در درس قبل با توجه به آیات و روایات، به این موضوع پرداختیم که تولی نسبت به اهل بیت علیهم السلام نشانه طیب ولادت (حلال زادگی) است. در این درس با توجه به احادیث و بررسی شواهد تاریخی به این مسئله خواهیم پرداخت که دشمنان اهل بیت علیهم السلام از پاکی ولادت محروم هستند.
قندوزی از علمای اهل سنت در کتاب ینابیع المودة از ابن عباس نقل می کند که رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: « یا علی ... لا یحبّك إلاّ طاهر الولادة و لا یبغضك إلاّ خبیث الولادة»، ای علی تو را دوست نمی دارد مگر کسی که حلال زاده است و کسی با تو دشمنی نمی کند و نسبت به تو بغض و کینه ندارد مگر حرام زاده[1]. ابن عساکر تاریخ نویس مشهور اهل سنت در کتاب تاریخ دمشق از اصحاب چنین نقل می کند: « كنا لنعرف الرجل إلى غیر أبیه ببغضه علی بن أبی طالب »[2]، ما از طریق بغض نسبت به علی علیه السّلام می فهمیدیم که این فرد از پدرش نیست ( یعنی حرام زاده است )[3]. با توجه به این نکته فهمیده می شود که هر کس نسبت به امیر المومنین علیه السلام و اهل بیت دشمنی و بغض داشته باشد، حرام زاده است. برای روشن شدن مطلب به چند نمونه تاریخی اشاره می کنیم.
عبید الله بن زیاد
در زیارت عاشورا یکی از افرادی که مورد لعن قرار گرفته، عبید الله بن زیاد است. در دو عبارت زیارت عاشورا به این مطلب اشاره شده است، عبارت «وَ لَعَنَ اللهُ ابنَ مَرْجانَة» و دیگری با عبارت «وَ العَنْ عُبَیْدَاللهِ بنَ زیاد».
عبیداللّه بن زیاد بن أبیه در سال 33 ه . ق در عراق به دنیا آمد. پدرش، زیاد، حرام زاده ای بود که از پدری نامعلوم به دنیا آمده بود و شماری از مردان عرب، ادعای پدری او را داشتند. از این رو، گاه وی را بدون آوردن نام پدرش، به پدر نسبت می دهند و می گویند: «زیاد بن أبیه» و گاه به مادرش منتسب می کنند: «زیاد بن اُمّه؛ زیاد بن سمیّه». گاهی نیز به عبید ثقفی یکی از مدعیان پدری او منسوب می شود. گفتنی است در زمان حکومت معاویه بن أبی سفیان، سمیّه با ارتباط نامشروعی که با ابوسفیان داشت، به زیاد آبستن شده است، معاویه، او را به پدر خود، ابوسفیان نسبت داد و وی را برادر خویش خواند. از آن پس، همه او را زیاد بن ابی سفیان می خواندند.
پدر عبیداللّه از دشمنان سرسخت علی بن ابی طالب علیه السّلام و شیعیان وی به شمار می رود، به گونه ای که بسیاری از یاران و تابعین امیرالمؤمنین علیه السّلام را با دست پلید خویش به درجه ی رفیع شهادت رسانده است. وی بسیاری از آنان را کور کرد و دست و پای برخی دیگر را برید. هم چنین بسیاری را به زندان افکند و تا آن جا در پلیدکاری پیش رفت که شیعیان را زنده به گور می کرد. زیاد، نخستین کسی بود که سبّ علی علیه السلام را در عراق (بصره و کوفه) رواج داد.
مادر عبیداللّه، مرجانه نام داشت، او نیز هم چون مادر شوهرش به عمل منافی عفّت مشهور بود. شاید به همین دلیل، گاه عبیداللّه را به مادرش نسبت می دهند. به ویژه آن گاه که قصد توهین یا استهزا در میان باشد، «عبیداللّه بن مرجانه» ثبت شده است[4]. و شاید تکرار نام عبید الله هم با پدرش و هم با مادرش در زیارت عاشورا، برای بیان کیفیت ولادت و نسب پلید او باشد.
امام حسین علیه السلام نسبت به عبید الله بن زیاد فرمود: «أَلَا إِنَّ الدَّعِی ابْنَ الدَّعِی قَدْ رَكَزَ بَینَ اثْنَتَینِ[5]»، آگاه باشید، همانا این فرد ناپاک زاده ( عبید الله )، پسر ناپاک زاده ( زیاد ) در انتخاب دو چیز پافشاری می کند... . الدعی در لغت، یعنی فرزندی که به غیر پدر منسوب است[6]، یا اینکه در اصل و نسبش مشکوک است[7]. امام حسین علیه السّلام در این جمله عبید الله را حرام زاده و فرزند حرام زاده یاد می کند، و شخصیت ننگین او را نمایان می سازد.
افراد زیادی هستند در تاریخ که دشمن اهل بیت علیهم السلام هستند و وقتی نسب آن ها را بررسی می کنیم به این حقیقت غیر قابل انکار می رسیم، همانند یزید بن معاویه، عمر سعد، شمر بن ذی الجوشن و ... .
یزید بن معاویه
مورخان نوشته اند که « میسون »، مادر یزید، زنى ناشایست بود که از راه نامشروع یزید را به دنیا آورد گرچه معروف آن است که معاویه پدر یزید است. افراد قبیله « میسون » مسیحى بودند و تمامى قبیله او مسلمان نشدند. بدین خاطر پس از آن که معاویه از میسون جدا شد و یزید را به طایفه میسون فرستاد، افزون بر اخلاق ظاهرى بادیه نشینى و صحراگزینى در یزید همچون علاقه به شکار، اسب سوارى، تربیت حیوانات و بازى با سگ و میمون، از تربیت خاصّ مسیحیان تأثیر پذیرفت و از این رو شراب خوارى، رقص، غنا، سگ بازى و خوش گذرانى جزء طبیعت وجودى وى در آمد.
شمر بن ذى الجوشن
از سران خشن و جنایتکار سپاه کوفه بود. وى مردى آبله رو و بد سیرت و زشت صورت بود و زنازاده به حساب مىآمد، در نحوه زنازادگى وى نقل شده که روزى مادر شمر که زن بزچرانى بود و در بیابان به کار خود مشغول بود، از چوپانى که از کنار او مىگذشت، تقاضاى آب کرد تا با آن رفع عطش کند. چوپان تقاضاى شیطانى خود را شرط دادن آب قرار داد و او نیز پذیرفت و از این طریق، نطفه شمر منعقد شد. از این رو امام حسین علیه السلام در روز عاشورا خطاب به او فرمود: «یابن راعیه المِعْزى » اى پسر زن بزچران.[8]
فرزند ابو دلف
ابو دلف فرزندى داشت [كه دشمنى او با على علیه السّلام و كینه وى به آن حضرت شدید بود] روزى عده اى از یاران ابو دلف، در باره دوستى و دشمنى با على علیه السّلام بحث و گفتگو داشتند در آن حال یكى از میان آنان حدیثى را از پیامبر صلّی الله علیه و آله یادآور شد كه ایشان فرمود: «یا على لا یحبّك الّا مؤمن تقى، و لا یبغضك الّا ولد زنیة او حیضة»، اى على كسى تو را دوست نمى دارد، مگر مؤمن با تقوا و پرهیزكار و كسى با تو دشمن نمى گردد مگر فرزند حیض یا فرزند زنا.
فرزند ابو دلف [با شنیدن این حدیث آتش خشم، در سینه اش شعله ور گردید و] با پرخاش گفت: نظر شما در باره حرم ابو دلف چیست؟ آیا ممكن است كسى قصد بدى نسبت به وى داشته تا نطفه من ناپاك باشد، با این كه من از دشمنان سر سخت او هستم؟ در آن حال ابو دلف به مجلس وارد گردید و از ماجرا آگاه شد و گفت: تردیدى در صحت این روایت وجود ندارد و این فرزند من هم «ولد الحیض» و هم «ولد الزنا» است! زیرا در آن زمانى كه بیمار و در خانه برادرم بسترى بودم، پس از گذشت اندك زمانى كه حالم رو به بهبود مى رفت، در یكى از روزها كنیزكى بر من وارد شد تا كارهایم را انجام دهد، قلبم به او تمایل نمود و خواسته ام را با او در میان گذاشتم، او در آغاز امتناع كرد گفت:
من حائضم! اما حرف وى در من اثر نكرد و بزرگى و عظمت خود را به او گوشزد نمودم و با او همبستر شدم و این فرزندم، از آن مقاربت به وجود آمده است و بنا بر این هم فرزند حیض است و هم زاده زنا [و به همین علت به دشمنى با على افتخار مى كند و حقیقت خود را آشكار مى نماید][9]. با توجه به آنچه بیان شد یکی از ویژگی های دشمنان اهل بیت علیهم السلام حرام زادگی است ولی این نکته را باید لحاظ کرد که لزوما هرکس ولد زنا یا ولد حیض شد حتما دشمن اهل بیت علیهم السلام نیست، بلکه بدین معناست که خداوند متعال، دشمنان اهل بیت علیهم السّلام را از نعمت طیب ولادت محروم می سازد.
نکته
حرام زاده بودن موجب سلب اختیار انسان نشده و علّت تامّه ارتکاب گناه و دوری از محبت و دوستی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السّلام نمی شود. لذا فرزند زنا نیز مثل دیگر افراد بشر اختیار دارد و سرنوشت خود را، خود رقم می زند و می تواند با اعتقاد حق و انجام اعمال نیک و پسندیده، این نقص روحی و معنوی خود را برطرف کرده و از مؤمنان و محبّان ائمه اطهار علیهم السّلام شود. و هیچ دلیل عقلی یا نقلی وجود ندارد که اثبات کند زنازاده لزوماً اهل جهنّم می شوند؛ همان طور که هیچ دلیلی نیست که اثبات کند هر حلال زاده و مسلمان زاده ای وارد بهشت می شود. بنا بر این، روایات ظاهراً حکمی غالبی را بیان می کنند نه حکمی کلّی را؛ یعنی اغلب چنین است که یکی از ویژگی های دشمنان اهل بیت علیهم السلام، ناپاکی ولادت است.
خودآزمایی
1- با توجه به منابع اهل سنت یکی از ویژگی های دشمن اهل بیت را توضیح دهید.
2- یکی از ویژگی های دشمن اهل بیت علیهم السلام ناپاکی ولادت است. با توجه به این ویژگی یک نمونه تاریخی را بیان کنید.
پینوشتها
[1] ج1 ص 397
[2] ج42 ص287
[3] برای مطالعه بیشتر رجوع شود، فراید السمطین ج1 ص 365/ موسوعه الامامة فی نصوص اهل السنة ج 20 ص 112
[4] شخصیت شناسی عاشورا ( رسول علوی ) ص 12
[5] بحار الانوار ج45 ص9
[6] العین ج2 ص221
[7] فرهنگ ابجدی ص 392
[8] سایت پرسمان نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه
[9] کشف الیقین فی فضائل امیر المومنین علامه حلی ص 482/ ترجمه علوی
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
مجید رضایی