خودارضایی

بعضی از افرادی که گرفتار رفتارهای ناهنجار جنسی هستند، پیش از آن، درگیر تفکّر اشتباهی هستند که به خیال خودشان مجوّزی برای ارتکاب معصیت است. آن ها گمان می کنند که شرایط زندگی، ایشان را به انجام رفتار ناهنجار جنسی مجبور کرده و در ارتکاب گناه هیچ اختیاری از خود ندارند. این تفکر که ریشه در هوای نفس و القائات شیطانی دارد، تا زمانی که در ذهن فرد گرفتار حضور داشته باشد، او از گناه و انحراف جنسی رهایی پیدا نخواهد کرد. بنا بر این در مرتبه اوّل باید فکری به حال این توجیه شیطانی کرد.
از دیدگاه اسلامى، همه رفتارهاى نا‌هنجار جنسى، گناه محسوب مى ‌شوند؛ زیرا با آگاهى و اراده از فرد صادر مى ‌شود و هیچ اجبارى بر آن وجود ندارد. این، تمایل و هواى نفس خود فرد است كه در محیط محرّك، تحریك مى ‌شود و اقدام به رفتارهاى نا‌هنجار مى ‌نماید. دلیل اجبارى نبودن این نوع رفتارها این است كه: اولا، در مواقع و شرایط خاصى انجام مى ‌پذیرد و چنین نیست كه فرد در هر شرایطى، آن كارها را انجام دهد؛ بلكه غالبا به دنبال آن است كه پنهانى و به دور از چشمان دیگران انجام دهد؛ ثانیا، بسیارى دیگر از افراد، در همان شرایط تحریك قرار مى ‌گیرند، ولى به انجام دادن نا‌هنجارى ‌ها اقدام نمى ‌كنند؛ بلكه بر نفس خویش غلبه مى ‌نمایند و درصدد برمى ‌آیند تا در قالب ازدواج، به نیاز جنسى خود پاسخ دهند؛ ثالثا، در جامعه چیزى نا‌هنجار تلقى مى ‌شود كه افراد مى ‌توانند آن را ترك كنند؛ رابعا، افراد در انجام دادن آن ها مورد سرزنش و توبیخ قرار مى‌ گیرند. در حالی که اگر رفتارى، به صورت جبرى از سوى كسى صادر شود، توبیخ، مفهومى ندارد.
كسانى كه در چارچوب قانون و ضوابط جامعه رفتار مى ‌نمایند و هیچ ‌گونه تخطّى ‌اى از، هنجارهاى اجتماعى ندارند، از آن جهت مورد مدح و ستایش قرار مى ‌گیرند كه از روى اختیار، هنجارها را انجام داده ‌اند و از نا‌هنجارى‌ ها دورى كرده ‌اند. اگر شرع هم رفتارهاى نا‌هنجار جنسى را گناه مى ‌داند، از آن ‌جهت است كه افراد، با آگاهى و اختیار خود مى‌ توانند از آن ها پرهیز كنند و هیچ زیان روانى و معنوى، به خود و به دیگران، وارد نسازند. اگر در انجام دادن كارى، اراده کسی را سلب كرده باشند و آن كار، به صورت جبرى و بدون اراده از او صادر شود، مسلّما این كار او از نظر شرع، گناه نیست.[1]

پیش از این گفتیم با توجّه به آیات و احادیث، مى ‌توان نا‌هنجارى‌ ها و رفتارهاى انحرافى جنسى را از دیدگاه دینى چنین تعریف كرد: «تمایلات و رفتارهاى جنسى غیرطبیعى و انحرافى است كه به هر شیوه ‌اى، به سلامت جسمانى، روانى، معنوى و اجتماعى فرد آسیب مى ‌رساند و او را از تعالى و رشد انسانى، بازمى ‌دارد». بر این اساس رفتارهای ناهنجار مختلفی را می توان در زمره انحرافات جنسی برشمرد که تبعات آن ها گریبان گیر جوامع بشری شده است.

«خودارضایی» یا «استمنا»[2]، یکی از راه های انحرافی در ارضای میل جنسی است که امروزه نسل جوان را به خصوص در وضعیت فعلی جامعه و دشوار بودن امر ازدواج، در معرض آسیب های جدی قرار می دهد؛ از این رو، می توان آن را نوعی انحراف جنسی یا بیماری نامید که نیاز ضروری به درمان دارد. اگر چه درمان واقعی این عادت ناپسند، تنها از راه ازدواج ممکن است، امّا ارائه اطلاعاتی در باب حرمت، و پیامدهای این عمل، همچنین روش های کنترل و درمان آن، می تواند تا حدودی در ترک یا کاهش ابتلاء به این عمل ناشایست، مؤثّر باشد. استمنا، نوعی تحریک میکانیکی در دستگاه تناسلی است؛ به نحوی که فرد عمداً با خود کاری می کند که به تخلیه هیجان منجر شود.[3] و یا به عبارت دیگر: استمنا به این معنی است که فرد در رابطه جنسی با خود، کاری کند که مَنی از وی خارج شود. خودارضایی هنگامی رخ می دهد که فرد به قصد انزال مَنی و لذت جنسی، خود را تحریک می کند تا به اوج لذت برسد.[4]
از آن ‌جا كه این رفتار جنسى، خارج از دایره ازدواج است و زیان‌ هایى براى فرد ایجاد مى ‌كند، از نا‌هنجارى‌ هاى جنسى به حساب مى ‌آید. استمنا شاید اوّلین نوع نا‌هنجارى جنسى‌ است كه نوجوانان به آن مبتلا مى ‌شوند. این ناهنجارى، چه در دختران و چه در پسران، در دوران بلوغ بیشتر اتّفاق مى ‌افتد. برخی از دانشمندان معتقد هستند كه اگر شدّت كشش جنسى زیاد شود و به سوى وضع طبیعى و عادى، رهبرى نگردد، حالتى در نوجوان پدید مى ‌آید كه در نتیجه، مایل است از شخص خود براى ارضاى نیروى شهوانى استفاده كند. در این صورت، مرض تنهایى (یعنى استمنا) پدید مى ‌آید. در احادیث، به دلیل زیان‌ هاى جسمی، روانى معنوى و آسیب ‌هایى كه خودارضایی، به فرد، خانواده و اجتماع وارد مى ‌سازد و افراد را از ازدواج و پذیرش زندگى مشترك خانوادگى و رشد عاطفى در ارتباط با همسر و فرزند بازمى ‌دارد، از این نوع رفتار جنسى، نهى شده است.[5]
پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله خودارضایی را در كنار ناهنجارى ‌هاى جنسى دیگر، مورد لعن قرار داده و مى ‌فرمایند:

«ألاَ لَعنَةُ اللّهِ و الملائكةِ و النّاسِ أجمَعینَ على مَنِ انتَقَصَ شیئا مِن حَقّی... و على ناكِحِ البَهیمَةِ، و على ناكِحِ یدِهِ». هان! لعنت خدا و فرشتگان و مردم، همگى، بر كسى باد كه چیزى از حق مرا پایمال كند... و بر كسى كه با حیوان نزدیكى كند و بر كسى كه با دست خود ازدواج (خود ارضایى) كند.[6] همچنین امام صادق علیه السّلام فرد خودارضا را در زمره کسانی برمی شمرند که از نظر رحمت خدا محروم و مشمول عذاب دردناک الهی می شوند:

«ثلاثةٌ لا یكَلِّمُهُمُ اللّهُ یومَ القِیامَةِ و لا ینظُرُ إلَیهِم و لا یزَكِّیهِم و لَهُم عَذابٌ ألیمٌ: ... و النّاكِحُ نفسَهُ». سه كس اند كه خداوند روز قیامت نه با آن ها سخن مى گوید، نه به آنان نگاه مى كند و نه پاكشان مى خواند و عذابى دردناك دارند: ... و (دوّم) كسى كه با خود ازدواج (خود ارضایى) كند.[7]
از امام صادق علیه السّلام در باره استمنا سؤال شد، حضرت فرمودند:

«إِثْمٌ عَظِیمٌ قَدْ نَهَى اللَّهُ عَنْهُ فِی كِتَابِهِ وَ فَاعِلُهُ‏ كَنَاكِحِ‏ نَفْسِهِ‏ وَ لَوْ عَلِمْتَ بِمَا یفْعَلُهُ مَا أَكَلْتَ مَعَهُ». گناه بزرگى است كه خداى متعال در كتاب خود از آن نهى فرموده است و كننده این كار مانند كسى است كه با خودش ازدواج كند. اگر بدانم كسى این كار را مى كند هرگز با او غذا نمى خورم. سؤال كننده پرسید: یا بن رسول اللّه! در كجاى كتاب خدا از این عمل نهى شده است؟ حضرت فرمودند:

«قَوْلُ اللَّهِ‏ فَمَنِ ابْتَغى‏ وَراءَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ العادُونَ‏ وَ هُوَ مِمَّا وَرَاءَ ذَلِكَ». این سخن خداوند كه مى فرماید: «پس، هر كه فراتر از این جوید، آنان از حدّ گذرندگانند» و این عمل از مصادیق «فراتر از این» است.‏[8]
امام صادق علیه السّلام نحوه برخورد امیر المؤمنین علیه السّلام با کسی که مبتلا به این گناه بود را این گونه توصیف فرمودند: «أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع أُتِی بِرَجُلٍ عَبِثَ بِذَكَرِهِ فَضَرَبَ یدَهُ حَتَّى احْمَرَّتْ ثُمَّ زَوَّجَهُ مِنْ بَیتِ الْمَالِ». مردی را خدمت امیر المؤمنین علیه السّلام آوردند که با آلت تناسلی خود بازی کرده بود، امام علیه السّلام به دست او ضربه زدند به طوری که دستش سُرخ شد، سپس از (هزینه) بیت المال برای او همسری گرفتند.[9]

قوای جنسی از استعدادهای فطری بشر است كه بر اساس آن می توان تشكیل كانون خانواده و ادامه نسل انسان را پی ریزی كرد تا لذتی ارزشمند از این طریق نصیب انسان شود؛ اما اگر این استعداد و توانایی در مسیر انحرافی و خارج از چارچوب دستور عقل و وحی قرار گیرد، انسان را به سوی هلاكت معنوی و مادی می كشاند، از ارزش های انسانی دور می كند و در دام بیماری های روانی جنسی گرفتار می سازد. افراد خود ارضا با گرایش به بی بند و باری جنسی، به بی عفتی تمایل پیدا می كنند؛ بی عاطفه و كم رو و خجل هستند؛ صفای دل و نورانیت معنوی كم تری دارند؛ به مجالس دعا و توسل علاقه ای نشان نمی دهند و تاریكی و ظلمت آن ها را احاطه كرده است و اوقات خود را بیشتر با كارهای بیهوده سپری می كنند.
خودارضایی، احساس گریز از اجتماع پدید می آورد كه در اثر افراط و تكرار این عمل ناپسند، این احساس ریشه دار خواهد شد. خود ارضا در گوشه ای منزوی، به افكار دور و دراز می پردازد. توجه به لذات شخصی و خیالی، سبب سستی روابط اجتماعی می گردد و حیات جمعی و با دیگران بودن را دچار مخاطره می سازد. در نتیجه، فرد وقتی در عرصه اجتماعی وارد می شود، با مردم جوشش كم تری دارد و از حضور در كنار دیگران لذت نمی برد. بدین روی، شخصیت اجتماعی و انسانی چنین افرادی به تدریج متزلزل می شود و جامعه نیز از وجود نیروی جوان و خلاق محروم می ماند. در دراز مدت نیز، این ویژگی ها موجب اختلال در ارتباط آنان با خانواده و اجتماع می گردد.
از سوی دیگر، خودارضایی مكرر موجب تحریك بیش از حد دستگاه عصبی «پاراسمپاتیك» و افزایش تخلیه «استیل كولین» در مغز می گردد و این خود موجب برخی عوارض جسمانی و روانی همچون حواس پرتی، كمی حافظه، سیاهی رفتن چشم و در نهایت تاری دید می شود. تمام این نشانه ها ناشی از تغییر تعادل میزان مواد شیمیایی موجود در مغز است كه بین سلول های عصبی رد و بدل می شود و انتقال پیام های گوناگون را بر عهده دارد.[10]
ادامه این بحث را در نوشتار بعد دنبال خواهیم کرد، ان شاء الله.

1- نقش اختیار در نا‌هنجارى‌ هاى جنسى‌ را توضیح دهید؟
2- خودارضایی چیست و حدیثی در مذمّت این گناه بنویسید؟

 

[1] تربیت جنسى: مبانى، اصول و روشها از منظر قرآن و حدیث (فقیهى، على ‌نقى) ص 301 [با دخل و تصرّف].
[2] برخی خودارضایی مردان را استمناء و خودارضایی زنان را استشهاء نامیده اند.
[3] سایت: پایگاه اطلاع رسانی حوزه، مقاله: راهنمای مشاوره در خودارضایی (1)، به نقل از: مجله مبلغان، مهر 1388 - شماره 121، نویسنده: حسین نقی زاده.
[4] مقاله: رفتارشناسی جنسی در اندیشه دینی (کجباف، محمدباقر)، منبع: مطالعات راهبردی زنان 1384 شماره 27.
[5] تربیت جنسى: مبانى، اصول و روشها از منظر قرآن و حدیث ص 303 و 304 (با دخل و تصرف).
[6] میزان الحکمة ج 11 ص 76.
[7] همان.
[8] وسائل الشیعة ج ‏28 ص 364/ ترجمه حدیث از میزان الحکمة.
[9] وسائل الشیعة ج ‏28 ص 363.
[10] سایت پایگاه اطلاع رسانی حوزه، مقاله: انحرافات جنسی، زمینه ها، پیامدها، به نقل از: منبع: مجله حسنا، تابستان 1391 - شماره 13؛ رضایی اصفهانی، محمد علی- احمدی فر، مصطفی، (با دخل و تصرف و تلخیص).

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
حجت‌الاسلام مسلم زکی‌زاده