کد مطلب: ۳۳۱۲
تعداد بازدید: ۱۹۵۰
تاریخ انتشار : ۰۵ خرداد ۱۳۹۹ - ۱۰:۵۸
حجاب و عفاف| ۶۷
بی‌تردید با استفاده از حجاب مشکی و پرهیز از چشم چرانی، زمینه‌ی بسیاری از گناهان که به سبب تحریکات و تهییجات جنسی در جامعه ایجاد می‌شود، برچیده شده و جامعه و افراد آن از مرد و زن و کوچک و بزرگ روی آرامش بیشتر را به خود می‌بینند.

4- آرامش بخشی

 
رنگ سفید و یا به طور کلّی نور و روشنایی در انسان و حیوان و موجودات، از خود آثار زیادی بر جای می گذارد و برعکس، رنگ سیاه و تاریکی طبعاً آثار معکوسی در بر خواهد داشت. همانند تقابل و تناوب شب و روز که اثرات آن ها از نظر تحرّک و آرامش در انسان متضاد و نقطه‌ی مقابل هم است. تناوب شب و روز این فایده را دارد که هر یک، آثار وجود دیگری را در انسان و موجودات زنده خنثی می کند و در حفظ اعتدال به او کمک می نماید و این امر مخصوصاً در انسان که در فعالیت عمومی خود حدّ و مرزی را نمی شناسد و  مانند حیوانات نمی تواند همیشه همگام و هم قدم با مقتضیات طبیعت حرکت کند، برجسته و ملموس است، چون با فرا رسیدن تاریکی شب و فقدان نور از فعالیت غیر طبیعی و اضافی روزانه‌ی او کاسته، و مجال آرامش و آسایش جسمی و روحی برای او پیش می آید.
قرآن مجید این واقعیت را که تاریکی و سیاهی شب باعث آرامش و سکون و در مقابل روشنایی روز باعث تحرّک و فعّالیت است را این چنین بیان کرده است: «هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ»، او كسى است كه شب را براى شما آفريد تا در آن آرامش بيابيد و روز را روشنى بخش (تا به تلاش زندگى پردازيد) در اين ها نشانه ‏هايى است براى كسانى كه گوش شنوا دارند.[1] اين نظام نور و ظلمت كه بارها در آيات قرآن روى آن تكيه شده، نظامى شگفت ‏انگيز و پر بار است، كه از يك سو با تابش نور در مدّت معين، صحنه‌ی زندگى انسان ها را روشن ساخته، و حركت آفرين است و تلاش ‏انگيز، و از سوى ديگر با پرده ‏هاى ظلمانى و آرام بخش شب، روح و جسم خسته را براى كار و حركت مجدّد آماده مى ‏سازد. ... آرامش و سكون كه هدف از آفرينش شب قرار داده شده، يك واقعيت مسلّم علمى است كه دانش امروز آن را به ثبوت رسانده، پرده‏ هاى تاريكى نه تنها يك وسيله‌ی اجبارى براى تعطيل فعّاليت هاى روزانه است، بلكه اثر مستقيمى روى سلسله اعصاب و عضلات آدمى و ساير جانداران دارد و آن ها را در حالت استراحت و خواب و سكون فرو مى ‏برد، و چه نادانند مردمى كه شب را به هوسرانى زنده مى ‏دارند و روز را - مخصوصاً صبحگاهان نشاط انگيز را- در خواب فرو مى‏ روند و به همين دليل همواره اعصابى نامتعادل و ناراحت دارند.[2]
به راستی چه عاملی باعث می گردد که بانوان مسلمان در بسیاری از کشورهای اسلامی همچون ایران، عراق، عربستان، مصر و ... به طور مستقل و جدا از هم و در عین آزادی عمل، حجاب و چادر مشکی را به عنوان پوشش مناسب در برابر مردان انتخاب نمایند؟ آیا چنین انتخاب دسته جمعی جدا از هم، شاهدی بر این موضوع نیست که زن مسلمان به طور فطری و با تجربه‌ی خود به آثار و خواص پوشش مشکی مثل اثر آرامش بخشی آن و این که باعث انصراف نگاه های نامحرم از آنان می گردد، پی برده است و عملاً هنگام استفاده از این نوع حجاب، احساس آرامش خاطر کرده، اضطرابات روحی و روانی او به طور محسوسی کاهش می یابد؟
به نظر می رسد قرآن کریم در طراحی تئوری جامع خود درباره‌ی حجاب اسلامی از نکته‌ی فطری و روان شناختی یاد شده به شکل زیبایی بهره گرفته است، با این توضیح که خداوند به مردان دستور غضّ بصر می دهد یعنی مردان در مواجهه با زنان باید نگاه خویش را کاهش دهند و چشم چرانی نکنند و از سوی دیگر، چون استفاده بانوان از حجاب (مخصوصاً حجاب مشکی) در کاهش و تخفیف نگاه مردان بسیار موثّر است، به زنان دستور می دهد از حجاب کامل (جلباب و حجاب حداکثری مشکی) برای پوشش خود استفاده کنند. بدین ترتیب ارتباط معنایی بسیار دقیق و مناسبی بین آیه‌ی جلباب و آیه‌ی غضّ بصر ایجاد می گردد، به گونه ای که گویا خداوند با دستور دادن به مردان نسبت به غضّ بصر و دستور دادن به زنان در مورد استفاده از حجاب، با کمک گرفتن از مردان و زنان جامعه عملاً زمینه‌ی تحقّق حجاب کامل اسلامی را فراهم کرده است.
بی تردید با استفاده از حجاب مشکی و پرهیز از چشم چرانی، زمینه‌ی بسیاری از گناهان که به سبب تحریکات و تهییجات جنسی در جامعه ایجاد می شود، برچیده شده و جامعه و افراد آن از مرد و زن و کوچک و بزرگ روی آرامش بیشتر را به خود می بینند. و یقیناً در پرتو امنیت، آرامش و سلامت، جامعه مسیر پیشرفت و ترقّی خود را بیش از پیش طی خواهد نمود.
 

5- هیبت معنوی


برخی از اقشار مختلف مردم در دنیا مثل: تجّار، پلیس، کشیشان روحانی و ... رنگ مشکی بر تن می کنند تا مبیّن قدرت و اقتدار آن ها باشد. افرادی که مایلند ظاهری سنّت گرا و احترام برانگیز داشته باشند نیز از این رنگ در لباس های خود استفاده می کنند. در برخی از کتاب های روانشناسی رنگ ها آمده: رنگ سیاه در بعضی موارد دلیل بر وقار و سنگینی و شیک پوشی است و یا این که: رنگ مشکی نمایان گر قدرت و اقتدار است.[3] بنا بر این، خصوصیت دیگر رنگ مشکی آن است که باعث هیبت و تشخّص است و در میان رنگ های دیگر ابهت بیشتری دارد. به نظر می رسد به دلیل همین خصوصیت رنگ مشکی است که اغلب حاکمان و بزرگان برای اظهار جلال و جبروت خویش از لباس های مشکی استفاده می کنند.
به خاطر همین ویژگی شکوه و هیبتی که در رنگ مشکی و سیاه نهفته است، در علم لغت، سواد (سیاهی) با سیادت و سروری قرین گشته، زیرا «سیّد» که در لغت به معنای «آقا و سرور» است، از نظر علم صرف در اصل «سَیْوِد» از ریشه‌ی «سواد» (به معنای سیاهی) بوده که بر اساس قوانین اعلال در علم صرف تغییر شکل داده و به صورت «سیّد» در آمده است. علاوه بر لغت در جهان خارج نیز این سیادت و هیبت با رنگ مشکی همراه است، به طور مثال در تاریخ اسلام نقل شده است که سیّد و سرور همه‌ی موجودات، پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله از عمامه‌ی مشکی استفاده می کردند. انتخاب رنگ مشکی برای عمامه‌ی سادات و زراری رسول خدا صلّی الله علیه و آله و ائمه‌ی اطهار علیهم السّلام نیز شاید به اعتبار همین ویژگی احتشام و هیبت معنوی باشد.
افزون بر این، رنگ مشکی رنگ ابهت و ایجاد ترس نیز هست چون گاهی برای مضطرب نمودن دشمن از آن استفاده می شود. در تاریخ نقل شده است ابومسلم خراسانی برای پیشبرد مقاصد نظامی خود، رنگ پرچم و لباس لشکریان خود را مشکی انتخاب کرد تا باعث رعب و وحشت لشکر رقیب خود گردد. بنا به نوشته‌ی مجمع الفرس، چاووشانی که در قدیم پیشاپیش مرکب شاهان حرکت می کردند و دورباش می گفتند، سیاه می پوشیدند تا مهیب نمایند و از همین رو به آن ها «چاووش» سیاه پوش گفته می شد. کتاب فرهنگ برهان قاطع در برابر واژه‌ی سیاه پوش آورده است: «شب گرد و عسس، میربازار و میرشب را گویند و چاووش را نیز گفته اند و آن کسی باشد که در پیشاپیش پادشاه دورباش گوید و این جماعت در قدیم به جهت هیبت و صلابت و سیاست، سیاه می پوشیدند».
با توجّه به همین ویژگی، استفاده‌ی بانوان از حجاب و چادر مشکی در مواجهه با نامحرمان باعث نوعی احتشام و هیبت معنوی در آنان می گردد و همین احتشام و هیبت معنوی سبب می شود که مردان نامحرم در مواجهه با آنان حریم گیرند.
 

کراهت نداشتن چادر مشکی

 
به رغم وجود فواید و آثار متعدّد ذکر شده برای حجاب مشکی، متأسّفانه برخی مطبوعات و افراد به طور غیر منطقی با تمسّک به شبهاتی، در جهت سست کردن پایه های حجاب اسلامی در ذهن زنان و بانوان و در نتیجه در راستای گسترش بدحجابی و بی حجابی گام برداشتند. در این جا به تناسب بحث مناسب است به شبه‌ی کراهت چادر مشکی اشاره مختصری داشته باشیم، چون در برخی مطبوعات با تمسّک نادرست به ظاهر برخی روایات عام و کلّی، کراهت داشتن چادر مشکی تبلیغ و ترویج می شود. در پاسخ این شبهه لازم است تأیید کنیم که بر اساس نظر مراجع تقلید، پوشیدن چادر مشکی نه تنها برای بانوان کراهت ندارد، بلکه طبق نظر برخی از آن ها بهترین نوع حجاب است.
مرحوم آیت الله میرزا جواد تبریزی در رساله ای با عنوان «رسالة مختصرة فی لبس السواد» در سند و دلالت این احادیث اشکال کرده اند. برخی مراجع تقلید مثل آیات عظام: سیستانی و مکارم فرموده اند: «به طور کلّی پوشیدن لباس سیاه مکروه نیست». برخی نیز مانند آیات عظام: امام خمینی، بهجت، تبریزی، صافی، فاضل، وحید خراسانی و نوری فرموده اند: پوشیدن لباس سیاه هر چند مکروه است ولی عبا از آن استثناء شده و چادر مشکی نیز داخل در عنوان عبا است. همچنین نظرات برخی از مراجع تقلید در پاسخ به سؤال یکی از مقلّدین در باره‌ی ارجح بودن چادر مشکی نسبت به سایر پوشش ها از این قرار است:
سؤال: عدّه ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن، در روزنامه ها و سخنرانی هایشان می گویند: چادر مشکی برای بانوان مکروه است و باید پوشش جدید، مانند مانتو و کت و دامن با رنگ های متنوّع جایگزین چادر مشکی شود. آیا چنین حرف و اقدامی صحیح است یا نه؟ خواهشمند است نظر شریفتان را مرقوم فرمایید؟
پاسخ:
حضرت آیت الله خامنه ای: «این صحبت صحیح نیست و بهترین پوشش چادر است و چادر سیاه هم بی اشکال است و کراهت ندارد».
حضرت آیت الله تبریزی: «زن باید بدن خود را در غیر وجه و کفین از نامحرم بپوشاند و نیز باید زینت خود را بپوشاند و لباسی که زینت حساب می شود باید آن را بپوشاند و چادر سیاه مثل عبای سیاه کراهت ندارد». همچنین ایشان در پاسخ سؤال دیگری می نویسند: «پوشیدن بدن بر زن واجب و بهترین نوع پوشش واجب، همان چادر مشکی است که زن های مؤمنه خود را با آن می پوشانند».
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی: «چادر مشکی بهترین نوع حجاب است و پوشیدن لباس هایی که جلب توجّه کند حرام است».
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: «با توجّه به این که در حال حاضر رنگ مشکی برای حفظ پوشش زنان بهتر است، کراهت آن ثابت نیست».[4]
بنا بر این استفاده از چادر مشکی بنا به نظر تمامی مراجع نه تنها کراهت ندارد، بلکه به تصریح بسیاری از ایشان چادر مشکی همان حجاب برتر و پسندیده است.
 

خودآزمایی

 
1- ارتباط مشکی بودن چادر با ایجاد آرامش و هیبت در صاحب آن را بنویسید؟
2- آیا پوشیدن چادر مشکی کراهت دارد؟
 

پی‌نوشت‌ها 
 

[1] سوره یونس/ آیه 67 (ترجمه مکارم).
[2] تفسير نمونه ج ‏8 ص 343 و 344.
[3] «پرسمان حجاب» ص 123 به نقل از: روان شناسی و درمان با رنگ ها (موارد و دوروتی سان) ص 137 [ترجمه نغمه صفاریان پور]/ رنگ و طبیعت دانش رنگ ها (مهندس ناصر فرزان) ص 42.
[4] برگرفته از «پرسمان حجاب» ص 125 و 126 و پاورقی ص 126 و ص 193 تا 195 به نقل از: رسالة مختصرة فی لبس السواد ص 7 تا 19، احکام نگاه و پوشش (سیّد مجتبی حسینی) ص 101 و مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید (سیّد محسن محمودی). همچنین در این نوشتار از کتاب «پرسمان حجاب» ص 121 تا 126 و 193 تا 195 با دخل و تصرّف استفاده شد.
 
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
مسلم زکی‌زاده
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر: