پیشگفتار:
شخصیّتهای برجسته و ممتاز، کسانی هستند که بر همهی ابعاد زندگی انسان توجّه دارند و در همهی آن ابعاد بروز و ظهور نموده و به درجهی عالی آن دست مییابند، آنها در عین آن که در میدان زهد و پارسایی یگانهاند، در میدان جهاد و مبارزه نیز یکّهتاز میباشند، و در عین آن که با دیدن یتیمِ سرافکنده، بر اثر مهر و عاطفه، اشک میریزند، با دیدن طاغوت سرکش هرچه خشم دارند، بر ضدّ او آشکار مینمایند، و به اصطلاح «جامع اضداد» هستند، نه نسبت به همه مهربانند، و نه نسبت به همه خشمگین، به عبارت دیگر محکوم دلخواه خود نیستند، بلکه آنچه را خدا میپسندد، میپسندند.
امام موسی بن جعفر، حضرت کاظم(ع) در عین آن که انسان رئوف و مهربان بود، نسبت به طاغیان سرکش، خشمگین بود، در عین آن که استاد پارسیان بود، یکّهتاز میدان جهاد و عرصهی سیاست بود، هرگز فریب دغلبازان را نخورد، و بیتفاوت نزیست، و در یک جمله، او همچون جدّش امیر مؤمنان علی(ع) یاور مظلومان و دشمن ظالمان بود و مصداق کامل این سخن خدا که:
«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوَاناً ...:
محمّد(ص) فرستادهی خدا است و کسانی که با او هستند، در برابر کفّار، سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند، پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود میبینی، در حالی که همواره فضل خدا و رضای او را میطلبند.»[1]
امام کاظم(ع) نهمین اختر آسمان عصمت و هفتیمن ستارهی درخشان فضای دلانگیز امامت، تبلوری از ارزشهای والای انسانی بود، و لحظه لحظه عمر پر بارش، درسهای بزرگ اسلامی را الهام میبخشید.
خداوند او را در حدیث لَوْح {که پیامبر(ص) آن حدیث را از جبرئیل گرفت، و به فاطمه زهرا(س) داد، و فاطمه(س) آن را در روز ولادت امام حسین(ع) به جابر بن عبدالله انصاری اهدا نمود} چنین یاد نمود:
«مُوسی؛ عَبْدِی وَ حَبِیبی وَ خِیَرَتی:
حضرت موسی بن جعفر، بندهی من و دوست من و برگزیدهی من است.»[2]
مشخصّات
معصوم نهم، امام هفتم، حضرت کاظم(ع)
نام: امام موسی(ع)
القاب معروف: عبدالصالح، کاظم، باب الحوائج، صابر، امین.
کُنیه: ابوالحسن اوّل، ابوابراهیم.
پدر و مادر: امام صادق(ع)، حُمَیده.
وقت و محلّ تولّد: صبح روز یکشنبه، 7 صفر سال 128 هجری قمری در روستای «ابواء» (واقع در بین مکّه و مدینه).
وقت و محلّ شهادت: 25 رجب سال183 ه.ق، در زندان هارون، در بغداد در سن55 سالگی، به دستور هارون مسموم شده، و به شهادت رسید.
مرقد شریف: کاظمین (نزدیک بغداد).
دوران زندگی: دو بخش؛
1- دوران قبل از امامت، از سال 128 تا 148 هجری قمری (20 سال)
2- دوران بعد از امامت، از سال 148 تا 183 (35 سال)
خلفای عصر امامتش عبارتند از: 1- منصور دوانیقی 2- مهدی عبّاسی 3- هادی عبّاسی 4- هارون الرّشید و بخش بیشتر دوران امامتش (15) سال در عصر خلافت هارون (پنجمین عباسی) بود، و آن حضرت در این عصر، سالها در زندانهای متعدّد به سر برد.
حدود ده سال از امامت او در عصر خلافت منصور، ده سال در عصر خلافت مهدی عبّاسی، یک سال در عصر خلافت هادی عبّاسی و پانزده سال در عصر خلافت هارون واقع شد.
خودآزمایی
1- خداوند امام کاظم(ع) را در حدیث لَوْح چگونه یاد نمود؟
2- القاب معروف امام کاظم(ع) را نام ببرید.
3- زمان و مکان تولّد و شهادت و همچنین مکان مرقد شریف امام کاظم(ع) را بیان کنید.
پینوشتها
[1] - فتح 29.
[2] - اصول کافی، ج1، ص528.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمد محمدی اشتهاردی