چگونه چیز پاکی نجس می‌شود؟

چگونه چیز پاکی نجس می‌شود؟

در درس پیش بیان شد که در عالَم، همه چیز پاک است، مگر برخی از آنها؛ ولی چیزهای پاک هم ممکن است با برخورد با نجاسات نجس شود. در صورتی که یکی از آن دو (چیز پاک یا نجس) طوری تر باشد که رطوبت یکی از آن دو به دیگری برسد.[۱]
۱. اگر چیز پاکی به نجسی برخورد کند و یکی از آن دو، طوری تر باشد که رطوبت یکی به دیگری برسد، چیز پاک، نجس می‌شود.
۲. در موارد زیر حکم به پاکی می‌شود:
ـ ندانیم پاک و نجس به هم برخورد کرده‌اند یا نه.
ـ ندانیم چیز پاک و نجس مرطوب بوده‌اند یا نه.
ـ ندانیم رطوبت یکی به دیگری سرایت کرده است یا نه.[۲]
چند مسأله:
1. اگر انسان نداند چیز پاکی نجس شده یا نه، پاک است و جستجو و وارسی هم لازم نیست؛ هر چند بتواند نجس‌بودن یا پاک بودن آن را بفهمد.[۳]
2. خوردن و آشامیدن چیز نجس حرام است.[۴]
3. اگر انسان ببیند کسی چیز نجسی را می‌خورد یا با لباس نجس نماز می‌خواند، لازم نیست به او بگوید.[۵]

مُطهِّرات (پاک‌کننده‌ها)

چگونه چیز نجس پاک می‌شود؟
همه‌ی اشیاء نجس، پاک می‌شود و عمده‌ی پاک‌کننده‌ها عبارتند از:
آب، زمین، آفتاب، اسلام، برطرف شدن نجاست.[۶]
ـ آب بسیاری از چیزهای نجس را پاک می‌کند اما اقسام مختلفی دارد که شناخت آنها، ما را برای یادگرفتن بهتر مسائل مربوط به آن کمک می‌کند.

اقسام آب‌ها

اقسام آب‌ها: ۱ـ مُضاف ۲ـ مُطلق
مُطلق: ۱ـ آب چاه ۲ـ آب جاری ۳ـ آب باران ۴ـ آب راکد
آب راکد: کُر، قلیل
آب مضاف: آبی است که یا از چیزی گرفته باشند (مانند آب سیب و هندوانه) و یا با چیزی مخلوط شده باشد، به قدری که به آن، آب نگویند؛ مانند شربت.
آب مطلق: آبی است که مضاف نباشد.

احکام آب مضاف

1.چیز نجس را پاک نمی‌کند (از مطهرات نمی‌باشد).
2.با برخورد نجاست نجس می‌شود؛ هر چند نجاست کم باشد و بو یا رنگ یا مزه آب عوض نشود.
3.وضو و غسل با آب مضاف باطل است.[۷]

اقسام آب مطلق

آب یا از آسمان می‌بارد، یا از زمین می‌جوشد، یا نه می‌بارد و نه می‌جوشد.
به آبی که از آسمان ببارد «باران» گویند.
به آبی که از زمین می‌جوشد، اگر جریان داشته باشد «آب جاری» و اگر بدون جریان باشد، «آب چاه» گویند.
به آبی که از زمین نمی‌جوشد و از آسمان نمی‌بارد، «آب راکد» گویند.
«آب راکد» اگر مقدارش زیاد باشد، «کُر» و اگر کم باشد، «قلیل» است.
مقدار کُر:[۸] حجم: 875/42 وجب، مقدار آبی که اگر در ظرفی که درازا و پهنا و گودی آن هر یک حداقل 5/3 وجب ‌باشد بریزند پر شود، به مقدار کر است.[۹]
وزن: 419/377 کیلوگرم.
مقدار آب قلیل: آبی که از کر کمتر باشد قلیل است.
تنها آب مطلق، نجاسات را پاک می‌کند، گرچه ممکن است آب مضاف چیز کثیفی را تمیز کند، ولی هرگز نجس را نپاک نمی‌کند.
در درس آینده، با احکام آب‌های مطلق و چگونگی تطهیر با آنها آشنا می‌شویم.

خلاصه‌ی درس

۱. مطهّرات همه‌ی نجاسات را پاک می‌کند؛ یعنی چیز نجسی نیست که پاک نشود.
۲. عمده‌ی مطهرات عبارت است از: آب، زمین، آفتاب، اسلام و برطرف شدن عینِ نجاست.
۳. از جمله مطهرات آب است و آن هم آب مطلق نه مضاف.
۴. آب مضاف، پاک‌کننده نیست؛ وضو و غسل هم با آن باطل است.
۵. آبی که از زمین می‌جوشد و جریان دارد «جاری» است. آبی که از زمین می‌جوشد ولی جاری نمی‌شود «آب چاه» نام دارد.
۶. اگر وزن آب به ۴۱۹/۳۷۷ کیلوگرم برسد «کُر» است.

پرسش

۱. فرق بین آب مطلق و مضاف چیست؟
۲. فرق بین آب چاه با جاری چیست؟
۳. آیا برکه‌ی آبی که طول آن ۲۵ وجب و عرض آن ۵ وجب و عمق آن یک وجب است، کر است؟
۴. شخصی پای مرطوب بر فرش نجس گذاشته است، ولی نمی‌داند رطوبت پایش به فرش سرایت کرده است یا نه؟ آیا پایش نجس است؟

پی نوشت ها

[۱]. توضیح‌المسائل، م ۱۲۵.
[۲]. توضیح‌المسائل، م ۱۲۶؛ العروةالوثقی، ج 1، ص ۷۹، م ۱.
[۳]. توضیح‌المسائل، م ۱۲۳.
[۴]. توضیح‌المسائل، م ۱۴۱.
[۵]. توضیح‌المسائل، م ۱۴۳.
[۶]. توضیح‌المسائل، م ۱۴۸.
[۷]. توضیح‌المسائل، م ۴۷ و ۴۸.
[۸]. تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۱۴، م ۱۴؛ توضیح‌المسائل، م ۱۶.
[۹]. برخی از مراجع تقلید مقدار کُر را کمی کمتر دانسته‌اند، مقدار کُر ۳×۳×۳ واجب است، آیت الله صافی.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

حجت الاسلام و المسلمین محمّدحسین فلاح‌زاده