کد مطلب: ۳۴۳۴
تعداد بازدید: ۲۰۳۵۷
تاریخ انتشار : ۰۲ ارديبهشت ۱۳۹۹ - ۰۸:۰۷
احکام خمس (پرسش و پاسخ‌های دانشجویی)| ۱۴
وسیله نقلیّه (مانند ماشین سواری و وانت) که از درآمد تهیّه شده، گاهی برای استفاده شخصی و گاهی برای باربری و اجرت و کسب و کار است، آیا خمس دارد؟

خمس وسیله نقلیّه
 


* پرسش 87. آیا به ماشینِ سواری، خمس تعلّق می‌گیرد؟ و موتور سیکلت و دوچرخه چطور؟
همه مراجع: اگر وسیله کسب نباشد و مورد نیاز و در شأن شخص و خانواده‌اش باشد، خمس ندارد.[1]
تبصره. فرض مسئله جایی است که وسایل نقلیّه را از درآمد همان سال تهیّه کرده باشد.
* پرسش 88. وسیله نقلیّه (مانند ماشینِ سواری و وانت) که از درآمد تهیّه شده، گاهی برای استفاده شخصی و گاهی برای باربری و اجرت و کسب و کار است، آیا خمس دارد؟
همه مراجع: به آن مقدار از وسیله که با آن کار می‌کند، خمس تعلّق می‌گیرد و به مقداری که جهت نیاز شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و با موقعیّت او تناسب دارد، خمس تعلّق نمی‌گیرد.[2]
تبصره 1. در توضیح پاسخ یاد شده، گفتنی است: اگر وسیله مزبور به عنوان مثال سه میلیون تومان ارزش دارد و شخص در مدّت سال به طور میانگین، شش ماه با آن کار می‌کند و شش ماه دیگر را به نیازهای شخصی‌اش اختصاص می‌دهد؛ سر سال خمسی باید نسبت به نصف ارزش ماشین، خمس آن را بدهد (سیصد هزار تومان).
تبصره 2. اگر وسیله نقلیّه را برای نیاز زندگی خود و خانواده تهیّه نموده و گاه به طور اتفاق با آن کاری کند، مشمول خمس قرار نمی‌گیرد.
* پرسش 89. با حقوق کارمندی، ماشین سواری تهیّه کرده‌ام تا با آن کار کنم و سودش، زندگی‌ام را اداره کنم؛ زیرا حقوق کارمندی برای این منظور کافی نیست. آیا به این ماشین خمس تعلّق می‌گیرد؟
آیات عظام امام، سیستانی، فاضل و مکارم: سرمایه خمس دارد؛ مگر این که با پرداخت خمس آن – هر چند به صورت اقساط- نتواند با بقیّه آن، زندگی خود را اداره کند.[3]
آیات عظام بهجت، تبریزی و نوری: آن مقدار از سرمایه (ماشین) که اداره زندگی به آن بستگی دارد، خمس ندارد، ولی به مقدار بیش از آن خمس تعلّق می‌گیرد.[4]
آیات عظام خامنه‌ای، صافی و وحید: سرمایه خمس دارد و چنانچه نمی‌تواند با پرداخت خمس آن، امرار معاش کند، می‌تواند با حاکم شرع دستگردان نماید.[5]
تبصره. البته به سود حاصل از کار کردن با ماشین، خمس تعلّق می‌گیرد.
 

خمس فروش ماشین
 

* پرسش 90. اینجانب اتومبیل سواری خود را که مورد نیاز بود، دو سال پیش خریدم و اکنون آن را فروخته و با پول آن اتومبیل نو و مدل جدید خریداری کرده‌ام و بقیّه پول آن را نیز، از درآمد سال پرداختم؛ آیا باید خمس بپردازم؟
همه مراجع (به جز امام): اگر اتومبیل جدید مورد نیاز و در شأن شما باشد، خمس ندارد.[6]
امام: پول فروش اتومبیل اول فوراً خمس دارد؛ مگر آن که با اتومبیل جدید معاوضه کنید.[7]
تبصره 1. فرض مسأله جایی است که تا پیش از رسیدن سال خمسی با پول فروش، اتومبیل جدید تهیّه کرده است و چنانچه این پول تا سر سال خمسی باقی بماند. حکم سؤال پول فروش خانه را پیدا می‌کند.
تبصره 2. هر چند در کلام برخی از مراجع، سخن از غیر ماشین است؛ ولی تفاوتی بین آن و سایر وسایل مورد نیاز در این جهت نیست.
 

خمس فیش خودرو
 

* پرسش 91. آیا به پول درآمدی که برای تهیّه خودروی مورد نیاز، به حساب ریخته می‌شود و سال هم بر آن می‌گذرد، خمس تعلّق می‌گیرد؟
آیات عظام امام، تبریزی، سیستانی، صافی و وحید: خمس دارد.[8]
آیات عظام بهجت، فاضل و نوری: چنانچه خودرو مورد نیاز بوده و تنها راه تهیّه آن، واریز نمودن پول به حساب است، خمس ندارد.[9]
آیت‌الله خامنه‌ای: چنانچه خودور مورد نیاز به صورت پیش فروش باشد خمس ندارد، در غیر این صورت خمس دارد.[10]
آیت‌الله مکارم: اگر به عنوان پیش خرید به حساب ریخته است، خمس ندارد و چنانچه به صورت ودیعه باشد، خمس دارد.[11]
تبصره 1. باید توجّه داشت، پولی که به سازمان مربوطه ریخته می‌شود، چنانچه سود داشته باشد و یک سال از آن بگذرد، به آن خمس تعلّق می‌گیرد.
تبصره 2. حکم بالا به خودرو اختصاص ندارد؛ بلکه هرگونه وسیله مورد نیازی را که به صورت ثبت‌نام خریداری شود، شامل می‌شود.
* پرسش 92. اگر کسی در اواسط سال خمسی‌اش ماشین سواری جهت مصارف شخصی‌اش بخرد؛ ولی تحویل آن به بعد از سال خمسی‌اش موکول شود، آیا باید خمس آن را بپردازد؟
همه مراجع (به جز سیستانی): خیر، لازم نیست خمس بدهد.[12]
آیت‌الله سیستانی: باید خمس آن را به قیمت روز بپردازد.[13]
تبصره. حضرت آیت‌الله سیستانی در مؤونه شدن اشیاء، مصرف فعلی را (تا پیش از سال خمسی) شرط می‌دانند.
 

پی‌نوشت‌ها


.[1] العروة الوثقی، ج2، م61؛ خامنه‌ای، اجوبه، س923.
[2]. فاضل، جامع المسائل، ج1، س711؛ نوری، استفتائات، ج2، س339؛ دفتر: سیستانی، خامنه‌ای، امام، مکارم، بهجت، تبریزی و صافی.
[3]. العروة الوثقی، ج2، م59؛ فاضل، جامع المسائل، ج1، س708 و765؛ مکارم، استفتائات، ج2، س543؛ سیستانی، المسائل المنتخبه، م588.
.[4] نوری، استفتائات، ج1، س271؛ تبریزی؛ التعلیقة علی منهاج الصالحیین، م32 و استفتائات، س948؛ بهجت، توضیح المسائل، م1401.
.[5] صافی، جامع الاحکام، ج1، س647 و656؛ دفتر: خامنه‌ای، صافی و وحید.
[6]. فاضل، جامع المسائل، ج1، س701؛ نوری، استفتائات، ج2، س342 و ج1، س265؛ تبریزی، استفتائات، س890؛ صافی، جامع الاحکام، ج1، س714؛ سیستانی، منهاج الصالحین، ج1، م1223؛ خامنه‌ای، اجوبه، س886؛ مکارم، استفتائات، ج1، س314؛ وحید، توضیح المسائل، م1778؛ دفتر: بهجت.
.[7] امام، استفتائات، ج1، س72، 74، 173.
[8]. امام، استفتائات، ج1، س98؛ دفتر: سیستانی، تبریزی و وحید.
.[9] بهجت، وسیلة النجاة، م1389؛  فاضل، جامع المسائل، ج1، س704؛ دفتر: نوری.
.[10] خامنه‌ای، اجوبه، س883.
[11] دفتر: مکارم
[12] امام، استفتائات، ج1، س155؛ بهجت، توضیح المسائل، م1391؛ مکارم، استفتائات، ج2، س533؛ فاضل، جامع المسائل، ج1، س704؛ خامنه‌ای، اجوبه، س883؛ دفتر: نوری، صافی و تبریزی.
[13] دفتر: سیستانی
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
سیدمجتبی حسینی
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر: