توهین مدیر مدرسه به دانش آموزان از نظر شرعی چه حکمی دارد؟

فصل دوم: تعلیم و تربیت

نامه شماره ۱۷

حضور حضرت آیت الله العظمی صافی
مدیر یکی از دبیرستان‌ها و آموزشگاه‌های اسلامی، مستمراً در حضور ۴۰۰ نفر، لفظ رکیک و قبیح «خفه شوید» را به کار می‌برد. با توجه به اینکه چنین لفظی، طاغوتی و ضد قانون است، نظر شرع مقدس اسلام چیست؟ وظیفه دانش‌آموزان و مسئولان چیست؟
 
بسم الله الرّحمن الرّحیم

تأکید اسلام بر تعلیم و تعلم

تعلیم و تعلّم، یاد دادن و یاد گرفتن علم در اسلام، مورد تشویق و تأکید فراوان قرار گرفته، و اساس ترقی و تعالی و تکامل جامعه است، و حقّ معلم و کسی که به انسان عملی را آموخته باشد یا او را به راه نیک، خیر و صوابی راهنمایی کرده باشد، بسیار بزرگ است و مثل حق پدر، رعایت آن لازم است.
باید دانش آموزان در احترام معلم، تا می‌توانند اهتمام کنند، و حتی اگر از او برخورد خلاف آداب دیدند، تحمّل نمایند.

 
رابطه استاد و شاگرد

وظیفه معلم و استاد هم، این است که با دانشجو و دانش‌آموز، با حلم، بردباری، مهر و رأفت رفتار نماید، از لغزش و خطای آنها چشم بپوشد، و با زبان نرم و ملاطفت، اشتباهات آنان را تذکر دهد.
رابطه شاگرد و استاد، رابطه‌ای معنوی است که هیچ‌گاه فراموش نمی‌شود. در حدیث است:

«تَوَاضَعُوا لِمَنْ یَتَعَلَّمُونَ مِنْهُ الْعِلْمَ وَلِمَنْ یُعَلِّمُونَهُ»،[۱]

این حدیث هم توصیه به شاگرد است که با فروتنی و تواضع، از استاد، احترام و تکریم نماید و هم تعلیم به معلّم است که با مهر، محبت و تواضع، شاگرد را به فراگرفتن علم و دانش تشویق نماید تا دانشجو به تحصیل علم و معرفت رغبت و میلش بیشتر شود و با اشتیاق، هر کجا اشتباهی دارد، به معلّم مراجعه نماید.
اما در سؤال، وظیفه دانش‌آموزان این است که طوری رفتار نمایند که موجب خشم معلّم نشود و در مقام تلافی نسبت به معلم برنیایند، و «جورِ استاد، به ز مِهرِ پدر» را مراعات نمایند، و وظیفه مدیریت آموزشگاه و مسئولین، اشراف بر جریان وضع تعلیم، تدریس، اخلاق و رفتار معلّمان، اساتید و کلیه امور آموزشگاه است که اگر از این‌گونه بدزبانی‌ها و نواقص و برخوردهایی که در روحیه دانش‌آموزان و اخلاق آنها اثر می‌گذارد، مشاهده شود، به معلّم به طور خصوصی، نه در برابر دانش‌آموزان، انعکاس سوء این برخوردها را تذکر دهند و او را به حُسن اخلاق، عفّت زبان و حفظ شأن معلّم توصیه نمایند و محیط آموزشگاه را از این نواقص مصونیت دهند.
والله العالم
لطف‌الله صافی

پی نوشت

[۱]. لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۲۰۲؛ طبرسی، مشکاة‌الانوار، ص۲۴۲. «در برابر آنان‌که علم را از آنها فرا می‌گیرد و نیز آنها که دانش می‌آموزند، تواضع کنید».

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی