احکام آب‌ها

احکام آب‌ها

آب قلیل

۱. آب قلیل با برخورد نجاست نجس می‌شود (روی چیز نجس ریخته شود یا چیز نجس به آن برسد).[۱]
2. اگر آب کر یا جاری به آب قلیلِ نجس، متّصل و با آن مخلوط شود پاک می‌گردد؛ مثلاً ظرف آب قلیلی که نجس شده، زیر شیر آبی که به منبع کر متصل می‌باشد گذاشته و آب را بر آن باز کرده و با آن مخلوط شود.[۲]

آب کر، جاری، چاه

تمام اقسام آب‌های مطلق، به جز آب قلیل تا زمانی که بو یا رنگ یا مزه‌ی نجاست نگرفته باشد پاک است و هرگاه بر اثر برخورد با نجاست، بو یا رنگ یا مزه نجاست بگیرد نجس می‌شود (بنابراین، آب جاری، چاه، کر و حتّی باران در این حکم مشترکند).[۳]
۴. آب لوله‌های ساختمان‌ها که متصل به منبع کر است، حکم آب کر را دارد.[۴]
برخی از خصوصیات باران
1. اگر بر چیز نجسی که عینِ نجس[۵] در آن نیست یک بار ببارد پاک می‌شود.
2. اگر بر فرش و لباس نجس ببارد پاک می‌شود و فشار لازم ندارد.[۶]
3. اگر بر زمین نجس ببارد پاک می‌شود.
4. هرگاه باران در جایی جمع شود، اگرچه کمتر از کر باشد، تا زمانی که باران می‌بارد چیز نجسی را در آن بشویند، نجس نمی‌شود، مگر آنکه بو یا رنگ یا مزه نجاست بگیرد.[۷]

احکام شک در آب

۱. مقدار آبی که معلوم نیست کر است یا نه، با برخورد نجاست نجس نمی‌شود، اما سایر احکام آب کر را ندارد، مثلاً برای تطهیر اشیاء نجس، مانند آب قلیل است.
۲. مقدار آبی که قبلاً کر بوده و شک در آن است که قلیل شده یا نه، حکم آب کر را دارد.
۳. آبی که معلوم نیست، پاک است یا نجس، پاک می‌باشد.
۴. آبی که پاک بوده و شک در آن است که نجس شده یا نه، حکم آب پاک را دارد.
۵. آبی که نجس بوده ولی معلوم نیست پاک شده یا نه، حکم آب نجس را دارد.
۶. آبی که مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه؟ حکم آب مطلق را دارد.[۸]

چگونگی تطهیر اشیاء نجس با آب

آب، مایه‌ی زندگی و پاک‌کننده‌ی بیشترین نجاسات است و از جمله‌ی مطهّراتی است که همه روزه تمام افراد با آن سروکار دارند. اینک چگونگی تطهیر چیزهای نجس با آن را فرا می‌گیریم.
تطهیر اشیاء نجس[۹]: ۱- ظرف ۲ـ غیر ظرف
ظرف: ۱ـ با آب کر: یک مرتبه ۲ـ با آب قلیل: سه مرتبه
غیر ظرف: ۱ـ به بول نجس شده ۲ـ به غیر بول نجس شده
به بول نجس شده: ۱. با آب کر: یک مرتبه ۲. با آب قلیل: دو مرتبه
به غیر بول نجس شده: ۱. با آب کر: یک مرتبه ۲. با آب قلیل: یک مرتبه[۱۰]

توضیح:

الف) ظرف نجس را می‌توان این‌گونه آب کشید:
با آب کر: یک بار آن را در آب برده و بیرون آورند.
با آب قلیل: آن را سه مرتبه پر از آب کرده و خالی کنند، یا سه مرتبه قدری آب در آن ریخته و هر مرتبه آب را بطوری در آن بگردانند که به جاهای نجس برسد و بیرون بریزند.
ب) برای تطهیر اشیاء نجس، ابتدا باید عین نجس را برطرف کرد، سپس به همان تعداد که در نمودار آمده است آن را آب بکشند؛ مثلاً، ظرف نجس را بعد از برطرف کردن آلودگی اگر یک مرتبه در آب کر بشویند کافی است.
ج) فرش و لباس و چیزهایی مانند فرش و لباس که آب را به خود می‌گیرد و قابل فشردن است چنانچه با آب قلیل تطهیر می‌کنند، باید بعد از هر بار شستن، آن را فشرده تا آب‌های داخل آن بیرون آید و یا به‌گونه‌ای دیگر آبِ آن گرفته شود و در آب کر و جاری هم احتیاط واجب آن است که آب داخل آن گرفته شود.
د) آب جاری و چاه در احکامی که برای تطهیر اشیاء نجس بیان شد مانند آب کر است.

خلاصه‌ی درس

۱. آب قلیل با برخورد نجاست، نجس می‌شود.
۲. آب کر، جاری، چاه و باران، اگر بر اثر برخورد با نجاست بو یا رنگ یا مزه نجاست بگیرد نجس می‌شود.
۳. آب‌هایی که در حکم آب کر است تا زمانی که بو یا رنگ یا مزه‌ی نجاست نگرفته است پاک می‌شود.
۴. آب باران پاک‌کننده است و در فرش و لباس فشار لازم ندارد و تا بو یا رنگ یا مزه‌ی نجاست نگرفته است پاک می‌باشد.
۵. آبی که معلوم نیست، کر است یا نه، با برخورد نجاست، نجس نمی‌شود.
۶. آبی که معلوم نیست پاک است یا نه، حکم آب پاک را دارد.
۷. آبی که معلوم نیست مطلق است یا مضاف، حکم آب مطلق را دارد.
۸. همه‌ی چیزهای نجس (به جز ظروف) با یک مرتبه شستن پاک می‌شود؛ مگر آنکه به بول نجس شده باشد که در این صورت با آبِ قلیل باید دو بار شسته شود.
۹. در تطهیر فرش و لباس و مانند آن پس از هر بار شستن باید آن را فشرد، یا به گونه‌ای دیگر آب‌های داخل آن را گرفت.

پرسش

۱. آب کر چگونه نجس می‌شود؟
۲. آیا آب باران که در یک جا جمع شده است و هم‌اکنون باران بر آن نمی‌بارد حکم آب باران را دارد؟
۳. منبع آبی بیشتر از کر ظرفیت داشته، ولی اکنون شک داریم، که آب موجود در آن کر است یا نه، چه حکمی دارد؟
۴. لباسی که به خون نجس شده با آب قلیل یا در جوی آب چگونه باید آب کشید؟

پی نوشت ها

[۱]. توضیح‌المسائل، م ۲۶.
[۲]. تحریرالوسیله، ج 1، ص 14، م 11.
در تطهیر آب شرط است که بو یا رنگ یا مزه نجاست نداشته باشد. و چنانچه بو یا رنگ یا مزه نجاست گرفته است، باید به قدری با آب کر یا جاری مخلوط شود که بو و رنگ و مزه نجاست از بین برود.
[۳]. تحریرالوسیله، ج 1، ص ۱۳، م ۴.
[۴]. توضیح‌المسائل، م ۳۵.
[۵]. عین نجس چیزی است که خود به خود نجس است؛ مانند بول و خون.
[۶]. در ادامه‌ی درس خواهد آمد که در شستن فرش و لباس و مانند آن، بعد از هر مرتبه شستن باید آن را فشار داد تا آب‌های داخل آن بیرون آید.
[۷]. توضیح المسائل، م 37، 40 ـ ۴۲.
[۸]. العروةالوثقی، ج 1، ص ۴۹؛ تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۱۵، م ۱۵.
[۹]. برای تطهیر ظرفی که سگ از آن آب یا چیز روان خورده یا آن ر لیسیده، به احتیاط واجب، ابتدا باید آن را خاک‌مال کنند و سپس دو بار با آب بشویند و چنانچه خوک از آن چیز خورده یا لیسیده است باید خاک مال و هفت مرتبه آب بکشند و با آب کر نیز بنابر احتیاط هفت مرتبه باید شسته شود. مراجعه شود به تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۱۲۶، فصل فی المطهرات؛ توضیح‌المسائل، م ۱۵۰ و ۱۶۲.
[۱۰]. توضیح‌المسائل، م ۱۵۰ ـ ۱۵۹ ـ ۱۶۰.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

حجت الاسلام و المسلمین محمّدحسین فلاح‌زاده