احکام تطهیر زمین

تطهیر زمین

تطهیر زمین:

۱. با آب کر ۲. آب قلیل

آب کر: ابتدا عین نجاست را برطرف کرده، سپس آب کر یا جاری بر آن گرفته، به مقداری که تمام جاهای نجس را فراگیرد.
آب قلیل: ۱ـ اگر زمین به گونه‌ای است که آب بر آن جاری نمی‌شود (به اصطلاح آب را به خود گرفته و می‌خورد): با آب قلیل پاک نمی‌شود. ۲ـ اگر آب بر زمین جاری می‌شود: جایی که آب جاری شده، پاک می‌شود و جایی که آب جمع شده، نجس است.[۱]
مسأله ۱. دیوار نجس هم مانند زمین نجس تطهیر می‌شود.[۲]
مسأله ۲. هنگام تطهیر زمین، اگر آب‌ها جاری شده و به داخل چاه می‌ریزد یا از آن محل بیرون می‌رود، تمام جاهایی که آب جاری شده، پاک می‌شود.

زمین

۱. اگر کف پا یا کف کفش، هنگام راه‌ رفتن، نجس شود و به سبب تماس با زمین، آلودگی‌ها برطرف گردد، پاک می‌شود. پس زمین، فقط پاک کننده‌ی کف پا و کف کفش است، آنهم با این شرایط:
ـ پاک باشد.
ـ خشک باشد، (تر نباشد).
ـ خاک، شن، سنگ، آجر فرش و مانند اینها باشد.[۳]
۲. اگر بر اثر تماسِ ته کفش یا کف پا با زمین، نجاست برطرف شود پاک می‌گردد، ولی بهتر است حداقل پانزده قدم راه برود.[۴]
۳. چرخ ماشین و موتور سیکلت و دوچرخه اگر نجس شود با حرکت بر زمین پاک نمی‌شود.[۵]
۴. با راه رفتن روی زمین آسفالت و موزائیک و زمینی که سبزه و گیاه روییده است، کف پا و کفش نجس، پاک نمی‌شود، مگر آنکه سبزه و گیاهش خیلی کم باشد.[۶]

آفتاب

آفتاب هم با شرایطی که خواهد آمد، این اشیاء را پاک می‌کند:
ـ زمین.
ـ ساختمان و چیزهایی که در آن به کار رفته است، مانند در و پنجره.
ـ درخت و گیاه.[۷]

 
شرایط مُطهِّر بودن آفتاب

ـ چیز نجس تر باشد به قدری که اگر چیزی به آن برسد تر شود.
ـ با تابش آفتاب خشک شود؛ اگر مرطوب بماند، پاک نشده است.
ـ چیزی مانند ابر یا پرده، مانع تابش آفتاب نباشد؛ مگر آنکه ظریف و نازک باشد و از تابش آفتاب جلوگیری نکند.
ـ آفتاب، به تنهایی آن را خشک کند، مثلاً به کمک باد خشک نشود.
ـ هنگام تابش آفتاب، عین نجاست[۸] در آن نباشد؛ پس اگر عین نجاست هست، پیش از تابش آفتاب برطرف کنند.
ـ قسمت بیرون و درون دیوار یا زمین را یکباره خشک کند؛ پس اگر روی آن امروز خشک شود و درون آن فردا، تنها روی آن پاک می‌شود.
مسأله:
اگر زمین و مانند آن نجس باشد، ولی رطوبتی نداشته باشد، می‌توان مقداری آب، یا چیز دیگری که سبب مرطوب شدن آن بشود، بر آن ریخته و سپس آفتاب بتابد و آن را پاک کند.[۹]

اسلام

اگر کافر، شهادتین را بگوید، مسلمان می‌شود و با اسلام، تمام بدن او پاک می‌گردد؛ یعنی بگوید:
«اشْهَدُ انْ لااِله اِلاّ الله، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ‌ الله».[۱۰]
اگر ترجمه‌ی شهادتین را به هر زبانی بگوید مسلمان می‌شود؛ مثلاً بگوید: گواهی می‌دهم که خدایی جز الله نیست و گواهی می‌دهم که محمّد فرستاده‌ی خداوند است.

برطرف شدن نجاست

در دو مورد، با برطرف شدن عین نجاست، چیز نجس پاک می‌شود و نیازی به آب کشیدن ندارد.
الف) «بدن حیوان» مثلاً منقار مرغی که غذای نجس خورده است، هنگامی که نجاست برطرف شود پاک است.
ب) «باطن بدن انسان» مانند داخل دهان و بینی و گوش؛ مثلاً اگر هنگام مسواک کردن، از لثه‌ها خون بیاید، وقتی که آب دهان رنگ خون نداشته باشد، پاک است و آب کشیدن داخل دهان لازم نیست.[۱۱]

خلاصه‌ی درس

۱. زمینی که آب بر آن جاری نمی‌شود با آب قلیل پاک نمی‌گردد.
۲. اگر زمینی را با آب قلیل تطهیر کنند، جایی که آب جاری شده، پاک است و جایی که آب جمع شده، نجس است.
۳. کف پا و ته کفش نجس، اگر بر اثر راه رفتن بر زمین، آلودگیش برطرف گردد، پاک می‌شود.
۴. آفتاب، با شرایطی، زمین و ساختمان و درخت و گیاه را پاک می‌کند.
۵. اگر کافر مسلمان شود، پاک می‌شود.
۶. داخل دهان و بینی، با برطرف شدن عین نجاست پاک می‌شود و نیاز به آب کشیدن ندارد.

پرسش

۱. قسمتی از دیوار منزل، نجس شده است، توضیح دهید چگونه می‌توان آن را تطهیر کرد.
۲. کف کفشی که به گِلِ نجس آلوده شده است، با راه رفتن، چه وقت پاک می‌شود؟
۳. آیا آفتاب، چوب و گندم و برنج را پاک می‌کند؟
۴. آیا اگر کافر، شهادتین را به فارسی یا انگلیسی بگوید، پاک می‌شود؟

پی نوشت ها

[۱]. توضیح‌المسائل، م ۱۷۹ ـ ۱۸۰.
[۲]. توضیح‌المسائل، م ۱۸۰.
[۳]. توضیح‌المسائل، م ۱۸۳ و ۱۹۲.
[۴]. العروةالوثقی، ج 1، ص ۱۲۵.
[۵]. همان. به فتوای برخی از مراجع تقلید، زمین پاک‌کننده‌ی چیزهایی مثل چرخ اتومبیل نیز هست. آیت الله زنجانی.
[۶]. همان. به فتوای برخی از مراجع تقلید، موزائیک و آسفالت نیز پاک‌کننده است. آیت الله زنجانی، آیت الله مکارم.
[۷]. العروةالوثقی، ج 1، ص ۱۲۹؛ تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۱۳۰.
[۸]. آنچه خود به خود نجس است مانند خون «عین نجاست» است.
[۹]. العروةالوثقی، ج 1، ص ۱۲۹ و ۱۳۱؛ تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۱۳۰.
[۱۰]. تحریرالوسیله، ج 1، ص 131؛ توضیح المسائل، م 207.
[۱۱]. توضیح‌المسائل، م 216، 217.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

حجت الاسلام و المسلمین محمّدحسین فلاح‌زاده