وَ رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِیلًا (۴)
و قرآن را شمرده و روشن و با تأمل و دقت بخوان. (مزمل، ۴)
از مهمترین آداب قرائت قرآن، ترتیل است. این واژهی قرآنی با معنای اصطلاحی آن در فنّ قرائت قاریان امروزی تفاوت دارد. ترتیل در اصل به معنای «تنظیم» و «ترتیب موزون» است و در روایات، به معنای خواندن آیات قرآن با تأنّی و نظم لازم، ادای صحیح حروف، استفاده از صدای نیکو، دلنشین و حزین، تبیین کلمات و از همه مهمتر، دقت و تأمّل در مفاهیم آیات و خضوع و خشوع در برابر آن تعریف شده است. پیشوایان دینی ما، مسلمانان و علاقهمندان به قرآن را از تلاوت سرسری و زیاد خواندن بدون توجه به معنا برحذر داشته و با وجود تأ کید بر تلاوت زیاد قرآن، متذکر شدهاند که تلاوت اندك همراه با ترتیل و تدبر، از زیاد خواندن همراه با تندخوانى، بهتر و با هدف قرآن سازگارتر است.
امام علی(ع) ـ در معنای ترتیل ـ:
«بَیِّنْهُ تِبْیَاناً وَ لَا تَهُذَّهُ هَذَّ الشِّعْرِ وَ لَا تَنثُرْهُ نَثْرَ الَّمْلِ وَ لَکِنْ أَفْزِعُوا قُلُوبَکُمُ الْقَاسِیَةَ وَ لَا یَکُنْ هَمُّ أحَدِکُمْ آخِرَ السُّورَةِ؛
آن را خوب بیان کن و همانند شعر آن را بشتاب مخوان، و مانند ریگ آن را پراکنده مساز؛ بلکه دلهای سخت خود را به وسیلهی آن به بیم و هراس افکنید، و همت هیچ یک از شما این نباشد که فقط سوره را به آخر رساند.» کافی: ج۲ ص ۶۱۴ ح۱.