سرچشمه‌ی تکبّر

امام صادق(ع):
«مَا مِنْ رَجُلٍ تَکَبَّرَ أَوْ تَجَبَّرَ إلَّا لِذِلَّةٍ وَجَدَهَا فِی نَفْسِهِ.[۱]
هیچ کس بر دیگران برتری جویی نمی‌کند و بزرگی نمی‌فروشد مگر به خاطر حقارتی که در درون وجود خود احساس می‌کند!

 

 

این نکته امروز در پرتو تحقیقات روانشناسی و روانکاوی مسلّم شده است که سرچشمه تکبّر و بزرگی فروختن بر دیگران چیزی جز عقده‌ی حقارت نیست؛ آنها که مبتلا به این عقده هستند و از آن رنج می‌برند برای جبران کمبودهای خود متوسّل به این وسیله‌ی غلط، یعنی خود را به طور مصنوعی بزرگ نشان دادن، می‌شوند و از این راه بر حقارت اجتماعی خود می‌افزایند و بیش از پیش خود را منفور می‌سازند.
این مسئله‌ی روانی به روشنی در گفتار معجزه آسایی که در بالا از امام صادق(ع) نقل شده، دیده می‌شود.
ولی افراد با ایمان بر اثر شخصیّت درونی همواره در برابر دیگران متواضعند؛ نه بر کسی فخر می‌فروشند و نه گرفتار عقده‌ی حقارتند!

سرچشمه تکبّر چیست؟

 

[۱]. بحارالانوار، جلد ۷۰، صفحه‌ی ۲۲۵.