدا و سیما باید فرهنگ جامعه را اعتلا و رشد دهد و مردم را از حالت ساده اندیشی فکر بیرون آورد. معلومات و آگاهیهای مردم را افزایش دهد، مردم را با زبان همه کس فهم از حالت عوامی و بی توجّهی خارج کند. باید مردمی که پای برنامههای رادیو و تلویزیون می نشینند، مثل آن کسانی که پای صحبت یک فرزانه، عالم و استادی می نشینند و استفاده می کنند و بعد از گذشت چند سالی تبدیل به انسانهای با سواد، آگاه و فرزانه می شوند، همین طور باید صدا و سیما مردم را به فرزانگان تبدیل کند، حالت نادانی عوامی و بی توجّهی به اصول و معارف را به کلّی در مردم از بین ببرد و مردم را از نظر فرهنگی رشد و اعتلاء ببخشد و فرهنگهای غلطی را که بر مردم تحمیل شده و به ذهنیت جامعه تزریق شده، از بین ببرد».[2]
همانطور که از سخنان امام و رهبری به خوبی روشن شد، صدا و سیما تنها مسئول سرگرم کردن مردم نیست بلکه رسالت والایی در حوزهی آموزش، تبلیغ و ترویج دین و فرهنگ سازی در کشور دارد. بنا بر این صدا و سیما بنگاه اقتصادی نیست تا بیش از هر برنامهی دیگری مردم شاهد تبلیغات تلویزیونی کارخانجات، آن هم به سبک و سیاق غیر اسلامی و ایرانی باشند. امروز بعد از گذشت 40 سال از انقلاب اسلامی باید کارنامهی صدا و سیما، از ارتقاء سطح دیانت و فرهنگ غنیّ اسلامی و ایرانی حکایت کند، نه این که بر تشویق و ترغیب مردم نسبت به مصرف گرایی و تجمّلات و رفاه طلبی و زندگی به سبک غیر اسلامی و ایرانی دلالت نماید.
به راستی در زمینهی واجب شرعی، نماد غیرتمندی و حیامداری یعنی فرهنگ متعالی حجاب و عفاف، صدا و سیما به چه میزان تلاش کرده است؟! پاسخ را باید از وضعیت حجاب و عفاف در دل جامعه بیرون کشید وگرنه صِرف ادّعا و گزارش، مسئله ای را حل نمی کند. آن چه امروز مسلّم است آن است که دشمنان ما برای نابودی و دست کم رکود و انحراف فرهنگ حجاب و عفاف، در داخل و خارج از مرزهای ما، بسیار بیش از آن چه ما در داخل باید برای اعتلای آن هزینه می کردیم و وقت می گذاشتیم، هزینه کرده و زمان گذاشته اند. خداوند متعال نعمت انقلاب را به ایران اسلامی عنایت کرد و در این میان نعمت سازمان پُر اهمّیّت و تأثیرگذاری چون صدا و سیما را به این انقلاب هدیه نمود، لذا شکر این نعمت اقتضا می کند تا در راستای جلب رضایت مُنعِم قدم برداریم، و الّا مرتکب کفران نعمت شده و پس از مدّتی سلب نعمت خواهیم شد.
البته از کارها و تلاشهایی که در سازمان صورت گرفته نیز نمی توان غفلت ورزید، ولی سخن این جاست که در میان حجم عظیم برنامههای صدا و سیما، مقولهی دین و فرهنگ اسلامی و به طور خاص مسئلهی حجاب و عفاف سهم بسیار ناچیزی را به خود اختصاص داده که این مطلب با اصل هدف شکل گیری این سازمان تعارض دارد.
وظایف قوّهی مقنّنه (مجلس شورای اسلامی)
مجلس شورای اسلامی به عنوان رکن اصلی نهاد قانون گذاری در کشور موظّف است تا از تقویت فرهنگ حجاب و عفاف غفلت نورزیده و با وضع قوانین مناسب و راهگشا در راستای تقویت این واجب الهی قدمهای شایسته و بایسته ای بردارد. همچنین از دیگر وظایف نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، نظارت است. این نظارت شامل نظارت مجلس در تشکیل دولت، شامل رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی رئیس جمهور، نظارت عام نماینده شامل تذکر شفاهی (در نطق پیش از دستور) یا کتبی (به وزیر و یا رئیس جمهور)، سوال و نیز استیضاح رئیس جمهور، وزراء و هیئت وزیران، تحقیق و تفحّص در کلّیهی امور کشور، رسیدگی به اتّهام رئیس جمهور و معاونان او و وزیران و ... می باشد.
در نتیجه علاوه بر پرهیز از غفلت نسبت به حجاب و عفاف در قانون گذاری، نمایندگان موظّف هستند تا حرکات و سکنات قوّهی مجریه و دولت مردان را نیز به دقّت مورد بررسی قرار داده و در صورت انحراف و یا کوتاهی دولت مردان در اجرای قوانین حجاب و عفاف، به ایشان تذکّرات لازم و به موقع بدهند و در صورت لزوم از رئیس دولت و یا وزرای او (در قالب استیضاح) پاسخ و توضیح مناسب و مکفی مطالبه شود. همچنین نمایندگان مردم موظّف اند تا به طور مستقیم و از نزدیک با مردم و جامعه در ارتباط بوده و به شکل دقیق وضعیت پیشرفت یا پسرفت فرهنگ حجاب و عفاف را در میهن عزیزمان مورد بررسی قرار دهند. این تلاش و جدّیّت مجلس موجب تشویق و ترغیب دولتمردان شده و باعث می گردد که مسألهی فرهنگ حجاب و عفاف را به چشم یک مطالبهی فرهنگی جدّی از سوی نمایندگان ملّت و به تبع از سوی مردم کشور ببینند و لذا در توجّه به آن و اهتمام در اقامهی این فریضهی الهی و تقویت آن در کشور بیشتر بکوشند.
نمایندگان ملّت باید بدانند و فراموش نکنند که دشمنان قسم خوردهی این مرز و بوم برای انحراف اخلاقی و فرهنگی مردمان این سرزمین هزینههای سنگینی را متحمّل شده اند، پس برای خنثی کردن دسیسههای آنها باید مسئولین نظام و از جمله نمایندگان مردم، مسألهی عفّت ورزی و حجاب را جزء اولویّتهای خود قرار دهند و از غفلت ورزیدن نسبت به آن به شدّت برحذر باشند که هر قدر ما در خواب غفلت به سر بریم، دشمنان ما بیدارند.
وظایف قوّهی مجریّه (دولت)
اوّلین وظیفه از وظایف دولت در نظام جمهوری اسلامی طبق اصل سوّم قانون اساسی از این قرار است که: «محیط مساعدی را برای رشد فضایل اخلاقی براساس ایمان و تقوا ایجاد کرده و با کلّیهی مظاهر فساد و تباهی مبارزه کند».[3] بر همگان مسلّم است که در جامعه ای که موازین عفاف رعایت نشده و حریم حجاب هتک گردد، نمی توان محیط مساعدی را برای رشد فضایل اخلاقی ایجاد نمود. نمونهی بارز جامعهی بی عفّت و بی حجاب همین جوامع غربی است که در آتش شهوات جنسی و هواهای نفسانیِ افسار گسیخته می سوزد و هر روز بیش از پیش در منجلاب فساد و فحشا فرو می رود (پیش از این در بارهی آمار فساد و فحشا و بی بند و باریهای جنسی و مفاسد شوم آن در جوامع غربی توضیح داده شد).
دولت برای انجام این وظیفه از ابزارهای زیاد و قدرت لازم و کافی برخوردار است. در واقع قانون اساسی کشور با در اختیار گذاشتن وزارتخانههای مختلف، دست دولت را در این زمینه باز گذاشته تا از ظرفیتهای فراوانی که در اختیار دارد در جهت ایجاد محیط مناسب برای رشد و تعالی فضایل اخلاقی (بر مبنای ایمان و تقوا) در جامعه بهره برده و با تمام قدرت در برابر مظاهر فساد و تباهی ایستادگی و مبارزه نماید.
خودآزمایی1-وظایف سازمان صدا و سیما در قبال فرهنگ دینی، را از زبان امام و رهبری بیان کنید؟ (به طور خلاصه)
2-وظیفهی مجلس شورای اسلامی در قبال حجاب و عفاف را در 2 محور بیان کنید؟
پینوشتها[1] صحیفه امام ج 11 ص 194 تا 196.
[2] https://hawzah.net/fa/Article/View6192/ [پایگاه اطّلاع رسانی حوزه/ گنجینه معارف- اهداف صدا و سیما].
[3] http://farsi.khamenei.ir/print-content?id=7582 [پايگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله العظمی سيد علی خامنه ای (مد ظله العالی)].
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
مسلم زکیزاده