بهره‌بری از اوقات فراغت | بزرگ‌ترین ثمره‌ی ازدواج چیست؟

بهره‌بری از اوقات فراغت

کارهای خانه‌داری به قدری زیاد است که اگر بانوی خانه‌دار بخواهد به خوبی انجام‌وظیفه کند، بیش‌تر اوقاتش را اشغال خواهد کرد. مخصوصاً این که اگر خانم ‌دارای چند فرزند قد و نیم قد باشد. ولی در عین حال بیش‌تر بانوان اوقات فراغتی هم دارند.
هر کسی اوقات بی‌کاری‌اش را به گونه‌ای می‌گذراند. دسته‌ای از بانوان وقت را بیهوده تلف می‌کنند و هیچ کار سودمندی انجام نمی‌دهند؛ مثلاً در خیابان‌ها بی‌هدف پرسه می‌زنند، یا زن دیگری را پیدا می‌کنند و با او هم سخن می‌شوند و به گفتن و شنیدن حرف‌های بی‌ارزش می‌پردازند، یا اوقات گران‌بهای خود را به تماشای برخی فیلم‌ها و برنامه‌های بی‌فایده و احیاناً زیان‌بخش می‌گذرانند که جز تضییع وقت، ضعف اعصاب و فساد اخلاق نتیجه‌ای در بر ندارد. این دسته یقیناً ضرر می‌کنند؛ زیرا اولاً، اوقات فراغت نیز از عمر انسان محسوب می‌شود، و تلف کردن آن پشیمانی دارد. دوران زندگی چنان کوتاه است که هنوز چشم نگشوده باید دیده فرو بندیم.
شگفتا! اگر اندک پولی را از دست بدهیم، اندوهگین می‌شویم، ولی از تلف شدن عمر ملالی به خاطر نمی‌آوریم! یک انسان عاقل دقایق عمر گران‌مایه‌ی خویش را غنیمت شمرده و بیش‌ترین استفاده را از آن‌ها می‌برد. از همین اوقات فراغت چه استفاده‌های ارزنده‌ای می‌توان برد! ثانیاً، خودِ بی‌کاری زیان‌بخش بوده و آثار و عواقب بدی را دربردارد. بسیاری از بیماری‌های عصبی و روانی که دامن‌گیر کثیری از خانم‌ها است در اثر همین بی‌کاری است. آدم بی‌کار، به فکر فرو می‌رود و برای خویشتن غم و غصه پیدا می‌کند، و به دنبال غم و غصه هم، ضعف اعصاب و پریشانی روح پدید خواهد آمد. خوش‌بخت کسی است که غرق در کار باشد، اشتغال به کار، بسیار لذت‌بخش است، اشخاص بی کار غالباً پژمرده و افسرده‌اند.
حیف نیست انسان عمر گران‌مایه‌ی خویش را بیهوده تلف کند و نتیجه‌ای از آن نگیرد؟!
خانم‌های محترم! شما می‌توانید از همین اوقات فراغت گرچه کم و کوتاه باشد، استفاده‌های هنگفتی ببرید، می‌توانید به کارهای علمی بپردازید، بر حسب ذوق خود و مشورت با شوهرتان یک رشته‌ی علمی را انتخاب کنید، کتاب‌های مربوط به آن رشته را تهیه کنید و در ساعت‌های فراغت مشغول مطالعه شوید و روز به روز بر فضایل و کمالات خودتان بیفزایید.
انتخاب رشته به سلیقه‌ی شما بستگی دارد، فیزیک، شیمی، هیئت، نجوم، جامعه‌شناسی، حقوق، روان‌شناسی، تفسیر قرآن، فلسفه، کلام، علم اخلاق، تاریخ، ادبیات و یا علوم دیگر را می‌توانید انتخاب کنید و در اطرافش به مطالعه و تحقیق بپردازید. بعد ازاین که به خواندن کتاب عادت کردید، از آن لذت می‌برید و درک ‌می‌کنید که چه حقایق شیرین و دل‌پذیری در کتاب‌ها وجود دارد.
و بدین وسیله بهترین سرگرمی و تفریح را خواهید داشت. روز به‌ روز بر فضایل و کمالات شما افزوده خواهد شد و اگر پشتکار داشته باشید، در همان رشته تخصص پیدا می‌کنید و می‌توانید از این راه، خدمات علمی ارزنده‌ای از خود به یادگار بگذارید، می‌توانید مقالات سودمندی تهیه کنید و برای روزنامه‌ها و مجلات بفرستید، می‌توانید کتاب‌های مفیدی بنویسید و در اختیار مردم بگذارید، و بدین وسیله هم شخصیت و احترام شما زیاد می‌شود، و هم آثار گران‌بهایی از خویش باقی می‌گذارید، ممکن است حتی از این راه درآمدی هم پیدا کنید. مبادا خیال کنید که با انجام امور خانه‌داری نمی‌توان بدین موفقیت‌های بزرگ نایل شد. اگر سعی و همت داشته باشید پیروزی شما حتمی خواهد بود، گمان نکنید بانوان بزرگ که آثار گران‌بهایی از خویشتن به یادگار گذاشته‌اند، بی‌کار بوده‌اند.
آنان نیز کارهای خانه‌داری را انجام می‌داده‌اند، امّا اوقات فراغتشان را بیهوده تلف نمی‌کرده‌اند.
بانو دورتی کارنگی که یک کتاب ارزنده و پر فروشی تألیف نموده، بانوی خانه‌داری بوده که هم امور خانه را به خوبی انجام می‌داده، هم در کارهای علمی به شوهرش (دیل ‌کارنگی) کمک می‌کرده و هم به مطالعه و نوشتن کتاب اشتغال داشته است.
همو در شرح حال خود می‌نویسد: من قسمت اعظم این کتاب را در فرصت دو ساعتی که روزانه به هنگام خواب طفل کوچکم به دست می‌آوردم، نوشتم. بسیاری از مطالعات ضروری را در زمان‌هایی که زیر دستگاه خشک کننده‌ی مو در آرایشگاه به‌سر می‌بردم، انجام دادم.[1]
در میان بانوان، دانشمندان و نویسندگان زبردستی دیده می‌شود که خدمات علمی گران‌بهایی انجام داده‌اند و آثار بزرگی از خویشتن به جای گذاشته‌اند. شما هم اگر همت و پشتکار داشته باشید می‌توانید در این قبیل کارها دوشادوش مردها پیشرفت نمایید، اگر شوهر شما یک دانشمند و محقق است می‌توانید در کارهای علمی به او کمک کنید. یا مشترکاً به مطالعه و تحقیق بپردازید. حیف نیست یک خانم تحصیل کرده یک مرتبه تحصیلاتش را کنار بگذارد و از مطالعه و تحقیق دست بردارد؟!
حضرت علی(ع) می‌فرماید:
هیچ گنجی بهتر از دانش نیست.[2]
حضرت باقر(ع) می‌فرماید:
هر کس شبانه روز خویش را در طلب دانش صرف کند، رحمت خدا شامل حالش خواهدشد.[3]
اگر حوصله‌ی مطالعه و تحقیق ندارید می‌توانید یک رشته از کارهای هنری و دستی را یاد بگیرید و در اوقات فراغت مشغول باشید؛ مثلاً خیاطی، گل‌دوزی، نقاشی، گل‌سازی و بافندگی کارهای خوبی هستند، هر یک از آن‌ها را که دوست می‌دارید یاد بگیرید و انجام دهید. بدین وسیله هم سرگرمی خوبی خواهید داشت، هم ذوق و هنر خویش را نمایان می‌سازید، و هم در آمدی پیدا می‌کنید که می‌توانید به بودجه‌ی خانوادگی کمک نمایید.
اسلام نیز کارهای دستی را برای سرگرمی بانوان انتخاب نموده است.
رسول خدا(ص) در این باره می‌فرماید:
اشتغال به ریسندگی برای بانوان سرگرمی خوبی است.[4]

بزرگ‌ترین ثمره‌ی ازدواج

گرچه کم‌تر اتفاق می‌افتد که زن و مرد به منظور بچه‌دار شدن تن به ازدواج دهند، و معمولاً عوامل دیگری مانند تمایلات جنسی محرّک آنان در این امر است، ولی طولی نمی‌کشد که هدف طبیعی آفرینش روشن شده و عشق به فرزند ظاهر می‌گردد. فرزند میوه‌ی درخت زناشویی و آرزوی طبیعی است. ازدواج بی‌فرزند مانند درخت بی‌بار است. وجود فرزند، پیوند زناشویی را استوار می‌سازد، مرد و زن را به خانه و زندگی علاقه‌مند می‌گرداند، محیط خانه را با صفا و طراوت می‌کند. مرد را به تلاش و کوشش بیش‌تر وادار و زن را به خانه و کاشانه دل‌گرم می‌سازد.
ازدواج در آغاز، بر پایه‌های لرزان و ناپایدار تمایلات شهوانی، تمتعات جسمانی و عشق‌های دروغین بنا می‌شود. بدین دلیل همواره در معرض انحلال و جدایی است، نیرومندترین عاملی که می‌تواند پایداری آن را تضمین کند، همان بچه‌دار شدن است. جوانی و تمایلات شهوانی به زودی می‌گذرد، و عشق‌های ظاهری به سردی می‌گراید. تنها یادگاری که از آن دوران باقی می‌ماند و اسباب آرامش و دل‌گرمی مرد و زن را فراهم‌می‌سازد، وجود فرزند است. از این روست که امام سجاد(ع) می‌فرماید:
سعادت انسان در این است که فرزندان صالحی داشته باشد که به آنان استعانت جوید.[5]
و از سخنان پیغمبر اسلام(ص) است که می‌فرماید:
فرزند صالح گیاه خوش‌بویی است از گیاهان بهشت.[6]
و در بیانی دیگر می‌فرماید:
بر تعداد فرزندانتان بیفزایید؛ زیرا من در قیامت به زیادی شما بر سایر ملل افتخار خواهم‌کرد.[7]
چقدر نادانند افرادی که با بهانه‌های بی‌جا از بچه‌دار شدن خودداری می‌نمایند و بدین‌وسیله با ناموس آفرینش انسان مبارزه می‌کنند؟!

خودآزمایی

۱- به کدام دلایل درست استفاده نکردن از اوقات فراغت باعث ضرر و زیان است؟
۲- به چه دلایلی ازدواج در آغاز همواره در معرض انحلال و جدایی است؟
۳- بزرگ‌ترین ثمره‌ی ازدواج چیست؟

پی نوشت ها

[1]. آئين شوهردارى، ص 172.
[2]. بحارالأنوار، ج 1، ص 165.
[3]. همان، ص 174.
[4]. همان، ج 103، ص 258.
[5]. وسائل الشيعه، ج 15، ص 96.
[6]. همان، ص 97.
[7]. همان، ص 96.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
آیت الله ابراهیم امینی