وضوی جبیره‌ای

وضوی جبیره‌ای

تعریف جبیره:

دوایی که بر زخم می‌زنند و چیزی که با آن زخم را می‌بندند، «جَبیره» نام دارد.
1. شخصی که بر اعضای وضویش زخم یا شکستگی است، اگر می‌تواند به طور معمول وضو بگیرد، باید بطور معمول وضو بگیرد.[۱] مثلاً؛
ـ روی زخم باز است و آب برای آن ضرر ندارد.
ـ روی زخم بسته است ولی باز کردن آن امکان دارد و آب ضرر ندارد.
2. چنانچه زخم برصورت یا دست‌هاست و روی آن باز است و آب ریختن روی آن ضرر دارد،[۲] اگر اطراف آن را بشوید کافی است.[۳]
۳. اگر زخم یا شکستگی در جلوی سر یا روی پاها است (محل مسح) و روی آن باز است، چنانچه نتواند آن را مسح کند، باید پارچه‌ی پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را، با تَری آب وضو که در دست مانده، مسح کند.[۴]

چگونگی وضوی جبیره‌ای

در وضوی جبیره‌ای، باید جاهایی که شستن یا مسح آن امکان دارد به طور معمول بشوید یا مسح کند، و مواردی که امکان ندارد، دست‌ تر بر جبیره بکشد.
چند مسأله:
۱. اگر جبیره بیش از حد معمول اطراف زخم را پوشانده باشد، و برداشتن آن ممکن نیست، باید وضوی جبیره‌ای گرفته و بنابر احتیاط واجب تیمم هم انجام دهد.[۵]
۲. کسی که نمی‌داند وظیفه‌اش وضوی جبیره‌ای است یا تیمم، بنا بر احتیاط واجب باید هر دو را انجام دهد.[۶]
3. اگر جبیره، تمام صورت یا تمام یکی از دست‌ها را فرا گرفته باشد، وضوی جبیره‌ای کافی است.[۷]
۴. کسی که در کف دست و انگشت‌ها جبیره دارد و در موقع وضو، دست تر روی آن کشیده است، می‌تواند سر و پا را با همان رطوبت مسح کند، یا از سایر اعضای وضو رطوبت بگیرد.[۸]
۵. اگر در صورت و دست‌ها چند جبیره باشد، باید بین آنها را بشوید و اگر جبیره‌ها در سر یا روی پاها باشد باید، بین آنها را مسح کند و در جاهایی که جبیره است باید به دستور جبیره عمل کند.[۹]

کارهایی که باید برای آنها وضو گرفت

1 .نماز (به جز نماز میت).
2. طواف کعبه.
3. رساندن جایی از بدن به نوشته‌ی قرآن و اسم خداوند.[۱۰]
چند مسأله:
۱. اگر نماز یا طواف، بدون وضو انجام شود، باطل است.
۲. کسی که وضو ندارد نباید جایی از بدن خود را به این نوشته‌ها برساند:
ـ خط قرآن؛ ولی ترجمه‌ی آن اشکال ندارد.
ـ اسم خداوند به هر زبانی نوشته شده باشد؛ مانند: «الله»، «خدا»، «God».
ـ نام پیامبر اکرم(ص) (بنابر احتیاط واجب).
ـ اسامی امامان(ع) (بنابر احتیاط واجب).
ـ نام حضرت زهرا(س) (بنابر احتیاط واجب).[۱۱]
۳. برای این کارها وضو گرفتن مستحب است:
ـ رفتن به مسجد و حرم امامان.
ـ خواندن قرآن.
ـ همراه داشتن قرآن.
ـ رساندن جایی از بدن به جلد یا حاشیه‌ی قرآن.
ـ زیارت اهل قبور.[۱۲]
چگونه وضو باطل می‌شود؟
1. خارج شدن ادرار یا مدفوع یا باد از انسان.
2. خواب، چنانچه گوش نشنود و چشم نبیند.
3. چیزهایی که عقل را از بین می‌برد، مانند: دیوانگی، مستی، بی‌هوشی.
4 .آنچه سبب غسل شود؛ مانند جنابت و مَسّ میّت.[۱۳]

خلاصه‌ی درس

۱. شخصی که بر اعضاء وضوی او زخم یا دمل، یا شکستگی است ولی می‌تواند به طور معمول وضو بگیرد، باید به طور معمول وضو بگیرد.
۲.شخصی که نتواند اعضای وضو را بشوید یا‌ آب را به آن برساند، چنانچه اطراف زخم را بشوید، کافی است و تیمم لازم نیست.
۳.چنانچه روی زخم یا شکستگی بسته باشد، ولی باز کردن آن امکان دارد (سختی ندارد) باید جبیره را باز کند و به طور معمول وضو بگیرد.
۴.در صورتی که روی زخم بسته باشد و آب برای آن ضرر داشته باشد، باز کردن آن لازم نیست، هر چند باز کردن ممکن باشد.
۵.برای انجام نماز و طواف و برای رساندن جایی از بدن به خط قرآن و اسم خداوند باید وضو گرفت.
۶. رساندن جایی از بدن به اسم پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) و حضرت زهرا(س) بدون وضو، بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
۷. بول و غائط، وضو را باطل می‌کند.
۸.خواب، دیوانگی، بیهوشی، مستی و آنچه سبب غسل شود، وضو را باطل می‌کند.

پرسش

۱. شخصی که سه انگشت پای او را جبیره پوشانده است، وظیفه‌اش نسبت به وضو چیست؟
۲. کیفیت وضوی جبیره‌ای را با ذکر مثال توضیح دهید.
۳. اگر جبیره نجس باشد و برداشتن آن هم ممکن نباشد، تکلیف چیست؟
۴. آیا چُرت زدن، وضو را باطل می‌کند؟
۵. شخصی دست به میت زده، آیا وضویش باطل شده است؟

پی نوشت ها

[۱]. توضیح‌المسائل، م ۳۲۴ و ۳۲۵.
[۲].به فتوای برخی از مراجع تقلید باید وضوی جبیره‌ای بگیرد. آیت الله زنجانی

[۳] .توضیح‌المسائل، م ۳۲۴ و ۳۲۵.
[۴] .توضیح‌المسائل، م ۳۲۶.
[۵].توضیح‌المسائل، م ۳۲۵.
[۶]. توضیح‌المسائل، م ۳۴۳.
[۷] .توضیح‌المسائل، م ۳۳۰. به فتوای برخی از مراجع تقلید تیمّم نیز لازم است. آیت الله مکارم، آیت ‌الله صافی
[۸].توضیح‌المسائل، م ۳۳۲.
[۹].توضیح‌المسائل، م ۳۳۴.
[۱۰].توضیح‌المسائل، م ۳۱۶. تفضیل این مسأله در درس ۴۴ خواهد آمد.
[۱۱].توضیح‌المسائل، م ۳۱۷ و ۳۱۹.
[۱۲].توضیح‌المسائل، م ۳۲۲.
[۱۳].توضیح‌المسائل، م ۳۲۳.

دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت

حجت الاسلام و المسلمین محمّدحسین فلاح‌زاده