۲۳. رابطهی عدل الهی با بلاها (حکمت مصائب و بلاها)
۳. بلا؛ سبب تضرع در پیشگاه خدا
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُم بِالْبَأْسَآءِ وَالضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمْ یتَضَرَّعُونَ (۴۲)
و بیتردید ما به سوی امتهایی که پیش از تو بودند [پیامبرانی] فرستادیم؛ پس آنان را [هنگامی که با پیامبران به مخالفت و دشمنی برخاستند] به تهیدستی و سختی و رنج و بیماری دچار کردیم، باشد که [در پیشگاه ما] فروتنی و زاری کنند. (انعام، ۴۲)
توضیح:
خداوند متعال در قرآن، هدف از نزول بسیاری از بلایا را بیدارگری بندگان از خواب غفلت و تذکر و انذار آنان دانسته است. توضیح آنکه، بهرهمندی از انواع نعمتها و غوطهورشدن در لذایذ دنیوی موجب غرور و تکبر بسیاری از بندگان گردیده و آنان را از یاد خدا غافل میسازد. حال آنکه در سختی و ناگواریها، آدمی به عجز و ناتوانی خویش اعتراف کرده و از قدرت لایزال الهی یاری میطلبد. ازاینرو، خداوند برخی بندگان را به بلا و مصیبت دچار میسازد تا زمینهی بازگشت آنان به خود را فراهم نموده باشد. این حقیقت، در بسیاری از آیات قرآن تبیین گردیده است.
حدیث:
امام(ع): «و لَوْ أنَّ النَّاسَ حِینَ تَنْزِلُ بِهِمُ النِّقَمُ فَزِعُوا إلَى ربِّهِمْ بِصِدْقٍ مِنْ نِیاتِهِمْ وَ وَلَهٍ مِنْ قُلُوبِهِمْ لَرَدَّ عَلَیهِمْ كُلَّ شَارِدٍ وَ أصْلَحَ لَهُمْ كُلَّ فَاسِدٍ؛
اگر مردم هنگامی که بلا به آنان میرسد، نزد خداوند زاری و تضرع میکردند، خداوند هر چیز گرفتهشدهای را به آنان برمیگرداند و هر چیز خرابشدهای را اصلاح مینمود.» نهجالبلاغه: خ۱۷۸.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد حاج ابوالقاسم و سیدمهدی هاشمی