وظیفه دولت در اشتغال

بخش پنجم: مسئولان ازدواج | ۷

وظیفه‌ی دولت در اشتغال

یکی دیگر از وظایف دولت و مسئولان، برای تسهیل در امر ازدواج جوانان، به وجود آوردن زمینه‌های شغل و کار است. واقعیت این است که داشتن شغل، جوان را به ازدواج، بیشتر ترغیب می‌کند و به او اعتماد می‌بخشد. اما با تأسف باید گفت که در وضع کنونیِ کشور ما، پیدا کردن شغل مناسب برای جوانانی که به سن ازدواج رسیده و می‌رسند کار بسیار دشواری است. جمع کثیری از جوانان که فارغ التحصیل شده یا ترک تحصیل نموده‌اند دنبال پیدا کردن کار هستند ولی کاری نمی‌یابند. روز به روز هم بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.
مشکل بیکاری یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کنونی ماست که باید برای آن به طور جدی چاره‌ای اندیشید. البته این مشکل اختصاص به کشور ما ندارد بلکه اکثر کشورها حتی کشورهای صنعتی و ثروت‌مند هم کم یا بیش بدان مبتلا هستند، ولی کشور ما با توجه به رشد بی‌رویه‌ی جمعیت و عدم کنترل آن و اقتصاد بیماری که داریم با خطر بیشتری روبه‌روست که مسئولان محترم باید برای حل این معضل اجتماعی هرچه زودتر چاره‌ای بیندیشند و از وقوع بحران و آثار و عواقب سوء آن جلوگیری کنند. حل این معضل جز از طریق تجدید نظر و اصلاح برنامه‌های اقتصادی امکان‌پذیر نیست.
ما کشور فقیری نیستیم، منابع طبیعی و ثروت‌های خدادادیِ فراوان، استعدادهای سرشار انسانی و موقعیت حساس جغرافیایی داریم، با وجود این همه سرمایه و امکانات، نباید وضع اقتصادی ما این‌چنین باشد. پس باید عیبی در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی ما وجود داشته باشد.
رئیس جمهور محترم ـ جناب آقای سید محمد خاتمی ـ در آغاز کار خود، ضمن یک سخنرانی به این مشکل اشاره کرده و گفتند: اقتصاد ما بیمار و ناسالم است و نیاز به تجدید نظر و اصلاح دارد. من به عنوان یک شهروند ایرانی از صراحت و صداقت ایشان، خشنود و برای یک درمان جدی امیدوار شدم، چون توجه به بیماری از شرایط اولیه درمان است.
در بیمار بودن اقتصاد ما تردیدی نیست، زیرا آثار آن را عیناً مشاهده می‌کنیم، لیکن آنچه مهم است شناخت صحیح و کاملِ علل و عوامل این بیماری و برطرف ساختن آن‌ها و یافتن راه حل‌های صحیح و تنظیم برنامه‌های دقیق و کارشناسانه‌ی علمی در دو مرحله‌ی کوتاه و بلندمدت و اجرای قاطع آن‌هاست.
درست است که این اقتصادِ بیمار در زمان رژیم سابق، پایه‌گذاری شده است و پس از انقلاب اسلامی هم تحریم‌های اقتصادی و کارشکنی‌های دشمنان، خسارت‌های اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی و ترمیم خرابی‌ها یا نوسان‌های قیمت نفت و تنزّل آن، به این بیماری دامن زده است، اما این هم درست نیست که علل و عوامل به وجود آمدن وضع کنونی را منحصراً در همین امور بدانیم و همه چیز را بدین وسیله توجیه کنیم، بلکه عاقلانه‌تر و منصفانه‌تر این است که احتمال دهیم برخی از کارهای اشتباه ما در گذشته در به وجود آمدن چنین اقتصاد بیماری تأثیر داشته است.
آنچه مهم است این که ابتدا بدون تعصب به خطاهای خود اعتراف کنیم، بعد با یک برنامه‌ی دقیقِ کارشناسی شده و گسترده عوامل واقعی را بشناسیم و به وسیله کارشناسان با تجربه و مخلص یک برنامه دقیق و واقع‌بینانه و هم‌آهنگ و دراز مدت، تهیه و به اطلاع مردم برسانیم، مردم اگر در جریان امور قرار گرفتند و به آینده امیدوار شدند، قطعاً همکاری خواهند کرد و در آینده اقتصاد سالم و شکوفایی خواهیم داشت و مشکلات رکود و تورّم و بیکاری، تدریجاً حل خواهد شد، زیرا وجود این همه منابع طبیعی و موقعیت حساس جغرافیایی و نیروهای فعال و مستعد انسانی، کشور فقیری نیستیم و از به وجود آمدن بحران جلوگیری خواهد شد.

دولت و تسهیلات ازدواج

ترویج ازدواج و تسهیل در این امر مهم، به همکاری مسئولان دولتی نیاز دارد. این همکاری‌ها باید در امور زیر باشد:
1. اداره‌ها و شرکت‌های وابسته، در استخدام نیرو اولویت را به ازدواج کرده‌ها بدهند.
2. در پذیرش دانشجو، ازدواج یک امتیاز به شمار آید.
3. صدا و سیما از نشان دادنِ مراسم ازدواج با جهازیه‌های سنگین خودداری کند و برعکس، مراسم ازدواج‌های ساده را نشان دهد و مردم را به آن تشویق نماید. همچنین ازدواج به موقع جوانان را ترویج و تبلیغ کند.
4. شش ماه یا زیادتر از مدت سربازی مشمولین ازدواج کرده، بخشوده شود.
5. محل خدمت سربازان متأهل را در شهر خودشان قرار دهند و مقدار مرخصی‌های استحقاقی آن‌ها را افزایش دهند. همچنین در صورت امکان به آن‌ها کمک اقتصادی کنند.
6. دانشگاه برای پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، تأهل را هم شرط کند یا یک امتیاز بداند و نیز در اعطای بورسیه‌ی دانشجویان، اولویت را به متأهلین بدهد.
7. دولت با وضع قوانین و مقرراتی از مهریه‌های سنگین جلوگیری کند و حداکثری برای آن قرار دهد.
8. شخصیت‌های مطرح و معروف جامعه در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، دینی، ورزشی و هنری، مراسم ازدواج فرزندانشان را ساده برگزار کنند تا برای دیگران الگو و سرمشق باشد.

آسان گرفتن سربازی برای متأهلین

سربازی، خدمت مقدسی است که جوانان برای حفظ امنیّت مرزها یا داخل کشور انجام می‌دهند. در ایام سربازی یا قبل از آن، برخی جوانان می‌خواهند ازدواج کنند، اما آن را مانعی بر سر راه خود می‌بینند. دولت و همه‌ی مسئولان دیگر حکومتی می‌توانند این امر را برای آنان آسان سازند تا با آنان همانند مجردها برخورد نشود و قوانین در این مورد یک سان نباشد. البته کارهایی را انجام داده‌اند و از این بابت از آن‌ها تشکر می‌کنیم، ولی گویا به مقدار کافی نبوده است.
اخیراً دولت برای حل این مشکل، طرحی به مجلس داده که در حال بررسی است، امید داریم که با همکاری دقیق و حساب شده‌ی مجلس، دولت و قوه‌ی قضائیه و همکاری فرهنگی صدا و سیما در حل این مشکل، گام‌های مؤثری برداشته شود.
بنده، علاوه بر آنچه در طرح دولت آمده چند پیشنهاد دیگر در مورد سربازان متأهل ارائه می‌دهم:
1. محل خدمت سربازان متأهل در نزدیک‌ترین پادگان‌های محل زندگی آن‌ها باشد.
2. در مدت خدمت سربازی متأهلین، تخفیف داده شود (مثلاً 6 ماه).
3. به سربازان متأهل، بیشتر مرخصی داده شود.
4. به سربازان متأهل و بی‌بضاعت، کمک هزینه داده شود؛ به صورت وام یا بلاعوض.

وظیفه‌ی خود جوانان در ازدواج

گاهی پدران و مادران و دیگر مسئولان در امر ازدواج جوانان کوتاهی می‌کنند و آن را با بهانه‌های بی‌جا به تأخیر می‌اندازند، در این گونه مواقع، خودِ جوانان باید پیش‌قدم شوند و به پدر و مادرشان تذکر دهند و آنان را به این کار خداپسندانه تشویق کنند. جوان باید به سعادت دنیوی و اخروی خود بیندیشد و بداند که ازدواج او را به سوی پاکیزگی و موفقیت پیش می‌برد. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود:
هر کس دوست دارد پاک و پاکیزه خدا را دیدار کند، با همراه داشتنِ همسری به دیدارش رود.[1]
همان بزرگوار(ص) در حدیث دیگری فرمود:
هر جوانی که در دوره‌ی جوانی خود ازدواج کند، شیطانش فریاد برآورد که: وای بر او، دین خود را از گزند من حفظ کرد.[2]
برای جوان چه چیزی بهتر از آن که پاک و پاکیزه، خدا را دیدار کند، شیطان را از خود، دور نماید و دو رکعت نماز او برتر از هفتاد رکعت نمازِ فرد مجرد باشد. امام صادق(ع) فرمود:
دو رکعت نمازی که ازدواج کرده می‌خواند، برتر از هفتاد رکعت نمازی است که فرد عزب بخواند.[3]
در این احادیث و ده‌ها حدیث دیگر به جوانان توصیه می‌شود که اگر به سلامت جسم و جان و دین و اخلاق خود می‌اندیشند باید در سنین مناسب که احساس نیاز به ازدواج کردند، خود وارد عمل شوند و مقدمات ازدواج را فراهم سازند. اگر دیدند پدر و مادرشان به این موضوع، توجهی ندارند خجالت را کنار بگذارند و در فرصت مناسب، به طور کنایه یا صریح به آن‌ها بگویند. اگر وعده‌ی اقدام و عمل دادند چه بهتر، ولی اگر نتیجه نگرفتند خواسته‌ی خود را تکرار کنند و با اصرار توأم با احترام، نظر آن‌ها را جلب نمایند.
ممکن است عذر بیاورند که تو هنوز شغل و درآمدی نداری، خانه نداری، یا می‌خواهی درس بخوانی، یا این‌که برای مراسم ازدواج و تهیه‌ی مقدمات آن، پول نداریم، صبر کن تا امکانات فراهم شود، چون آبرو داریم و باید شئون ما حفظ شود و امثال این بهانه‌ها. ولی ما همیشه گفته‌ایم که برای حل این مشکل و رفع این بهانه‌ها می‌توان بین ازدواج شرعی و قانونی و عروسی و تشکیل زندگی مستقل خانوادگی فاصله انداخت. در این فاصله که می‌تواند یک یا دو سال یا بیشتر و کمتر باشد زن و شوهر می‌توانند با هم ارتباط مشروع داشته باشند و این وضع ادامه داشته باشد تا زمانی که اسباب و مقدمات عروسی و تشکیل زندگی مستقل برای‌شان فراهم شود.
پیشنهاد فوق، کاملاً ممکن است و در صورتی که پدران و مادران و جوانان خواستار آن باشند، به صورت یک فرهنگ اجتماعی درمی‌آید.
معمولاً خانواده‌ی عروس و داماد به سبب چشم و هم‌چشمی با چنین ازدواجی موافق نیستند، ولی جوانان می‌توانند آن را به والدین خود پیشنهاد کنند و در این مورد، اصرار نمایند.

خودآزمایی

1- به چه دلایلی، مشکل بیکاری یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کنونی ماست؟
2- همکاری مسئولان دولتی برای ترویج و تسهیل ازدواج، را بیان کند.
3- در مواقعی که پدران و مادران در امر ازدواج جوانان کوتاهی می‌کنند وظیفه خودِ جوانان چیست؟

پی نوشت ها

[1]. بحار الأنوار، ج 103، ص 220: «مَن أحبَّ أنْ يَلْقَى اللهَ طاهراً مطهّراً فَلْيَلْفَهُ بِزَوجةٍ».
[2]. همان، ج 100، ص 221: «ما مِن شابٍّ تَزَوَّجَ فى حَداثةِ سِنِّهِ عَجَّ شيطانُهُ يا ويلَهُ عَصَمَ مِنّى دينَهُ».
[3]. بحار الأنوار، ج 103، ص 219: «رَكعتانِ يُصَلّيِهما مُتزوِّج أفضَلُ مِن سَبعين رَكعةً يُصَلِّيها غيرُ مُتَزَوِّجٍ».

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
آیت الله ابراهیم امینی