کد مطلب: ۶۲۵۹
تعداد بازدید: ۳۳۶
تاریخ انتشار : ۰۶ فروردين ۱۴۰۲ - ۰۸:۳۹
روزه، تمرین پرهیزکاری | ۶
هیچ ملتی از ملت‌های شرک و بت‌‏پرست برای بت‏ها روزه نمی‏‌گرفتند؛ اگرچه برای بت‏‌ها نماز می‏‌خواندند، قربانی می‌‏کردند و مراسم دیگر داشتند، روزه تنها برای خداست و هیچ مشرک و بت‏‌پرستی برای تقرب به بت روزه نگرفته است. روزه، فرمانی الهی است...

فصل سوّم: شرافت و فضیلت ماه مبارک رمضان و روزه در آن


پیامبر(ص) از ماه مبارک رمضان به «شهرالله» تعبیر کرد؛ چون روزه مال خداست و این ماه، ماه روزه است و رمضان نامی از نام‏‌های مبارک خدای سبحان است، پس شهر رمضان در حقیقت شهرالله است. خداوند روزه را در این ماه واجب کرده است و روزه است که فقط مال خداست و اگر انسان در این ماه به لقاء‏الله نرسد، به باطن روزه نرسیده است. این دو رابطه‏‌ای مستقیم با هم دارند؛ چنان‏که از رسول خدا(ص) نقل شده که فرمود: للصائم فرحتان حین یفطر و حین تلقی ربه؛ ظاهر روزه فرحناکی هنگام افطار و باطن آن ملاقات با رب می‏‌باشد. برای درک شرافت و فضیلت این ماه به نکته‏‌ای که ابن‏‌اثیر گفته، با دقت بیشتری بنگریم.
ابن‏اثیر در نهایه می‏‌گوید: یکی از نکاتی که خدای سبحان براساس حدیث قدسی «الصوم لی و انا اجزی به» فرمود،‏ این است که هیچ ملتی از ملت‌های شرک و بت‌‏پرست برای بت‏ها روزه نمی‏‌گرفتند؛ اگرچه برای بت‌‏ها نماز می‌‏خواندند، قربانی می‏‌کردند و مراسم دیگر داشتند، روزه تنها برای خداست و هیچ مشرک و بت‏‌پرستی برای تقرب به بت روزه نگرفته است. روزه، فرمانی الهی است و در ماه مبارک رمضان واجب شده نه در ماهی دیگر و شرافت این ماه بدان سبب است که شب قدر و نزول قرآن در آن صورت گرفته است.
ماه مبارک رمضان بهترین ماه‌‏هاست. در بیان فضیلت این ماه در احادیث به مطالبی اشاره شده که مهم‏ترین آن‏ها عبارتی است که پیامبر اکرم(ص) فرموده: «شهر دعیتم فیه الی ضیافة الله و جعلتم من اهل کرامة الله»؛ تعبیر ضیافة‏الله تعبیر بسیار زیبایی است. روزه‏‌دار مهمان خداست؛ خدایی که با لطف و کرم خود از مهمان‏‌ها پذیرایی می‏‌کند و چه مهمانی بالاتر از این‏که انفاسکم فیه تسبیح و نومکم فیه عبادة و عملکم فیه مقبول و دعائکم فیه مستجاب. یکی از عرفا می‌‏نویسد:

«ان الصوم لیس تکلیف بل تشریف یوجب الشکر و تری الحسنة لله فی ایجابه»؛ همانا روزه یک تکلیف نیست، بلکه شرافتی است که باید شکر آن را به‏جا آورد و با جواب به آن حسن‌ه‏ای شامل حال انسان می‏‌شود.[1]
ظرف این مظروف عظیم ماه مبارک رمضان است و این عبادت بزرگ در این ماه است؛ برای همین شروع ماه مبارک در حقیقت عید بزرگی برای مسلمانان است و جا دارد که مؤمنین ورود این ماه را به‏‌هم تبریک بگویند و یکدیگر را به استفاده‌ی هرچه‏ بیشتر از این ماه توصیه کنند، چون ماه ضیافت الهی است و فقط کسانی که اهل ورود در این ضیافتند، بر سر سفره منان و کریم می‌‏نشینند. این، غیر از سفره عام کرم الهی است که همه انسان‌‏ها، بلکه همه موجودات عالم از آن بهره‌‏مندند؛ این سفره خواص و ضیافت خاصان پروردگار است. در این سفره بهترین غذاهای نفسانی، اعم از: نورانیت و صفای نفس، توجه و یاد خدا، تقوا و معنویت و رضوان خدا وجود دارد. استفاده از نعمت‏‌های این سفره به همت و جهاد روزه‌‏داران بستگی دارد.
اکنون این سؤال مطرح می‏‌شود که چرا در میان همه عبادات، روزه این‌‏چنین ارزش پیدا کرده که در این ماه عزیز قرار گرفته و سفره گسترده مهمانی خداوند در این ماه پهن گردیده و پذیرایی با او صورت می‌‏گیرد؟ مگر چه فایده‌‏ای در آن نهاده شده که این‌‏قدر منزلت یافته؟ آنچه در حدیث پیش روی می‌‏آید، گوشه‏‌ای از این راز است. خداوند ـ در حدیث معراجیه ـ می‌‏فرماید: یا احمد، آیا می‌دانی که میراث روزه چیست؟ میراث روزه، کم‌‏خوری و کم‏ سخن‌‏گفتن است، سپس فرمود: و میراث روزه را همین بس است که ثمره‌‏اش حکمت و ثمره آن معرفت و میوه معرفت، یقین است.[2]
ارزش هر عبادتی به آثار و فواید آن مخصوصاً میزان تأثیرش در نفس است. کم‏‌خوری و گرسنگی و کم‌سخن ‏گفتن به قصد روزه و عبادت، قلب را نورانی و باصفا می‏‌کند و برای تفکر و معرفت‏ آماده‌‏اش می‌‏سازد و سرانجام، فرد را به یقین می‌‏رساند (وصف یقین را باید از کتاب خدا و روایات اهل بیت به‏‌دست آورد). بعلاوه ماه رمضان ماه جهاد با نفس و خودسازی است؛ چنان‌‏که رسول خدا(ص) فرمود: در ماه رمضان درهای بهشت به روی شما گشوده و درهای جهنم بسته است و شیاطین در غل و زنجیرند؛ سعی کنید درهای بهشت هم‌چنان به روی شما گشوده و در‏های جهنم بسته بماند. البته باید توجه کرد که در‏های جهنم، در‏های آهنی و چوبی نیست؛ بلکه همان اعضا و جوارح انسان است. آدمی با زبان و گوش و چشم، هم می‌‏تواند بهشت و نعمت‏‌های بهشتی را برای خود فراهم کند و هم می‌‏تواند دوزخ و عذاب‏‌های دوزخی را تهیه کند؛ چنان‏که در احادیث فراوانی به این نکته اشاره شده است؛ برای نمونه:
مهم‏ترین و برترین کارها در این ماه دوری از گناهان است. روزه، تنها ترک خوردن و نوشیدن و سایر مفطرات نیست؛ روزه واقعی اجتناب از همه محرمات و روزه‌ی همه اعضا و جوارح است. به خواندن دعا و قرآن و مراسم صوری اکتفا نکنیم.
امام صادق(ع) در حدیث شریفی می‌‏فرماید: هنگامی‏‌که روزه‌‏دار شدی، باید گوش و چشم تو هم روزه‌‏دار باشد؛ از حرام دوری کند، اعضا و جوارح تو از زشتی‏‌ها دور باشد، از بیهودگی و آزار به خدمتکاران خودداری کرده، وقار روزه‏‌دار را حفظ کنی، تا می‌‏توانی سکوت کرده و از گفتار بپرهیزی مگر ذکر خدا. بالاخره روزی که روزه هستی با روزی که روزه نیستی، باید تفاوت داشته باشد و از هم‌خوابی و بوسه و امثال آن خودداری کنی و هم‏چنین از خنده‏‌های صدادار بپرهیز که باعث سقوط تو خواهد بود.[3]
از دیگر نمونه فضلیت این ماه، بشارتی است که پیامبر(ص) درباره آمرزش بندگان در این ماه داده و نفرین کرده کسی را که در این ماه آمرزیده نشود: «کسی که ماه رمضان را بگذراند و آمرزیده نشود، خدا او را نیامرزد»، زیرا رحمت خدا در این ماه گسترده است و کسی‌‏که آن‌‏را درک نکند، سزاوار نفرین است.[4]


خودآزمایی


1- شرح دهید چرا پیامبر(ص) از ماه مبارک رمضان به «شهرالله» تعبیر کرد؟
2- ارزش هر عبادتی به کدام عوامل بستگی دارد؟

 

پی نوشت ها


[1]. إقبال‏الأعمال، ص10.
[2]. قال الله ـ فی حدیث المعراج ـ یا احمد! هل تعلم ما میراث الصوم؟میراث الصوم قلة الا کل و قلةالکلام. ثم قال فی میراث الصوم: انّها تورث الحکمة و بها تورث المعرفة و تورث المعرفة الیقین.
[3]. قَالَ أَبُوعَبْدِاللهِ(ع): إِذَا أَصْبَحْتَ‏ صَائِماً فَلْيَصُمْ سَمْعُكَ وَ بَصَرُكَ مِنَ لْحَرَامِ وَ جَارِحَتُكَ وَ جَمِيعُ أَعْضَائِكَ مِنَ الْقَبِيحِ وَ دَعْ عَنْكَ الْهَذْيَ وَ أَذَى الْخَادِمِ وَ لْيَكُنْ عَلَيْكَ وَقَارُ الصَّائِمِ وَ الْزَمْ مَا اسْتَطَعْتَ مِنَ الصَّمْتِ وَ السُّكُوتِ إِلَّا عَنْ ذِكْرِ اللهِ وَ لَا تَجْعَلْ يَوْمَ صَوْمِكَ كَيَوْمِ فِطْرِكَ وَ إِيَّاكَ وَ الْمُبَاشَرَةَ وَ الْقُبَلَ وَ الْقَهْقَهَةَ بِالضَّحِكِ فَإِنَّ اللهَ يَمْقُتُ ذَلِكَ؛ وسائل‏الشیعه، ج10، ص165، ح13131.
[4]. مراقبات، ص 215.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
آیت الله ابراهیم امینی

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر: