علی ای حامی حق، سرور دین               
علی ای شاه زمــن فـخر زمین
مرکز حق و شرف، عـلم و وفا                
پیکر و جان تو بافـضل عجین
رهبـر آدم و نــوح و جبـریل                
سـرور جمـله رسولان امین
جز محـمد که به او شد مختوم                
قـصه وحی و رسالـت بـه یقین
مـادر دهـر نیـاورد و نـزاد                
چون تو، سـر سلسله، همتا و قـرین
در ثنای تو ز خلاق وجود               
آیـه آیـه همه قـرآن مبین
ملک و جن و بشـر را استـاد               
ماسوی الله ثناخوان تو ببین
همه کـس روز جزا در مانده                
جز طرفداران تو، اصـحاب یمین
کن نـگاهـی تو بر این کهنه غلام                
که ز من تو شده نـاشر دیـن[1]
 
 

هـر که با پاکدلان صبح و مسایی دارد            
 دلـش از پـرتو اسرار صفایی دارد
زهد با نیت پاک اســت نه با جامه پاک             
ای بس آلوده که پاکیزه ردایی دارد
شمع خندید به هر بـزم،از آن معنی سوخت             
خنده بیچاره ندانسـت کـه جایی دارد
سوی بتخانه مرو پند بـرهـمن مشـنو            
 بت پرستی مکن این ملک خدایی دارد
هیزم سوخته شمع ره منزل نشود            
 باید افروخت چراغی که ضیایی دارد
گرگ نزدیک چراگاه و شبان رفته به خواب             
به دور از رمه و عزم چـرایی دارد
مور هـرگز به در قصر سلیمان نرود              
  تا که در لانه خود، برگ و نوایی دارد
گهر وقت به دیـن خیـرگی از دست مده                
  آخر این در گرانمایه، بهایی دارد
فرخ آن شاخک نورسته که در باغ وجود                
 وقت رستن هـوس نشو و نمایی دارد
صرف باطل نکند عمر گرامی «پروین»            
آنکه چون پیر خرد، راهنمایی دارد[2]
 

دوش می­گفت بلبلی با باز:                      
کز چه حال تو خوش تراست از من
تو که زشتی و بد عبوس و مهیب                      
تو که لالی و گنگ و بسته دهن
مست و آزاد روی دســت شهان                     

با دو صد ناز می­کنی مـسکن

من بدین ناطـقی و خوش خوانی

با خـوش اندامــی و ظـریـفـی­تـن
قفسم مسکن اسـت و روزم شب                      
بهره­ام غصه اسـت و رنج و محن
باز گفتا که: راســت مــی­گویی               
لیـک سرش بـود بـسـی روشن
خوی تو گفتن اســت ونـاکردن                    
دأب من کردن اسـت و نـاگــفــتن

 

 

 
قزل ارسلان قـلعه سخت داشت              
 که گردن بر الوند بر می‌فراشت
نه اندیشه از کس نه حاجت به هیچ               
چــو زلف عروسان رهش پیچ­پیچ
چنان نادر افـتــاده در روضــه ای               
کــه بـر لاجـوردیـن طبق بیضه­ای
شنــیـدم کـه مردی مبارک حضور                
بـــه نـزدیـک شاه آمد از راه دور
حــقـایـق شـنـاسی جهان دیده­ای              
هنـرمـنـــد آفــاق گــردیـده­ای
قـزل گـفـت: چـندان که گردیده­ای             
 چـنـیـن جای محکم دگر دیده ای؟
بـخـنـدیـد کـاین قلعه خرم است                 
 ولیـکـن نـپـنـدارمش محکم است
کـه پـیش از تو گردنکشان داشتند              
بـــه حسـرت بمردند و بگذاشتند
بـر مـرد هـشـیـار، دنیا خس است             
 که هر مدتی جای دیگر کس است[3]
 

تو که ناخوانده ای علم سماوات/ تـو کـه نـابرده ای ره در خرابات
تو کــه سود و زیان خود ندانی / به یاران کی رسی هیهات هیهات[4]
 

 عیسی به رهی دید یکی کشته فتاده
حیران شد و بگرفت به دندان سر انگشت
گفت ای کشته که را کشتی تا کشته شدی زار
تا باز کجا کشته شود آن که تو را کشت
انگشت نکن رنجه به در کوفتن کس
تا کس نکند رنجه به در کوفتنت مشت
 

خستگان عشق را ایام درمان خواهد آمد
غم مخور آخر طبیب دردمندان خواهد آمد
آنقدر از کردگار خویشتن امیدوارم
که شفا بخش دل امیدواران خواهد آمد
 باغبانا! سختی دی ماه سی روز است و آخر
تو بهار و نغمه مرغ خوش الحان خواهد آمد
 دردمندان، بی پناهان، مستمندان را بگویید
مصلح عالم، پناه بی پناهان خواهد آمد
 کاخهای ظلم، ویران می‌شود بر فرق ظالم
مهدی موعود، غم خوار ضعیفان خواهد آمد
 صبر کن ای فاطمه ای بانوی پهلو شکسته
قائمت با شیشه و دارو و درمان خواهد آمد
 آنقدر آخر منال از ضربت پهلو و بازو
مونس تو پادشاه دل­نوازان خواهد آمد
 محسنا! از ضربت مسمار گر مقتول گشتی
عنقریبا دادخواه بی گناهان خواهد آمد
اصغرا! از سوزش زخم گلو خود را مسوزان
غم­مخور مرهم گذار زخم پیکان خواهد­آمد
تلخی هجران شود شیرین به روز وصل جانان
آخر الأمر وعده دیدار خوبان خواهد آمد
 

شنیدم گـــوسفندی را بزرگی              
رهـانید از دهان و چنگ گرگی
شبانگـه کارد بر حلقش بمالید              
روان گــوسفــند از وی بنـالید
گر، از چنگال گرگم در ربودی               
چو دیدم عاقبت گرگم تو بودی
 

جدا شد یکی چشمه از کوهسار                 
 به ره گشت ناگه به سنگی دچار
به نرمی چنین گفت با سنگ سخت                 
«کرم­کرده راهی ده­ای نیک بخت!»
گران سنگ تیره دل سخت ســر                   
زدش سیلی و گفت: دور ای پسر!
نجنبـــــیدم از سیل زور آزمای                 
که ای تو که پیش تو جنبم ز جای؟
نشد چشمه از پاسخ سنگ سرد                         
بـــه کندن در استاد و ابرام کرد
بسی کند و کاوید و کوشش نمود                     
 کز آن سنگ خارا راهی بر گشود
ز کوشش به هر چیز خواهی رسید                    
به هر چیز خواهی کماهی رسید
بــــرو کــــارگر باش و امیدوار                  
که از یــأس جز مرگ نامد ببار
گرت پایداری است در کارهـــا                       
 شـــود سهل، پیش تو دشوارها[5]
 

گویند که پیغمبر ما رفت ز دنیا                          
میراث خلافت به فـلان داد و به بهمان
هرگز ملکی ملک به بیگانه نداده است                          
رو دفتر شاهان جهان جمله تو برخوان
با دختر و داماد و بنی عم ونبیره                            
  میراث به بیگانه دهد هیچ مـسلمان؟[6]
 

چون بـود اصل گوهری قابل / تربیت را در او اثـر باشد
هیـچ صیقل نکو نداند کرد / آهنی را که بدگهر باشد
سگ به دریای هفتگانه مشوی / که چوتر شد پلیدتر باشد
خـر موسی گرش به مکه برند / چون بیاید هنوز خر باشـد[7]
 

خوش است عمر دریغا که جاودانی نیست
پس اعتماد بر این چند روز فانی نیست
مباش غزه و غافل چو میش سر در پیش
که در طبیعت این گرگ گله بانی نیست
دوام پرورش اندر کنار مادر دهر
طمع مکن که در او بوی مهربانی نیست
کدام باد بهاری وزید در آفاق
که باز در عقبش نکبت خزانی نیست
دل ای حکیما بر این کاروان سرای مبند
که خانه ساختن آیین کاروانی نیست؟[8]
 

اگر بد کنی چشم نیــکی مدار / که هرگـز نیارد گز، انگور بار
نپندارم ای در خزان کـشته جو / که گندم ستانـی به وقت درو
رطب ناورد چوب خرزهره بار / چه تخم افکنی بر همان چشم دار[9]
 

 

 

 
شنیده ایم که محمود غزنوی شب دی        
شراب خورد و شبش جمله در سمور گذشت
گدای گوشه نشینی لب تنور گــرفت         
لب تنور بر آن بـیـنوای عـورگذشــت
على الصباح بزد نعره ای که ای محمود!          
شب تنور گذشت و لب تنور گذشت

 

 

 
 شخص دور اندیش را عیش است و آسایش نصیب
شخص سهل انگار را ناکامی و رنج و عذاب
 چون بزرگان در جهان بیدار و دور اندیش باش
از علی بر گوش و جان آویز این در خوشاب
 بین دور اندیش و سهل انگار دانی فرق چیست؟
شخص دور اندیش بیدار است و سهل انگار خواب[10]

 

 

 
علی ز روز صغر از کبار امت بود        
اگر چه در شمر سال و مه صـغیر آمد
اسیر نفس نشد یـک نفس علی ولی         
نــشد اسیر که بر مؤمنان امیر آمد
امیر خلق کجا و اســیر نــفس کجا        
 که سر بلند نشد هر که سر به زیر آمد
علی نداد به باطل حقی ز بیـت المال          
کـه از حساب و کتاب خدا خبیر آمد
على نخورد غذایی که سیـر بر خیزد          
مگـر که سیر خورد آنکه نیم سیر آمد
علی ستم نکشید و حقیـر ظـلم نشد         
نشـــد حقیر که ظالم برش حقیر آمد
على غنی نشد إلأ بـه یمن دولت فقر         
که دولـــتش به طـرفداری فقیر آمد
درود باد بر آن ملتی کــه رهبر وی           
چنین بلند مقام و چنـــین خـطیر آمد
* * *
چه شود که ای شه لا فتى نظری به جانب ما کنی
که به کیمیای نظاره ای، مس قلب تیره طلا کنی
یمن از عقیق تو آیتی، چمن از رخ تو روایتی
شکر از لب تو حکایتی، اگرش چه غنچه تو واکنی
 
به نماز لب تو تکلّمی، به نماز غنچه تبسّمی
به تکلّمی و تبسّمی، همه دردها تو دوا کنی
تو شه سریر ولایتی، تو مه منیر هدایتی
چه شود که گهی به عنایتی، نگهی به سوی گدا کنی
تو به شهر علم نبیّ دری، تو ز انبیاء همه برتری
تو غضنفریّ و تو صفدری، چه میان معرکه جا کنی
تو زنی به دوش نبی قدم، فکنی بُتان همه از حرم
حرم از وجود تو محترم، تو لوای دین به پا کنی
تو مراد من تو نجات من به حیات من به ممات من
چه ضرر کنی چه زیان بری ، که بر آوری
من اگر خدای ندانمت ، متحیّرم که چه خوانمت
که اگر خدای خوانمت ، تو بری شوی و ابا
بـِنگر «وفایی» با خطا، همه حرف او بُود از خدا
که مباد دست وی از رجا،ز عطای خویش رها کنی[11]

 

[1] . فرازی از اشعار سروده نگارنده در مدح امیر مؤمنان علی(ع).
[2] . از : پروین اعتصامی.
[3] . از: سعدی، در دیوان بوستان.
[4] . از: بابا طاهر.
[5] . از: ملک الشعرا بهار.
[6] . از، حکیم سنایی.
[7] . از، سعدی در گلستان.
[8] . از: سعدی در بوستان.
[9] . پیامبر(ص) فرمود: «قَالَ دَاوُدُ یَا زَارَعَ السیئات أَنْتَ تَحْصُدْ شوكتها؛ از فرمایش های حضرت داود(ع) است ای کسی که گناهان را زراعت می‌کنی، خار آنها را درو خواهی کرد.»
[10] . اشاره به فرموده على(ع) «الْحَازِمَ یَقْظَانَ، الْغَافِلُ وَ سِنَانٍ؛ دور اندیش بیدار است، سهل انگار در خواب.» اشعار از دکتر قاسم رسا.
[11] . از وفایی کرمانی.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت