پیشگفتار: حضرت زهرا(س) الگوی همهی کمالات زن
سخنم را با این حدیث عمیق در شأن حضرت زهرا(س) آغاز میکنم که امام صادق(ع) نقل کرد؛ خداوند خطاب به پیامبرش فرمود:
«لَوْلاکَ لَما خَلَقْتُ الْاَفْلاکَ، وَ لَوْلا عَلِیٌّ لَما خَلَقْتُکَ، وَ لَوْلا فاطِمَةُ لَما خَلَقْتُکُما:
اگر تو نبودی، موجودات را نمیآفریدم، و اگر علی(ع) نبود تو را نمیآفریدم، و اگر فاطمه(س) نبود شما دو نفر (پیامبر و علی) را نمیآفریدم.»[1]
در رتبه ز انبیاء مقدّم زهرا است/ همتای علی مرد دو عالم زهرا است
بر گوی به آن که اسم اعظم جوید/ شاید که تمام اسم اعظم زهرا است
از حدیث فوق استفاده میشود که همهی ارزشها و کمالاتی که در یک انسان به عنوان اشرف مخلوقات، تصوّر میشود، در وجود مقدّس حضرت زهرا(س) جلوه کرده است.
زنان، گرچه در کلّ تاریخ تحقیر شدهاند، ولی هرچه تحقیر شده باشند زندگی درخشان زهرا(س) آبروی زن را آنچنان بالا برد و هویّت عظیم زن را نشان داد که همهی تحقیرها را جبران نمود.
بر همین اساس امام خمینی (ره) در یکی از گفتارهای خود فرمود:
«حضرت فاطمهی زهرا(س) زنی است که فضائلش مهمتر از فضائل بینهایت پیغمبر اکرم (ص) و خاندان عصمت و طهارت بود.»
و نیز فرمود:
«تمام ابعادی که برای زن متصوّر است و برای یک انسان متصوّر است، در فاطمهی زهرا(س) جلوه کرده و بوده است.»[2]
در روایتی آمده: شخصی از امام صادق(ع) پرسید معنی «حَیَّ عَلی خَیْرِالْعَمَلِ» (برای بهترین عمل بشتابید) که در اذان گفته میشود، چیست؟
امام صادق(ع) در پاسخ فرمود:
«خَیْرُ الْعَمَلِ بِرُّ فاطِمَةَ وَ وُلْدِها:
بهترین عمل، نیکی به فاطمه(س) و فرزندان او است.»[3]
بنابراین، مقام ارجمند فاطمه(س) در اسلام، در سطحی است که مسلمانان، هر شبانهروز چندین بار همدیگر را به پیوند نیک با مکتب فاطمه(س) و فرزندان پاک او دعوت میکنند و فرهنگ اذان و نماز با محبّت و رابطهی صحیح با فاطمه(س) و خاندانش آمیخته است.
ای که مهر تو بود مایهی ایمان، زهرا/ وی تو در پیکر شرع نبودی، جان زهرا
یک نگاهی تو اگر جانب ما اندازی/ مشکلات همهی ما شود آسان زهرا
زندگی درخشان حضرت زهرا(س) دارای ابعاد گوناگونی است.
به امید آن که روشهای زندگیساز بانوی بزرگ دو جهان حضرت زهرا(س) در همهی صحنههای زندگی، الگوی سازنده و بالنده برای همه، به ویژه بانوان باشد، که الگو بودن آن بانوی ممتاز در حدّی است که امام زمان (عج) فرمود:
«وَ فِی اِبْنَةِ رَسُولِ الله لِی اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ:
زندگی دختر رسول خدا (ص) الگوی شایستهای برای من است.»[4]
مشخّصات:
معصوم سوّم: حضرت زهرا(س)
نام: فاطمه(س)
لقبهای معروف: زهرا، صدّیقه، کبری، طاهره، راضیه، مرضیّه، انسیّه، بتول، زهره، حوریّه، محدَّثه، و...
کنیه: امّالحسنین، امّابیها، و امّالْاَئمّة.
پدر و مادر: محمّد رسول خدا (ص)، خدیجهی کبری(س)
وقت و محلّ تولّد: در آستانهی طلوع فجر روز جمعه ۲۰ جمادیالثانیّه سال ۵ بعثت، در مکّه متولّد شد.
وقت هجرت و وقت ازدواج: در سن حدود هشت سالگی همراه علی(ع) به مدینه مهاجرت کرد، و در سال دوّم هجرت، در آغاز ماه ذیحجّه، با علی(ع) ازدواج نمود، و دارای پنج فرزند به نامهای: حسن، حسین، زینب، امکلثوم و محسن گردید.
وقت و محل شهادت: بین نماز مغرب و عشا در ۱۵ یا ۱۳ جمادیالاولی، یا سوّم جمادیالثّانیه سال ۱۱ هجری، در سن ۱۸ سالگی در مدینه به شهادت رسید.
مرقد: مرقد شریف آن بانوی با عظمت در یکی از سه محل ۱- کنار قبر پیامبر (ص) ۲- در قبرستان بقیع، ۳- بین منبر و قبر پیامبر (ص) در مسجدالنّبی (ص) زیارت میشود.
دوران عمر: دو بخش؛
۱- دوران ملازمت با پدر و همسر
۲- دوران چند ماهه بعد از رحلت رسول خدا (ص) که از نظر اجتماعی و سیاسی بسیار مهم است.
خودآزمایی:
۱. امام صادق(ع) معنای (حی علی خیر العمل) که در اذان گفته میشود را چه بیان فرمودند؟
۲. لقبهای معروف حضرت زهرا(س) را نام ببرید.
۳. زمان و مکان تولد و شهادت حضرت زهرا(س) را بیان کنید.
پینوشتها
۱. الخصائص الفاطمیّه، مطابق نقل مستدرک السّفینه، ج ۳، ص ۳۳۵ و ج ۸، ص ۲۳۹.
۲. صحیفه نور، ج ۱۲، ص ۷۲ و ج ۶، ص ۱۸۵.
۳. مناقب آل ابیطالب، ج ۳، ص ۳۲۶.
۴. بحار، ج ۵۳، ص ۱۸۰.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت